เรื่องเล่าเศรษฐกิจพอเพียงของครู วิทยาศาสตร์

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์เฉลิมพระเกียรติ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี














                                                                                                                      เรื่องทั้งหมดนี้เกิดจากคำถามของคุณครูที่เอ่ยถามว่า “ผู้อำนวยการคะ พวกหนู
                                                “การตีความความรู้ แล้วจึงนำลงสู่การปฏิบัติ”                     (ครูกลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์) จะพานักเรียนไปทัศนศึกษาที่ไบเทค บางนา

                                                                                                                เนื่องในสัปดาห์วิทยาศาสตร์ ผู้อำนวยการจะอนุญาตให้พวกหนูไปหรือไม่คะ”
                                                                                                                      นักเรียนประจำที่ต้องอยู่ในโรงเรียนตลอด ๒๔ ชั่วโมง พวกเขามีความรู้สึก

                                                                                                                อยากออกไปนอกโรงเรียนอยู่ตลอดเวลา และสำหรับครั้งนี้หากผู้อำนวยการไม่อนุญาต
                                                                                                                ให้ไปทัศนศึกษา นักเรียนก็คงไม่พอใจผู้อำนวยการ การที่ครูจะพานักเรียนไปทัศนศึกษา

                                                                                                                ในงานสัปดาห์วิทยาศาสตร์ที่ไบเทค บางนา ซึ่งถือเป็นงานที่รวบรวมผลงานทางด้าน

                     หลังจากวิเคราะห์หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงกับการพานักเรียนไป                             วิทยาศาสตร์ไว้มากมาย แต่ผู้อำนวยการกลับไม่อนุญาตให้ไป และเมื่อผู้ปกครองได้ฟัง
               ทัศนศึกษาแล้ว ครูสามารถตัดสินใจได้ว่า “ครั้งนี้ไม่สมควรพานักเรียนไปทัศนศึกษา                     ดังนั้น ก็คงจะโทรศัพท์มาต่อว่าข้าพเจ้าอย่างแน่นอน เพียงแค่หลับตาก็มองเห็นภาพ

               นอกสถานที่ เนื่องด้วยเวลาที่มีอยู่ไม่เพียงพอต่องานที่ต้องดำเนินการ” จากเหตุการณ์                 ความยุ่งยากใจที่อาจจะเกิดขึ้นกับข้าพเจ้าแล้ว
               ครั้งนั้น นอกจากครูจะไม่เสียกำลังใจในการทำงานแล้ว ครูยังได้ข้อคิดในการทำงาน                            ดังนั้น การให้คำตอบครูกลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ ข้าพเจ้าจะใช้หลัก
               ครั้งต่อๆ ไปของตนเองอีกด้วย                                                                      นิติศาสตร์เพียงอย่างเดียวไม่ได้ คงต้องใช้หลักรัฐศาสตร์เข้ามาช่วยด้วย หรือที่กล่าวว่า

                                                                                                                ต้องใช้ทั้งศาสตร์และศิลป์ในการบริหารจัดการ ดังนั้น คำตอบที่ครูวิทยาศาสตร์ท่านนั้น

                                                                                                                ได้รับฟังจากข้าพเจ้าในวันนั้นคือ พรุ่งนี้นัดประชุมครูทุกท่านในกลุ่มสาระการเรียนรู้
                                                                                                                วิทยาศาสตร์ แล้วค่อยตัดสินใจร่วมกัน

                                                                                                                      วันรุ่งขึ้นในที่ประชุม ข้าพเจ้าได้สอบถามหัวหน้ากลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์

                                                                                                                ว่า “ได้มีกำหนดการพานักเรียนไปทัศนศึกษานอกสถานที่ไว้ในแผนปฏิบัติการหรือไม่
                                                                                                                หากไม่มีในแผนปฏิบัติการของโรงเรียนก็ไม่เป็นไร พวกเรามาช่วยกันวางแผนพานักเรียน   ร้อยเรียงเรื่องเล่า
                                                                                                                ไปทัศนศึกษาในครั้งนี้ร่วมกันก็แล้วกัน”

                                                                                                                      ดังที่ได้เกริ่นไว้ข้างต้นว่า การจะทำงานใดๆ ของโรงเรียน เราจะต้องกำหนด

                                                                                                                เป้าหมาย วิธีการ แล้วก็วางแผนดำเนินงานด้วยหลักคิดเศรษฐกิจพอเพียง ดังนั้น
                                                                                                                การประชุมในวันนั้น พวกเราจึงได้ช่วยกันกำหนดเป้าหมายและวิธีการดังนี้




