1) อาณาจักรลังกาสุกะ (พุทธศตวรรษที่ 7-14) มีอาณาเขตควบคลุมพื้นที่ในจังหวัดปัตตานีและจังหวัดยะลา มีศูนย์กลางอยู่ที่อำเภอยะรัง จังหวัดปัตตานี พัฒนาขึ้นมาจากการเป็นเมืองท่าสำคัญที่มีการติดต่อกับต่างชาติโดยเฉพีจนและ อินเดียแต่มีความสัมพันธ์ที่ใกล้ชิดกับจีนมากกว่าโดยส่งทูตไปเมืองจีนถึง 6 ครั้ง เป็นศูนย์กลางสำคัญของพระพุทธศาสนานิกายมหายาน จากการขุดค้นทางโบราณคดีที่อำเภอยะรังจังหวัดปัตตานี พบประติมากรรมสำริดพระโพธิ์สัตว์อวโลกิเตศวร และสถูปจำลองรูปทรงต่างๆจำนวนมาก สาระสำคัญ/ความคิดรวมยอดอาณาจักรลังกาสุกะ อาณาจักรศรีวิชัยและ อาณาจักรตามพรลิงค์ตั้งอยู่ทางภาคใต้ของประเทศไทย อาณาจักรลังกาสุกะมีศูนย์กลางอยู่ที่หมู่บ้านกาแลจิน อ.เมืองปัตตานี อาณาจักรศรีวิชัย มีศูนย์กลางอยู่ที่ อำเภอไชยา จังหวัดสุราษฎร์ธานี ลงไปจนจดแหลมมลายู อาณาจักรตามพรลิงค์ ศูนย์กลางอยู่ที่จังหวัดนครศรีธรรมราช อาณาจักรศรีวิชัยและอาณาจักรตามพรลิงค์เป็นศูนย์กลางการค้าขายทางทะเลและมีความเจริญรุ่งเรืองทั้งทางพระพุทธศาสนา ตัวชี้วัด/จุดประสงค์การเรียนรู้7.1 อธิบายพัฒนาการของ แคว้นลังกาสุกะ แคว้นศรีวิชัย และแคว้นตามพรลิงค์ 7.2 วิเคราะห์พัฒนาการของแคว้นลังกาสุกะ แคว้นศรีวิชัย และแคว้นตามพรลิงค์จากหลักฐานทางประวัติศาสตร์ 7.3 เห็นความสำคัญของหลักฐานทางประวัติศาสตร์ที่แสดงถึงพัฒนาการของแคว้นลังกาสุกะ แคว้นศรีวิชัย และแคว้นตามพรลิงค์ ภาคใต้ ซึ่งอยู่ในดินแดนแหลมมลายู เป็นถิ่นที่มีมนุษย์อยู่อาศัยมาตั้งแต่สมัยก่อนประวัติศาสตร์ ดังปรากฏหลักฐานเป็นเครื่องมือเครื่องใช้ของสมัยนั้น และภาพเขียนสีตามถ้ำหลายแห่ง มนุษย์ในสมัยโบราณที่ยังคงสืบเผ่าพันธุ์มาจนทุกวันนี้ ได้แก่ พวกเซมัง และซาไก ยุคต่อมามีหลักฐานทางโบราณคดีว่า มนุษย์ในดินแดนแถบนี้มีความเจริญรุ่งเรืองอยู่กันเป็นชุมชน มีอารยธรรมเป็นของตนเองมาก่อน ตามคัมภีร์ของอินเดียกล่าวถึงสุวรรณทวีป และสุวรรณภูมิว่ามีมาตั้งแต่ก่อนพุทธกาล และต่อมาในสมัยต้นพุทธกาลก็กล่าวถึงการติดต่อระหว่างดินแดนในย่านเอเชียอาคเนย์กับอินเดีย