ตัวแบบกระบวนการควบคุมกลยุทธ์มี 5 ขั้นตอน

กระบวนการควบคุมกลยุทธ์

การควบคุมกลยุทธ์เป็นงานที่ต้องมีการศึกษา  วางแผน  และดำเนินงานอย่างต่อเนื่องตลอดจนต้องสามารถบูรณาการเข้ากับกระบวนการจัดการเชิงกลยุทธ์  การวิเคราะห์สภาพแวดล้อม  การกำหนดทิศทางและกลยุทธ์ขององค์การ  และการนำกลยุทธ์ไปปฏิบัติอย่างสอดคล้องกัน  โดยผู้ควบคุมกลยุทธ์ต้องกำหนดขั้นตอนการปฏิบัติให้ประสานกับระบบกลยุทธ์ขององค์การโดยที่การควบคุมกลยุทธ์จะมีขั้นตอนการดำเนินงาน 4 ขั้นตอนดังต่อไปนี้

ขั้นตอนที่ 1 กำหนดเกณฑ์และมาตราน  การที่ผู้บริหารจะสามารถตรวจสอบและประเมินความสำเร็จของกลยุทธ์องค์การได้  จะต้องมีวิธีการและมาตรวัดการดำเนินงานเชิงกลยุทธ์ว่าเป็นไปในทิศทางและมีคุณสมบัติตามที่ต้องการโดยใช้ทรัพยากรการดำเนินงานตามที่กำหนดหรือไม่  ซึ่งผู้ควบคุมกลยุทธ์ต้องกำหนดเกณฑ์และมาตรฐานในการวัดผลงานที่เหมาะสมโดยแต่ละองค์การจะมีมาตรฐานและเกณฑ์การดำเนินงานของตน  ตลอดจนมีความแตกต่างกันตามอุตสาหกรรม  อย่างไรก็ตาม  ผู้ควบคุมควรกำหนดมาตรฐานที่สามารถสะท้อนความสำเร็จในการดำเนินงานอย่างเป็นรูปธรรม  ซึ่งจะกล่าวถึงการกำหนดมาตรฐานในหัวข้อต่อไป

ขั้นตอนที่ 2 การวัดผลการดำเนินงาน  ผู้ควบคุมกลยุทธ์จะวัดผลการดำเนินงานตามวิธีการที่กำหนดในขั้นตอนที่ 1 ซึ่งสะท้อนภาพรวมของกระบวนการจัดการเชิงกลยุทธ์  โดยจะเรียกการวัดผลกระบวนการเชิงกลยุทธ์ว่า“ การตรวจสอบกลยุทธ์ (Strategic Audit) "ซึ่งเป็นขั้นตอนสำคัญที่มีความละเอียดอ่อนและต้องดำเนินงานด้วยความเข้าใจ  เพื่อที่จะสามารถวัดข้อมูลที่ต้องการที่จะสามารถสะท้อนผลการดำเนินงานได้อย่างเป็นรูปธรรม  ซึ่งจะกล่าวถึงรายละเอียดในหัวข้อต่อไป

ขั้นตอนที่ 3 การเปรียบเทียบและประเมินผล  ผู้ควบคุมกลยุทธ์นำผลลัพธ์จากการวัดผลการดำเนินงานมาเปรียบเทียบกับเป้าหมายและมาตรฐานที่กำหนด  โดยที่เป้าหมายขององค์การจะอยู่ในรูปของภารกิจและวัตถุประสงค์  ขณะที่มาตรฐานถูกกำหนดขึ้นเพื่อใช้เป็นระดับของการดำเนินงานหรือผลลัพธ์ที่ยอมรับได้

ขั้นตอนที่ 4 การดำเนินการแก้ไข  ผู้ควบคุมควรทำการศึกษาและวิเคราะห์สาเหตุของความแตกต่างระหว่างผลการดำเนินงานกับเป้าหมายและมาตรฐานของการดำเนินงาน  เพื่อกำหนดแนวทางแก้ไขหรือปรับปรุงการดำเนินงานให้ได้ตามมาตรฐานและสามารถบรรลุเป้าหมายอย่างมีประสิทธิภาพ  โดยผู้ควบคุมอาจปรับปรุงการดำเนินงานด้วยวิธีการง่ายๆ และไม่ขับซ้อน  เช่น  การปรับราคา  การเปลี่ยนรูปแบบการดำเนินงาน  หรือการเพิ่มหรือลดสาขา  เป็นต้น  ขณะที่การแก้ไขหรือปรับปรุงการดำเนินงานในบางสถานการณ์อาจมีความซับซ้อนกว่า  เช่น  การปรับโครงสร้างองค์กา  การเปลี่ยนผู้บริหาร  หรือการปรับโครงสร้างทางการเงิน  เป็นต้น

