ถ้าเปรียบเทียบแล้วหมายถึง คน ในพุทธศาสนา พระพุทธองค์ทรงพิจารณาสัตว์โลกเปรียบเหมือนบัว 4 เหล่า บัว ๔ เหล่า ได้แก่  ๑.ดอกบัวที่อยู่พ้นน้ำ พวกที่มีสติปัญญาฉลาดเฉลียว เป็นสัมมาทิฏฐิ เมื่อได้ฟังธรรมก็สามารถรู้ และเข้าใจในเวลาอันรวดเร็ว เมื่อต้องแสงอาทิตย์ก็เบ่งบานทันที (อุคฆฏิตัญญู) ๒.ดอกบัวที่อยู่ปริ่มน้ำ พวกที่มีสติปัญญาปานกลาง เป็นสัมมาทิฏฐิ เมื่อได้ฟังธรรมแล้วพิจารณาตามและได้รับการอบรมฝึกฝนเพิ่มเติม จะสามารถรู้และเข้าใจได้ในเวลาอันไม่ช้า ซึ่งจะบานในวันถัดไป (วิปัจจิตัญญู) ๓.ดอกบัวที่อยู่ใต้น้ำ พวกที่มีสติปัญญาน้อย แต่เป็นสัมมาทิฏฐิ เมื่อได้ฟังธรรมแล้วพิจารณาตามและได้รับการอบรมฝึกฝนเพิ่มอยู่เสมอ มีความขยันหมั่นเพียรไม่ย่อท้อ มีสติมั่นประกอยด้วยศรัทธา ปสาทะ ในที่สุดก็สามารถรู้และเข้าใจได้ในวันหนึ่งข้างหน้า ซึ่งจะค่อยๆ โผล่ขึ้นเบ่งบานได้ในวันหนึ่ง (เนยยะ) ๔.ดอกบัวที่จมอยู่กับโคลนตม พวกที่ไร้สติปัญญา และยังเป็นมิจฉาทิฏฐิ แม้ได้ฟังธรรมก็ไม่อาจเข้าใจความหมายหรือรู้ตามได้ ทั้งยังขาดศรัทธาปสาทะ ไร้ซึ่งความเพียร ยังแต่จะตกเป็นอาหารของเต่าปลา ไม่มีโอกาสโผล่ขึ้นพ้นน้ำเพื่อเบ่งบาน (ปทปรมะ) สรุปว่า พระพุทธเจ้าทรงพิจารณาสัตว์โลกเปรียบด้วยดอกบัว ๓ หรือ ๔ เหล่า ?ถ้าพิจารณาจาก พระไตรปิฎก ไทย (ฉบับหลวง) วินัยปิฎก มหาวรรค ภาค ๑ (๔/๑๑/๙) http://etipitaka.com/read/thai/4/11/ จะพบหัวข้อว่า "ทรงพิจารณาสัตวโลกเปรียบด้วยดอกบัว ๔ เหล่า" ส่วนเนื้อหาพระสูตรตรัสไว้ดังนี้ [๙] ลำดับนั้น พระผู้มีพระภาค
ทรงกราบคำทูลอาราธนาของพรหม และทรงอาศัย ถ้าพิจารณาจาก บทพยัญชนะในพระสูตรนี้ จะพบว่า ทรงพิจารณาสัตว์โลกเปรียบอุปมาเหมือนดอกอุบลในกออุบล ดอกปทุมในกอปทุม หรือดอกบุณฑริกในกอบุณฑริก ที่เกิดแล้วในน้ำ