รวมถึงทางภาคใต้ของไทยด้วย อินเดียมาติดต่อค้าขายและเผยแพร่อารยธรรมในภูมิภาคนี้ก่อนชนชาติอื่น เช่น เผยแพร่ศาสนาฮินดู พุทธศาสนา ขนบประเพณีพราหมณ์ การปกครอง และประเพณีในราชสำนัก รวมทั้งศิลปกรรมต่าง ๆ ต่อมาราวพุทธศตวรรษที่ 5-6 จีนเริ่มมาติดต่อค้าขายกับเอเชียอาคเนย์ สมัยอาณาจักรฟูนัน ซึ่งมีความเจริญรุ่งเรือง ราวพุทธศตวรรษที่ 6-10 มีศูนย์กลางอาณาจักรอยู่ในบริเวณที่ราบลุ่มปากแม่น้ำโขง หรือบริเวณประเทศกัมพูชา และตอนใต้ของเวียตนามในปัจจุบัน ฟูนันมีอำนาจปกครองภาคใต้ไปตลอดแหลมมลายู แหลมมลายูในขณะนั้นมีแคว้นต่าง ๆ ที่สำคัญ ซึ่งปรากฏอยู่ในจดหมายเหตุจีนคือ แคว้นตักโกละ แคว้นลังกาสุกะ แคว้นพานพาน และแคว้นตามพรลึงค์ ในราวปี พ.ศ. 1170 อาณาจักรฟูนันเสื่อมอำนาจลงตกอยู่ภายใต้อาณาจักรเจนละ แคว้นต่างๆ รวมทั้งในแหลมมลายูที่เคยอยู่ใต้อำนาจการปกครองของฟูนันได้เป็นอิสระ และมีบทบาทมากขึ้น อาณาจักรทวาราวดี ซึ่งอยู่ทางภาคกลางของประเทศไทยก็เริ่มมีบทบาทมากขึ้นเช่นกัน แคว้นตักโกละ เป็นเมืองค้าขายตั้งอยู่บนฝั่งทะเลตะวันตกของแหลมมลายู เป็นที่รู้จักกันดีในหมู่พ่อค้าอินเดีย อาหรับ และจีนโบราณ ซึ่งมาเดินเรือค้าขายอยู่ในแถบนี้ เชื่อกันว่าเมืองนี้อยู่ที่ตะกั่วป่า (นักวิชาการบางท่านว่าน่าจะอยู่ที่ท่าเรือของจังหวัดตรัง คือแถบอำเภอปะเหลียน อำเภอกันตรังปัจจุบัน) แคว้นลังกาสุกะ ก่อตั้งมาแต่โบราณอยู่ภายใต้อิทธิพลของฟูนันเป็นเวลานาน นักวิชาการส่วนใหญ่ลงความเห็นว่า ตั้งอยู่ทางตอนใต้ของอ่าวไทย คือบริเวณจังหวัดปัตตานีปัจจุบัน แคว้นพานพาน อยู่เหนือลังกาสุกะคือบริเวณอ่าวบ้านดอน จังหวัดสุราษฎร์ธานีปัจจุบัน เป็นศูนย์กลางถ่ายทอดวัฒนธรรมอินเดียไปยังทวาราวดีด้วย ต่อมาในปี พ.ศ. 1100 จึงย้ายไปตั้งเมืองใหม่ ที่ตามพรลึงค์ แคว้นตามพรลึงค์ ตั้งอยู่เหนือลังกาสุกะขึ้นมา คือบริเวณนครศรีธรรมราชปัจจุบัน ตั้งขึ้นราวปี พ.