รูปที่ 9.2 ความสัมพันธ์ระหว่างการควบคุมกลยุทธ์กับกระบวนการจัดการเชิงกลยุทธ์

จากรูปที่ 9. 2 อธิบายความสัมพันธ์ระหว่างการควบคุมกลยุทธ์กับการดำเนินงานเชิงกลยุทธ์ขององค์การ  จะเห็นว่าการควบคุมเป็นกระบวนการที่มีความต่อเนื่องและเกี่ยวข้องกับทุกขั้นตอนในการจัดการเชิงกลยุทธ์  ดังนั้นผู้มีหน้าที่และความรับผิดชอบในการควบคุมกลยุทธ์ต้องมีความเข้าใจในกระบวนการควบคุมและความสัมพันธ์ระหว่างขั้นตอนต่างๆ  ในกระบวนการจัดการเชิงกลยุทธ์ถ้าการดำเนินงานเป็นไปตามเป้าหมายและมาตรฐานที่กำหนดผู้ควบคุมก็ไม่ต้องทำการแก้ไขปัญหาแต่อาจกำหนดแนวทางในการพัฒนาให้กลยุทธ์มีประสิทธิภาพขึ้นหรือกำหนดกลยุทธ์ใหม่เพื่อเสริมศักยภาพแก่องค์การ  ในทางตรงข้าม  ถ้าการดำเนินงานไม่เป็นไปตามเกณฑ์ที่ต้องการ 
ผู้ควบคุมกลยุทธ์จะต้องศึกษาและวิเคราะห์ปัญหาเพื่อกำหนดแนวทางแก้ไขให้การดำเนินกลยุทธ์เป็นไปตามที่ต้องการ  อย่างไรก็ตาม 
ผู้ควบคุมกลยุทธ์จะต้องแน่ใจว่ามาตรฐาน  วิธีการวัด  และการประเมินความสำเร็จของกลยุทธ์สามารถสะท้อนความสำเร็จหรือความล้มเหลวของกลยุทธ์อย่างแท้จริง  ไม่เช่นนั้นการควบคุมจะไม่เป็นประโยชน์กับกระบวนการจัดการเชิงกลยุทธ์  ซึ่งอาจจะก่อให้เกิดผลเสียทั้งโดยตรงและโดยอ้อมแก่ธุรกิจ  นอกจากนี้การควบคุมกลยุทธ์จะเป็นงานที่เกี่ยวข้องกับทุกขั้นตอนในกระบวนการจัดการเชิงกลยุทธ์  ซึ่งผู้ควบคุมจะต้องกำหนดวิธีการและเทคนิคการควบคุมให้สอดคล้องและมีบูรณาการกับกลยุทธ์ขององค์การ

การควบคุมกลยุทธ์

การควบคุมเป็นหน้าที่สำคัญหน้าที่สุดท้ายของ“ หน้าที่ทางการจัดการ (Management Functions)” ซึ่งประกอบด้วย 5 หน้าที่หลักคือ  การวางแผน (Planning) การจัดองค์การ (Organizing) การจัดคนเข้าทำงาน (Staffing) การนำ (Leading) และการควบคุม Controlling) โดยที่การควบคุมจะเกี่ยวข้องกับกระบวนการติดตาม  ตรวจสอบ  ประเมิน  วิเคราะห์ปัญหาและปรับปรุงการดำเนินงานให้เป็นไปตามที่กำหนด  การควบคุมเป็นหน้าที่สำคัญของผู้บริหารในทุกองค์การ  เนื่องจากการควบคุมจะช่วยสร้างความมั่นใจให้ผู้บริหารว่าการวางแผน  การจัดชั้นตอนการประสานงาน  และการดำเนินงานเป็นรูปธรรมและตรงตามเป้าหมายที่ต้องการ  ประการสำคัญ 
ผู้บริหารที่สามารถกำหนดระบบการควบคุมที่มีประสิทธิภาพต้องเข้าใจแผนธรรมชาติของงาน  และผลลัพธ์ที่ต้องการจากการดำเนินงาน 
เพื่อเป็นแนวทางในการกำหนดเป้าหมายและเกณฑ์ในการตัดสินใจว่าผลการดำเนินงานเป็นไปตามที่ต้องการหรือไม่   และควรต้องปรับปรุงอย่างไร เพื่อให้การดำเนินงานเป็นไปตามแผนที่ต้องการ  โดยการควบคุมจะมีขั้นตอนการดำเนินงานที่สำคัญดังแสดงในรูปที่ 9. 1

