สมองส่วน ใด ควบคุมการทรงตัว

1.สมอง(Brain)

เป็นส่วนที่ใหญ่กว่าส่วนอื่นๆของระบบประสาทส่วนกลางทำหน้าที่ควบคุมการทำกิจกรรมทั้งหมดของร่างกายเป็นอวัยวะชนิดเดียวที่
แสดงความสามารถด้านสติปัญญา การทำกิจกรรมหรือการแสดงออกต่างๆสมองของสัตว์มีกระดูกสันหลังที่สำคัญแบ่งออกเป็น3 ส่วน ดังนี้

1.1 เซรีบรัมเฮมิสเฟียร์ (Cerebrum Hemisphrer) คือ สมองส่วนหน้า ทำหน้าที่ควบคุมพฤติกรรรมที่ซับซ้อนเกี่ยวกับ ความรู้สึกและอารมณ ์

ควบคุมความคิด ความจำ และความเฉลียวฉลาด เชื่อมโยงความรู้สึกต่างๆเช่น การได้ยิน การมองเห็น การรับกลิ่น การรับรส การรับสัมผัส
เป็นต้น 

1.2 เมดัลลาออบลองกาตา (Medulla Oblongata)คือ ส่วนที่อยู่ติดกับไขสันหลัง ควบคุมการทำงานของระบบประสาทอัตโนมัติ เช่น 
การหายใจการเต้นของหัวใจ การไอ การจาม การกะพริบตา ความดันเลือด เป็นต้น

1.3 เซรีเบลลัม (Cerebellum) คือ สมองส่วนท้าย เป็นส่วนที่ควบคุมการเคลื่อนไหวของกล้ามเนื้อและการทรงตัวช่วยให้เคลื่อนไหว
ได้อย่างแม่นยำเช่น การเดิน การวิ่ง การขี่รถจักรยาน เป็นต้น

การทรงตัวผิดปกติอันตรายแค่ไหน

อวัยวะที่ควบคุมกลไกการทรงตัวของมนุษย์ประกอบไปด้วย

1. ระบบประสาทส่วนกลาง (สมองและไขสันหลัง)
2. ระบบสายตา การมองเห็น
3. ระบบรักษาสมดุลโดยหูชั้นใน
4. ระบบกล้ามเนื้อ กระดูก ข้อต่อ

ทั้ง 4 อวัยวะนี้เป็นอวัยวะที่ควบคุมการทรงตัวของมนุษย์เพื่อให้เป็นปกติได้การทรงตัวที่ผิดปกติหรือการศูนย์เสียสมรรถภาพการทรงตัว อาจเกิดจากความผิดปกติของอวัยวะที่ควบคุมการทรงตัวที่กล่าวมาข้างต้น ยกตัวอย่างเช่น ความผิดปกติของระบบประสาท ได้แก่โรคหลอดเลือดสมอง(หลอดเลือดสมองอุดตัน, เลือดออกในสมองตรงตำแหน่งที่ควบคุมการทรงตัว เช่น กานสมอง, พาร์กินสัน เนื้องอกในสมอง หรือ ภาวะช่องน้ำในโพรงสมองโต เป็นต้น) นอกจากนี้แล้วอาจเกิดจาภาวะความผิดปกติของหูชั้นใน เช่น กลุ่มโรคน้ำในหูไม่เท่ากัน หรือโรคตะกอนในหูอยู่ผิดที่ผิดตำแหน่ง, การมองเห็นภาพไม่ชัดเจนจากโรคต้อต่างๆ ทั้งภาวะสายตาสั้น ยาว เอียง รวมถึงกระดูกข้อต่อกล้ามเนื้อเสื่อมสภาพ เช่น กระดูกคอ กระดูกหลัง เสื่อมสภาพ ก็อาจจะทำให้เกิดภาวะทรงตัวที่ผิดปกติได้เช่นกัน

ผู้ป่วยที่มีอาการทรงตัวผิดปกติมักจะมาตรวจด้วยปัญหาการทรงตัวไม่ดี มีอุบัติเหตุหกล้มบ่อยๆ มีการเดินที่ช้าลง โดยเฉพาะถ้าเกิดในผู้สูงอายุอาจถึงขั้นเดินน้อยลงหรือไม่กล้เดินเลย ส่วนอาการร่วมอื่นๆ นั้น จะแล้วแต่สาเหตุของโรคว่าเกิดจากอะไร เช่น ภาวะโรคหลอดเลือดสมองอุดตัน ผู้ป่วยอาจจะมีอาการทรงตัวผิดปกติเฉียบพลันร่วมกับอาการเวียนศรีษะ เช่น การมองเห็นภาพซ้อน ปากเบี้ยว พูดไม่ชัด ลิ้นแข็ง และแขนขาอ่อนแรง

การวินิจฉัยโรคต้องอาศัยประวัติจากผู้ป่วย, การตรวจร่างกาย, การตรวจทางห้องปฏิบัติการต่างๆ อาจรวมถึงการตรวจด้วยเครื่องมือพิเศษเช่น เอกซเรย์คอมพิวเตอร์สมอง หรือ เอกซเรย์แม่เหล็กไฟฟ้าสมอง การรักษาขึ้นอยู่กับโรคที่เป็นสาเหตุของการทรงตัวผิดปกตินั้นๆ เพื่อให้การรักษาจำเพาะในโรคนั้น ซึ่งบางโรคมีความสำคัญต้องได้รับการรักษาที่ถูกต้องทันท่วงที การฟื้นสภาพปกติก็จะกลับมาอย่างรวดเร็วและปลอดภัยต่อผู้ป่วย ยกตัวอย่างเช่น ผู้ป่วยที่มีการทรงตัวผิดปกติจากหลอดเลือดสมองอุดตันจะได้รับการรักษาด้วยยา ร่วมกับการทำกายภาพบำบัด เป็นต้น

การทรงตัวของมนุษย์มีความสำคัญที่จะช่วยให้เราดำรงชีวิตเป็นปกติได้แม่ว่าเราจะอายุมากขึ้นการทรงตัวก็ยังคงปกติ ดังนั้นหากพบความผิดปกติของการทรงตัว ทั้งแบบเฉียบพลัน, รุนแรง หรือมีอาการมากขึ้นเรื่อยๆ จนรบกวนการใช้ชีวิตประจำวันควรมาพบแพทย์เพื่อตรวจการรักษา เพราบางโรคนั้นสำคัญหากทิ้งไว้อาจเป็นอันตรายได้

พญ. ตวงรัตน์ ตะเพียนทอง 

แพทย์อายุรกรรมโรคระบบประสาท, อายุรกรรมทั่วไป