สารชีวโมเลกุล (biomolecule) สารชีวโมเลกุล (biomolecule) คือสารอินทรีย์ที่พบในองค์ประกอบภายในเซลล์หรือร่างกายของสิ่งมีชีวิต ในธรรมชาติ เป็นแหล่งพลังงานที่สำคัญ น้ำตาลโมเลกุลเดี่ยวที่สำคัญได้แก่
2. น้ำตาลเฮกโซส (hexose sugar) มีคาร์บอน 6 อะตอมที่สำคัญมี 3 ชนิดคือ
1.2 โอลิโกแซ็กคาไรด์
(Oligosaccharide)
– น้ำตาลมอสโทส (maltose) ข้าวบาร์เลย์
เมล็ดข้าวที่กำลังงอก หรือเรียกว่า มอลต์ซูการ์ ประกอบด้วยกลูโคส 2 โมเลกุล เชื่อมต่อด้วยพันธุ 1-4 ไกลโคซิดิก มีคุณสมบัติเป็นน้ำตาลรีดิวซ์ มักไม่พบในธรรมชาติ แต่จะได้จากการสลายแป้งจากน้ำย่อยอะไมเลส ที่พบในธรรมชาติจะพบใน ข้าวบาร์เลย์ ข้าวมอลต์ หรือเมล็ดข้าวที่กำลังงอก – น้ำตาลซูโคส (sucrose) น้ำตาลทรายเป็นน้ำตาลที่ได้จากอ้อยและบีทที่รู้จักดี คือ น้ำตาลทราย ซูโคสประกอบด้วยกลูโคสและฟรักโทสอย่างละ 1 โมเลกุลต่อกันด้วยพันธะ 1-2 ไกลโคซิดิกไม่มีคุณสมบัติเป็นน้ำตาลรีดิวซ์ – น้ำตาลแลกโทส (lactose) น้ำนม พบได้ในน้ำนม จึงเรียกว่า น้ำตาลนม ของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม ประกอบไปด้วยกลูโคสและกาแลกโทสอย่างละ 1 โมเลกุลต่อกันด้วยพันธะ 1-4 ไกลดคซิดิก มีคุณสมบัติเป็นน้ำตาลรีดิวซ์ แบคทีเรียสามารถเปลี่ยน น้ำตาลแลกโทสให้เป็นกรดแลกทิกทำให้นมมีรสเปรี้ยว 1.3 โพลิแซ็กคาไรด์
(polysaccharide)
เป็นพอลิแซ็กคาไรด์สะสมอยู่ในพืช เช่น หัวเผือก เมล็ดข้าว แบ่งได้ 2 ชนิด – อะไมโลส (amylose) มีแป้งอยู่ประมาณ 10-25% ประกอบด้วยกลูโคสหลายพันหน่วยต่อกันด้วยพันธะ 1-4 ไกลโคซิดิก อะไมโลสเป็นผงสีขาว ไม่มีรสหวาน ทำปฏิกิริยากับไอโอดีนจะให้สีน้ำเงินเข้ม น้ำย่อยอะไมโลส คือ อะไมเลส (amylase) ย่อยให้เป็นเด็กซ์ทริน มอสดทสและกลูโคส – อะไมโลเพกติน (amylopectin) ประกอบด้วยกลูโคสต่อกันด้วยพันธะ 1-4 ไกลโคซิดิก ทำปฏิกิริยากับไอโอดีนได้สีม่วงแดง พบในเมล็ดพืชที่มีผิวลื่น เช่น ข้าวโพด ข้าวเจ้า
เป็นพอลิแซ็กคาไรด์สะสมอยู่ในกล้ามเนื้อลายและตับสัตว์เป็นพลังงานที่สำคัญของมนุษย์ โครงสร้างของไกลโคเจนคล้ายกับโครงสร้างของอะไมโลเพกติน เมื่อทำปฏิกิริยากับไอโอดีนจะได้สีม่วงแดง กลูโคสที่เหลือใช้ร่างกายจะเปลี่ยนเป็นไกลโคเจนโดยกระบวนการไกลโคเจนนิซิส (glycogenesis) และเมื่อร่างกายขาดแคลนพลังงานก็จะนำกลูโคสที่เก็บสะสมในรูปของไกลโคเจนออกมาใช้โดยไกลโคเจนจะถูกไฮโดรไลซ์จนได้เป็นกลูโคส ด้วยกระบวนการไกลโคเจโนไลซิส (glycogenolysis)
พบในผนังเซลล์ของพืช เซลลูโลสจึงเป็นสารอินทรีย์ที่มีมากที่สุดในโลก เซลลูโลสประกอบไปด้วยกลูโคสเรียงตัวเป็นโซ่ยาวประมาณ 3000 หน่วยต่อกันด้วยพันธะ 1-4 ไกลโคซิดิก คนเราไม่สามารถย่อยเซลลูโลสได้จึงไม่สามารถใช้เป็นแหล่งพลังงานได้ แต่ช่วยเพิ่มปริมาณกากอาหาร ช่วยในการขับถ่าย ในสัตว์เคี้ยวเอื้องจะมีแบคทีเรียที่สามารถสร้างน้ำย่อยเซลลูเลสที่สามารถย่อยเซลลูโลสได้เป็นกลูโคส
ประกอบด้วยอนุพันธ์ของกลูโคส คือ กลูโคซามีน ต่อกันด้วยพันธะβ 1-4 ไกลโคซิดิก (beta 1-4 glycosidic bound) ไคทินเป็นส่วนประกอบของผนังเซลล์ของรา กระดองปู เปลือกกุ้ง แมลง ไคทินไม่ละลายน้ำและไม่สามารถย่อยสลายด้วยน้ำย่อยของร่างกาย
ประกอบด้วยอนุพันธ์ของกาแลกโทส ชื่อ เมทิลกาแลกทูโนเรต พบในผนังเซลล์พืช เปลือกผลไม้ต่างๆ เช่น ส้ม มะนาว |