รูปที่ 9.1 แบบจำลองกระบวนการควบคุม

การควบคุมกลยุทธ์ (Strategy Control) เป็นการควบคุมทางการจัดการที่มีลักษณะพิเศษที่ให้ความสำคัญกับการติดตาม 
ตรวจสอบ  และประเมินกระบวนการดำเนินงานเชิงกลยุทธ์ขององค์การว่าสามารถบรรลุวัตถุประสงค์ที่ต้องการหรือไม่  การดำเนินการมีประสิทธิภาพเพียงใดและควรต้องปรับปรุงอย่างไร

เพื่อให้กระบวนการจัดการเชิงกลยุทธ์ขององค์การประสบความสำเร็จ  โดยที่การควบคุมกลยุทธ์มีวัตถุประสงค์สำคัญดังต่อไปนี้

1. ช่วยให้ผู้บริหารตรวจสอบและประเมินการนำกลยุทธ์ไปปฏิบัติว่าบรรลุเป้าหมายตามที่ต้องการหรือไม่เพียงใด

2. ช่วยผู้บริหารในการกำหนดแนวทางการปรับตัว  การแก้ปัญหา  และพัฒนาการนำกลยุทธ์ไปปฏิบัติให้เกิดประสิทธิภาพ

3. ช่วยผู้บริหารประเมินความเหมาะสมของกลยุทธ์  เพื่อทำการปรับปรุงให้สอดคล้องกับความเป็นจริงขึ้น

ซึ่ง Ram Charan (1982) กล่าว้ถึงเป้าหมายของการควบคุมกลยุทธ์ 7 ประการดังต่อไปนี้

1. ประเมินความเที่ยงและความเป็นไปได้ของกลยุทธ์ธุรกิจ  โดยตรวจสอบกับเป้าหมายขององค์การความสามารถในการจัดหาทรัพยากร  และกรอบความคิดเชิงกลยุทธ์ (Strategic Framework)

2. เพื่อสร้างความแน่ใจว่าผู้จัดการในทุกระดับมีความเข้าใจในธุรกิจ

3. ประเมินข้อดี-ข้อเสียที่เกิดจากการดำเนินกลยุทธ์  โดยเฉพาะการเปลี่ยนแปลงสภาพแวดล้อมของผู้จัดการ

4. สร้างสัญญาระหว่างผู้บริหารระดับสูงกับผู้จัดการระดับต่างๆ  โดยฝ่ายบริหารจะมีข้อผูกพันที่จะให้การสนับสนุนการดำเนินงานและการจัดสรรทรัพยากรในการดำเนินงาน  ขณะที่ผู้จัดการจะดูแลให้การดำเนินงานเป็นไปตามที่ต้องการ

5. เพื่อให้การเจรจาประเด็นเชิงกลยุทธ์  การจัดสรร  และการบูรณาการกลยุทธ์ระหว่างหน่วยงานภายในองค์การมีความ
สอดคล้องกัน

6. เพื่อขยายขอบเขตความเข้าใจและการรับรู้ต่อการดำเนินงานขององค์การแก่พนักงาน

7. เพื่อประเมินความสามารถในด้านความคิด  แรงจูงใจ  และทัศนคติของผู้บริหาร

ถึงแม้การควบคุมกลยุทธ์จะเป็นขั้นตอนสุดท้ายของการจัดการเชิงกลยุทธ์  แต่การควบคุมกลยุทธ์ก็เป็นขั้นตอนที่มีความสำคัญต่อความสำเร็จของกลยุทธ์  เนื่องจากการตรวจสอบและการประเมินกลยุทธ์จะให้ข้อมูลย้อนกลับว่ากระบวนการจัดการเชิงกลยุทธ์มีความเหมาะสมและการดำเนินงานราบรื่นเพียงใด  ประการสำคัญการควบคุมกลยุทธ์ช่วยให้ผู้บริหารมั่นใจว่าการนำกลยุทธ์ไปปฏิบัติสามารถบรรลุผลตามที่ต้องการได้อย่างมีประสิทธิภาพ