ศ. 1100 สืบต่อจากพานพาน เป็นศูนย์กลางการค้าหลายสมัย ภายหลังตกอยู่ภายใต้อำนาจกัมพูชา และศรีวิชัย อาณาจักรศรีวิชัย หลังสิ้นอำนาจฟูนันแล้ว เจนละ หรือกัมพูชา ได้มีอำนาจสืบต่อมา ไม่ได้ขยายอำนาจแผ่ลงไปทางทะเลตอนใต้เหมือนฟูนัน ศรีวิชัยเดิมตกอยู่ภายใต้อิทธิพลของฟูนัน จึงได้แยกตัวออกเป็นอิสระ ต่อมาในพุทธศตวรรษที่ 13 อาณาจักรศรีวิชัยมีอำนาจมากขึ้น มีศูนย์กลางหรือเมืองหลวงอยู่ที่เมืองปาเลมบัง ในเกาะสุมาตรา นักวิชาการหลายท่านลงความเห็นว่าน่าจะเป็นอำเภอไชยา จังหวัดสุราษฎร์ธานีปัจจุบัน ศรีวิชัย ได้ขยายอาณาเขตออกไปยังชวาและปลายแหลมมลายูตลอดมาจนถึงเมืองไชยา (เหนือขึ้นไปเป็นอาณาเขตทวาราวดี) จากไชยาลงไปทางใต้ จึงปรากฏร่องรอยของศิลปสมัยศรีวิชัยอยู่เป็นอันมาก เป็นศิลปกรรมในพุทธศาสนามหายาน เช่น พระพิมพ์ดินดิบ พระพุทธรูป และพระโพธิสัตว์อวโลกิเตศวรเป็นต้น ศรีวิชัย มีอำนาจสืบต่อมาจนถึงพุทธศตวรรษที่ 18 จึงเสื่อมอำนาจลง ตกอยู่ภายใต้อำนาจของชวา ในพุทธศตวรรษที่ 19 อาณาจักรไทยทางตอนเหนือ (สุโขทัย) เริ่มมีอำนาจขึ้น และต่อมาก็ได้ครอบครองดินแดนตลอดแหลมมลายู  อาณาจักรไทย 3. อาณาจักรละโว้ แต่เดิมสันนิษฐานว่าเป็นอาณาจักรของขอม แต่จากหลักฐานในปัจจุบัน น่าเชื่อว่าเป็นอาณาจักรโบราณของไทย ลพบุรีหรือละโว้อาจเป็นถิ่นกำเนิดของพระเจ้าอู่ทอง ผู้ทรงสถาปนากรุงศรีอยุธยา ละโว้ตกเป็นเมืองขึ้นของขอมในช่วงที่ขอมเจริญรุ่งเรือง วัฒนธรรมคล้ายขอม มีอายุในพุทธศตวรรษที่ ๑๒-๑๘ พร้อมๆ กับอาณาจักรทวารวดีและศรีวิชัย มีพัฒนาการต่อเนื่องมาจากอาณาจักรทวารวดี บางเมืองเกิดขึ้นซ้อนทับเมืองทวารวดี บางเมืองย้ายไปสร้างใหม่ในที่ไม่ไกลนัก พระปรางค์สามยอด พระพุทธรูปปางนาคปรก 4. อาณาจักรตามพรลิงค์ เป็นชุมชนสำคัญแถบชายทะเลในดินแดนภาคใต้ของประเทศไทย มีหัวเมืองสำคัญได้แก่ เมืองนครศรีธรรมราช เมืองไชยา เมืองปัตตานี เมืองสงขลา เมืองตะกั่วป่า เริ่มราวปลายพุทธศตวรรษที่ 13 ต้นพุทธศตวรรษที่ 14 นับเป็นเมืองโบราณเก่าแก่ในแหลมมลายู มีชื่อเรียกในศิลาจารึกว่า ตามพรลิงค์ และยังมีชื่อในตำนานต่างๆว่า นครดอนพระ ศรีธรรมราช ศิริธรรมราช เป็นต้น เคยเป็นเมืองขึ้นของอาณาจักรศรีวิชัย แต่ได้กลับมาตั้งตัวเป็นอิสระและมีความเจริญถึงขีดสุดทั้งด้านอาณาจักรและศาสนจักร