                                                                                                                                     ประสบการณ์จริงบนเส้นทางปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง 25ประสบการณ์จริงบนเส้นทางปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง 25ประสบการณ์จริงบนเส้นทางปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง 25

               24
               24 เรื่องเล่าจากผู้บริหารพอเพียงเรื่องเล่าจากผู้บริหารพอเพียง

เศรษฐกิจพอเพียงกับวิทยาศาสตร์

โดย :

สุภัตรา ทรัพย์อุปการ

เมื่อ :

วันพฤหัสบดี, 05 กันยายน 2562

           ในช่วงเวลาหลายทศวรรษที่ผ่านมา เราต่างได้ยินคำว่าพอเพียงกันมาโดยตลอด ซึ่งนั่นเป็น "ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง" ปรัชญาที่ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร รัชกาลที่ 9 หรือพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ดำรัสชี้แนวทางการดำเนินชีวิตแก่พสกนิกรชาวไทย ซึ่งเป็นปรัชญาที่ใช้ได้ในทุก ๆ ด้านของการดำเนินชีวิต บทความนี้ เรามาดูตัวอย่างการประยุกต์ใช้ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงในด้านวิทยาศาสตร์กันดีกว่า

ภาพประกอบบทความเศรษฐกิจพอเพียงกับวิทยาศาสตร์
ที่มา ดัดแปลงจาก https://pixabay.com/ , janjf93 , http://scitarnkamonmarn.blogspot.com/

          ด้วยเหตุที่ว่าพระองค์ทรงเป็นทั้งนักวิทยาศาสตร์ นักปรัชญา นักเผยแพร่แนวคิด และนักปฏิบัติ ในความเป็นจริงแล้ว เราสามารถสังเกตได้ว่า แก่นแท้ ของคำว่า “เศรษฐกิจพอเพียง”ก็คือการใช้หลักวิทยาศาสตร์มาปฏิบัติในการดำเนินชีวิตนั่นเอง ซึ่งที่ผ่านมาเราอาจเห็นได้ว่า ปรัชญานี้ได้ทรงมีพระราชดำรัสชี้แนะไว้ตั้งแต่ก่อนที่ประเทศไทยจะเกิดวิกฤติการณ์ทางเศรษฐกิจเสียด้วยซ้ำ ซึ่งนั่นก็ทำให้เห็นว่า ความพอเพียงจะทำให้เราผ่านอุปสรรคต่าง ๆ ไปได้ รอดพ้นและสามารถดำรงอยู่ได้อย่างมั่นคงและยั่งยืน ภายใต้กระแสโลกาภิวัตน์และความเปลี่ยนแปลงต่าง ๆ มากมายในสมัยปัจจุบัน จากหลัก "ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง" อันได้แก่ พอประมาณ มีเหตุผล และมีภูมิคุ้มกันที่ดีในตัว ซึ่งประกอบด้วยเนื้อหาความสำคัญ ดังนี้

ความพอประมาณ

           ซึ่งหมายถึง ความพอดีที่ไม่น้อยเกินไปและไม่มากเกินไปโดยไม่เบียดเบียนตนเองและผู้อื่น การผลิตและการบริโภคที่อยู่ในระดับพอประมาณ ซึ่งสามารถปฏิบัติได้ตั้งแต่ระดับเยาวชน  โดยสามารถสร้างสรรค์ชิ้นงานหรือวัสดุต่าง ๆ จากวัสดุท้องถิ่น หรือวัสดุเหลือใช้มาใช้งาน ตัวอย่างเช่น

            1. การใช้ขวดน้ำอัดลมพลาสติกขนาดใหญ่ตัดขวางแทนการซื้ออ่างเลี้ยงปลาราคาแพง

            2. การใช้สื่อการเรียนการสอนที่เชื่อมโยงกับธรรมชาติ เช่น ใช้สีจากดอกไม้ทำสื่อทดสอบความเป็นกรด-เบส

            3. การใช้มุ้งกันแมลงวันเวลาตากปลาสลิด ซึ่งเป็นผลิตภัณฑ์พื้นเมือง

            4. ในด้านอุตสาหกรรมการผลิต การนำเอาของเสียมาทำให้เกิดมูลค่าหรือนำกลับมาใช้ประโยชน์