เจริญแล้วในน้ำ งอกงามแล้วในน้ำ ดังนี้ จะเห็นได้ว่ามีเพียง ๓ เหล่าเท่านั้น แต่เมื่อลองตรวจสอบใน พจนานุกรมพุทธศาสน์ ฉบับประมวลศัพท์ พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ. ปยุตฺโต) http://84000.org/tipitaka/dic/v_seek.php?text=%BA%D8%A4%A4%C5_%F4_1 พบว่า มีการอธิบาย บุคคล ๔ จำพวก ไว้ดังนี้ บุคคล ๔ - บุคคล ๔ จำพวก คือ สรุปตามบทพยัญชนะที่เห็นคือ พระพุทธเจ้าทรงเปรียบสัตว์โลกด้วยดอกบัวเพียง ๓ เหล่า แต่พระอรรถกถาจารย์โยงการเปรียบบุคคล ๔ จำพวกกับบัว ๔ เหล่า และมีการสรุปหัวข้อในพระสูตรผิดไปจากบทพยัญชนะ ความจริงในประเด็นนี้ มีการถกเถียงกันมาพอสมควรแล้ว ดังลิงก์ต่อไปนี้ : หมายเหตุ: ภาพดอกบัวจาก https://pixabay.com/en/lotus-flower-summer-zen-lake-978659/ พระพุทธเจ้าเปรียบเทียบมนุษย์กับดอกบัวอย่างไรพวกที่มีสติปัญญาฉลาดเฉลียว เป็นสัมมาทิฏฐิ เมื่อได้ฟังธรรมก็สามารถรู้ และเข้าใจในเวลาอันรวดเร็ว เปรียบเสมือนดอกบัวที่อยู่พ้นน้ำ เมื่อต้องแสงอาทิตย์ก็เบ่งบานทันที
บัว 3 เหล่าคืออะไรบัวประเภทที่ ๑ ดอกบัวที่พ้นน้ำแล้ว รอแสงพระอาทิตย์จะบานวันนี้ บัวประเภทที่ ๒ ดอกบัวที่ปริ่มน้ำ จะบานวันพรุ่งนี้ บัวประเภทที่ ๓ ดอกบัวที่อยู่ใต้น้ำ ยังอีก ๓ วันจึงจะบาน บัวประเภทที่ ๔ ดอกบัวที่เพิ่งงอกใหม่จากเหง้าในน้ำ จะยังไม่พ้นภัยจากเต่าและปลา
พระพุทธเจ้า เปรียบบัวกี่เหล่าบุคคล ๔ จำพวกเปรียบเหมือนกับบัว ๔ เหล่า ดังนี้ ๑. อุคฆฏิตัญญู ดังบัวที่โผล่พ้นเหนือพื้นน้ำขึ้นมา พอสัมผัสรัศมีพระอาทิตย์ก็จะบานทันที คือ ผู้ที่มีกิเลสน้อยเบาบาง มีสติปัญญาแก่กล้า เพียงแค่ยกหัวข้อขึ้นแสดง ก็รู้แจ้งถึงธรรมได้ ๒. วิปจิตัญญู ดังบัวที่เจริญเติบโตขึ้นมา พอดีกับผิวน้ำแลจักบานในวันต่อมา คือ ผู้ที่มีกิเลส ...
เพราะเหตุใดพระพุทธเจ้าทรงอุปมาอุปไมยพัฒนาการของบุคคลเหมือนดอกบัวสี่เหล่าบัวในทางพระพุทธศาสนา จึงเป็นสิ่งที่น่าเชิดชูบูชา บัว ในทางพุทธศาสนามีความลึกซึ้ง อุปมาเปรียบบุคคลเหมือนดอกบัว 4 จำพวก ได้แก่ บัวพ้นน้ำ ผู้ที่มีความพร้อมมี ปัญญาสามารถมองเห็นเชื่อมโยงสิ่งต่าง ๆ อย่างมีเหตุผลได้ บัวปริ่มน้ำ จำต้องพัฒนาซึ่งเมื่อขยายความเล็กน้อยก็จะมีความเข้าใจ บัวที่อยู่ใต้น้ำ ต้องอาศัยการเพาะบ่ม อบรม
|
เพราะเหตุใดพระพุทธเจ้าจึงเปรียบมนุษย์เหมือนดอกบัว 3 เหล่า
ลิขสิทธิ์ © 2024 th.ketajaman Inc.