ราวพุทธศตวรรษที่ 18 ได้มีเมืองขึ้นถึง 12 หัวเมือง โดยใช้ตรารูปสัตว์ประจำปีนักษัตรเป็นตราประจำเมืองขึ้นนั้นๆ 5. อาณาจักรศรีวิชัย เป็นอาณาจักรใหญ่ในภาคใต้ของไทย ตั้งอยู่บนเกาะชวา เกาะสุมาตรา คาบสมุทรมลายู และดินแดนบางส่วนของไทย มีความเจริญรุ่งเรืองราวพุทธศตวรรษที่ 13-16 เสื่อมอำนาจราวพุทธศตวรรษที่ 18 เสียอำนาจให้กับอาณาจักรสุโขทัยและอยุธยา มีศูนย์กลางอยู่ที่เมืองไชยา และนครศรีธรรมราช พระโพธิสัตว์อวโลกิเตศวร เจดีย์พระบรมธาตุไชยา 6. อาณาจักรโคตรบูร ตั้งขึ้นราวพุทธศตวรรษที่ 13 บริเวณภาคตะวันออกเฉียงเหนือของไทย มีศูนย์กลางอยู่ที่นครพนม ครอบคลุมดินแดนสองฝั่งแม่น้ำโขง ตั้งแต่เมืองอุดรธานี หนองคาย เวียงจันทน์ นครพนม จนถึงอุบลราชธานี มีความสัมพันธ์กับอาณาจักรล้านช้าง พระธาตุพนม ปราสาทหินพิมาย ปราสาทหินพนมรุ้ง 7. อาณาจักรหริภุญชัย ตั้งขึ้นราวพุทธศตวรรษที่ 13-14 ตรงกับปี พ.ศ.1206 บริเวณที่ราบลุ่มแม่น้ำปิงตอนบน หรือบริเวณลุ่มแม่น้ำวัง มีเมืองสำคัญคือ เมืองลำปาง (เมืองเขลางค์นคร) เมืองลำพูน (เมืองหริภุญชัย) มีปฐมกษัตริย์คือ นางจามเทวี ธิดากษัตริย์แห่งกรุงละโว้ จนถึงพญายีบา รวมทั้งสิ้น 49 พระองค์ ต่อมาถูกรวมเข้ากับอาณาจักรล้านนาของพระยามังรายมหาราช ประมาณปี พ.ศ.1824 วัดจามเทวี วัดพระธาตุหริภุญชัย 8. อาณาจักรล้านนา เป็นอาณาจักรโบราณอยู่ทางภาคเหนือของไทย ตั้งขึ้นราวพุทธศตวรรษที่ 13-14 บริเวณดินแดนแม่น้ำปิง แม่น้ำกก และแม่น้ำโขง แบ่งเป็น 2 แคว้น คือ แคว้นโยนกเชียงแสน พระเจ้าสิงหนวัติ ผู้สร้างเมือง “โยนกนาคพันธุ์” ณ บริเวณลุ่มแม่น้ำโขง ที่ราบเชียงราย มีกษัตริย์ปกครองสืบต่อกันมาจนถึงพระเจ้าพรหมมหาราช แต่ต่อมาในตำนานสิงหนวัติกล่าวไว้ว่า อาณาจักรแห่งนี้ถูกรุกรานจากภายนอก และเกิดภัยพิบัติน้ำท่วมจนเมืองล่มกลายเป็นหนองน้ำ และแคว้นเงินยางเชียงแสน ต่อมาได้รวมกับอาณาจักรหริภุญชัย http://learning.eduzones.com/67518/ประวัติศาสตร์%20ภูมิศาสตร์/อาณาจักรไทยโบราณ |
อาณาจักรใดเป็นอาณาจักรโบราณทางภาคใต้ของไทย
ลิขสิทธิ์ © 2024 th.ketajaman Inc.