การมีเหตุผล

           ซึ่งหมายถึง การตัดสินใจเกี่ยวกับระดับของความพอเพียงนั้น จะต้องเป็นไปอย่างมีเหตุผลโดยพิจารณาจากเหตุปัจจัยที่เกี่ยวข้องตลอดจนคำนึงถึงผลที่คาดว่าจะเกิดขึ้นจากการกระทำนั้น ๆ อย่างรอบคอบ  ตัวอย่างเช่น

            1. การใช้หลักการและความรู้ เพื่อแสวงหาแนวทางและเครื่องมือในการจัดการ มาทำให้ประสิทธิภาพของการผลิตของโรงงานดีขึ้นและทำให้มีของเสียลดลง และต้นทุนการผลิตต่ำลง

            2. การรู้จักใช้เทคโนโลยีที่เหมาะสม สอดคล้องกับความต้องการและสภาพแวดล้อม

            3. การพัฒนาเทคโนโลยีจากภูมิปัญญาชาวบ้านเพื่อก่อให้เกิดประโยชน์กับคนหมู่มากก่อน

การมีภูมิคุ้มกันที่ดีในตัว

         ซึ่งหมายถึง การเตรียมตัวให้พร้อมรับผลกระทบและการเปลี่ยนแปลงในด้านต่าง ๆ ที่จะเกิดขึ้นโดยคำนึงถึงความเป็นไปได้ของสถานการณ์ ต่าง ๆ ที่คาดว่าจะเกิดขึ้น ในอนาคตทั้งใกล้และไกล โดยสามารถสร้างได้จากการปลูกจิตสำนึกที่ดี ในการเห็นความสำคัญและบำรุงรักษาให้เกิดประโยชน์ ซึ่งสิ่งเหล่านี้ อาจต้องเริ่มต้นตั้งแต่ในระดับชั้นเรียน ผ่านการเรียนการสอนในห้องเรียน ควบคู่กับการนำไปปฏิบัติในท้องถิ่น โดยสร้างจิตสำนึกให้รักและพึงพอใจในสิ่งที่ตนและท้องถิ่นมี

          จากที่กล่าวไปทั้งหมดนั้น เหล่านี้คือการประยุกต์แนวคิดหลักเศรษฐกิจพอเพียงที่นำวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีมาใช้ ยังมีกิจกรรมต่าง ๆ มากมายที่สามารถนำความรู้ทางวิทยาศาสตร์ คณิตศาสตร์ มาประยุกต์ให้สอดคล้องกับเศรษฐกิจพอเพียงได้ ตัวอย่างเช่น  การสร้างรายได้เลี้ยงตนในพื้นที่ 1 ไร่ ซึ่งเป็นบทความที่น่าสนใจ ลองเข้าไปอ่านกันเผื่อจะนำไปปรับใช้กันได้

แหล่งที่มา

รายงานพิเศษ: เรียนรู้เศรษฐกิจพอเพียง จากงานวิทยาศาสตร์ และวิทยาศาสตร์. สืบค้นเมื่อวันที่ 12 มิถุนายน 2562. จาก http://www.moe.go.th/news_center/news19012550_15.htm

ศูนย์วิทยาศาสตร์เพื่อการศึกษาขอนแก่น. บทเรียนวิทยาศาสตร์ออนไลน์   เรื่อง  เศรษฐกิจพอเพียงและเทคโนโลยีที่เหมาะสม. สืบค้นเมื่อวันที่ 12 มิถุนายน 2562. จาก http://www.kksci.com/elreaning/popea/page/e-lokron_1.htm

ทัศนียา  กมลมาลย์. ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง.สืบค้นเมื่อวันที่ 12 มิถุนายน 2562. จาก http://scitarnkamonmarn.blogspot.com/

หัวเรื่อง และคำสำคัญ

ปรัชญา,เศรษฐกิจ, พอเพียง, วิทยาศาสตร์ ,คณิตศาสตร์

ประเภท แบ่งตามผลผลิต สสวท.

บทความ

รูปแบบการนำเสนอ แบ่งตามผลผลิต สสวท.

สื่อสิ่งพิมพ์ในรูปแบบดิจิทัล

ลิขสิทธิ์

สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.)

วันที่เสร็จ

วันพุธ, 12 มิถุนายน 2562

สาขาวิชา/กลุ่มสาระวิชา

วิทยาศาสตร์ทั่วไป

ระดับชั้น

ม.1
ม.2
ม.3
ม.4
ม.5
ม.6

ช่วงชั้น

มัธยมศึกษาตอนต้น
มัธยมศึกษาตอนปลาย

กลุ่มเป้าหมาย

ครู
นักเรียน
บุคคลทั่วไป

ดูเพิ่มเติม