1. ความหมายของการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ การอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ หมายถึงการใช้สิ่งที่ธรรมชาติสะสมเอาไว้อย่างถูกต้องและเหมาะสม (wise use) ให้คุ้มค่าที่สุด หมดเปลืองและสูญเสียน้อยที่สุด แต่เกิดประโยชน์แก่มนุษย์ทุกคน ในช่วงเวลาที่สืบเนื่องกันนานที่สุด 2. เหตุที่ต้องมีการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ ทุกวันนี้มนุษย์ได้บุกรุกและทำลายทรัพยากรธรรมชาติ จนเกือบถึงขั้นวิกฤต
จากข้อมูลป่าไม้ในประเทศไทย ปี พ.ศ.2542 พบว่าพื้นที่ป่าไม้คงเหลือเพียงร้อยละ 25.14 ของพื้นที่ทั้งประเทศ ทั้งๆ ที่เมื่อปี พ.ศ. 2504 ประเทศไทยมีพื้นที่ป่าไม้ถึงร้อยละ 53.33 ของพื้นที่ทั้งประเทศ สาเหตุสำคัญที่ทำให้ทรัพยากรธรรมชาติต่างๆ ถูกทำลายลงอย่างมาก คือการเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วของจำนวนประชากร จากจำนวนประชากรประมาณ 26 ล้านคน ในปี พ.ศ.2503 เพิ่มจำนวนเป็นประมาณ 62 ล้านคน ในปี พ.ศ.2542 เป็นผลทำให้ความต้องการปัจจัยสี่ของมนุษย์มีมากขึ้น
ประกอบกับมีความเจริญก้าวหน้าทางเทคโนโลยีสูงมากขึ้น มีการสร้างเครื่องมือเครื่องใช้ที่ทันสมัยและมีประสิทธิภาพสูง ทำให้ทรัพยากรธรรมชาติถูกทำลายลงอย่างง่ายดายและรวดเร็วมาก ในระยะแรกที่มนุษย์เข้าครอบครองพื้นที่บนโลกนั้น ทรัพยากรธรรมชาติถูกทำลายน้อยมาก ครั้นเมื่อประชากรเพิ่มมากขึ้น ความต้องการอาหาร ที่อยู่อาศัย เครื่องนุ่งห่ม ยารักษาโรค ตลอดจนเครื่องอำนวยความสะดวกสบายต่างๆ มีมากยิ่งขึ้น จากอาชีพดั้งเดิม อันได้แก่ การเก็บของป่า ล่าสัตว์ และการจับปลา
ซึ่งเป็นลักษณะการเก็บเกี่ยวผลประโยชน์จากธรรมชาติอย่างง่ายๆ เปลี่ยนมาเป็นอาชีพเพาะปลูก เลี้ยงสัตว์ มนุษย์ก็เริ่มมีการทำลายทรัพยากรธรรมชาติมากขึ้น มีการตัดไม้ทำลายป่าลงเพื่อใช้เป็นพื้นที่เพาะปลูก และเมื่อมนุษย์มีความเจริญก้าวหน้าทางวิทยาการสูงขึ้นจนถึงจุดของการผลิตแบบอุตสาหกรรม การทำลายล้างทรัพยากรธรรมชาติก็ยิ่งเพิ่มสูงมากขึ้น และในปัจจุบันได้ก้าวมาถึงในระดับที่ทำให้ธรรมชาติเริ่มขาดความสมดุลแล้ว
และในบางส่วนธรรมชาติก็เริ่มเตือนให้มนุษย์ได้ตระหนักถึงภัยอันตรายอันจะเกิดขึ้นในภายภาคหน้า ถ้าหากมนุษย์ยังคงฝืนทำในสิ่งที่เรียกได้ว่าเป็นการขูดรีดธรรมชาติ จนเกินความสามารถที่ธรรมชาติจะรองรับได้ ดังกรณีที่เกิดอุทกภัยในภาคใต้ เมื่อปลายปี พ.ศ.2531 3. หลักพื้นฐานในการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ
การนำทรัพยากรธรรมชาติมาใช้เพื่อสนองความต้องการของมนุษย์นั้นเป็นสิ่งที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ มนุษย์จึงมีความจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องใช้ทรัพยากรธรรมชาติอย่างสมเหตุสมผล หรือต้องใช้อย่างฉลาด มนุษย์ทุกคนจะต้องร่วมมือกันในอันที่จะใช้ทรัพยากรประเภทที่ใช้แล้วหมดไปให้ได้นานที่สุด มีประโยชน์มากที่สุด พร้อมๆ กันนั้นก็หาสิ่งทดแทนเพื่อยืดอายุการใช้งานต่อไป อีกทั้งระมัดระวังการใช้ทรัพยากรที่ใช้แล้วสามารถทดแทนใหม่ได้ ให้อยู่ในอัตราการเกิดใหม่ของทรัพยากรเหล่านั้น
และนำเอาทรัพยากรที่ใช้แล้วมาใช้ต่อไปอีก ไม่ทิ้งขว้าง โดยเปล่าประโยชน์ นั่นก็หมายถึงเราจะต้องรู้จักการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาตินั่นเอง ซึ่งการที่จะอนุรักษ์ทรัพยากร ธรรมชาติให้ได้ผลนั้น ควรมีหลักพื้นฐานในการอนุรักษ์ดังต่อไปนี้ 4. การดำเนินการเพื่อการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ การดำเนินการเพื่อการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติให้เกิดผลสำเร็จโดยแท้จริงได้ ต้องอาศัยความร่วมมือร่วมใจของทุกฝ่ายทุกคนอย่างจริงจังและจริงใจ
หากกระทำเพียงชั่วครู่ชั่วยามหรือกระทำโดยมีผลประโยชน์อันมีแอบแฝงอยู่ จะไม่เกิดผลดีแก่ทรัพยากรธรรมชาติเลย ในทางปฏิบัติเราสามารถดำเนินการเพื่อการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติได้หลายประการ ที่สำคัญ ได้แก่ |