การท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมคืออะไร

การท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม “ยล เยี่ยม เยือน เหย้า: แนวคิดและทฤษฎีว่าด้วยการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม” ฉบับนี้ เป็นการรวบรวมแนวคิด และทฤษฎีที่เกี่ยวข้องกับการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม ซึ่งไม่พบบ่อยนักที่การท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมจะถูกถ่ายทอดอย่างเป็นเรื่องราวในประเทศไทยเนื่องด้วยในสังคมไทยส่วนใหญ่มักจะมีความเข้าใจว่าการท่องเที่ยวไม่ว่าจะเป็น เชิงนิเวศ (Ecotourism) หรือเชิงวัฒนธรรม (Cultural Tourism) มีความคล้ายคลึงกันในแง่ความหมาย กิจกรรม การเรียนรู้ และการตลาดการท่องเที่ยวแทบทั้งสิ้นเห็นได้จากข้อเสนอถึงกิจกรรมการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมและระบบนิเวศที่ควบคู่ไปกับการอนุรักษ์วัฒนธรรม แม้แต่การคํานึงถึงขีดความสามารถในการรองรับนักท่องเที่ยวก็ถูกอธิบายควบคู่กันระหว่างการคํานึงถึงสิ่งแวดล้อม สังคม และวัฒนธรรมในท่องถิ่นจนบางครั้งความแตกต่างระหว่างการท่องเที่ยวเชิงนิเวศและการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมจึงอยู่เพียงเป่าหมายของการนําเสนอเรื่องราวเสียมากกว่าจะให้ความสําคัญกับการท่องเที่ยวเชิงนิเวศไปในลักษณะใด

ขณะเดียวกันแนวคิดและทฤษฎีทางการท่องเที่ยวในสังคมไทยส่วนใหญ่มักนิยมนําเสนอเครื่องมือในการจัดการการท่องเที่ยวหรือมิเช่นนั้นก็มักจะกล่าวถึงการท่องเที่ยวในมิติอื่นๆ แทนเพื่อหลีกเลี่ยงความคลุมเครือที่เกิดขึ้นเช่น การท่องเที่ยวกับการพัฒนา การวางแผนการท่องเที่ยว การท่องเที่ยวแบบยั่งยืน การอบรมมัคคุเทศก์ ฯลฯ หรือแม้แต่การพูดถึงกิจกรรมการท่องเที่ยว เช่น การจัดโฮมสเตย์ หรือการท่องเที่ยวเชิงศาสนา ฯลฯเพียงเพราะการท่องเที่ยวเที่ยวเชิงนิเวศ (อันที่จริงมีการท่องเที่ยวรูปแบบอื่นๆ ด้วยไม่ว่าจะเป็นการท่องเที่ยวแบบผจญภัย การท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์การถีบจักรยานเสือภูเขา ฯลฯ) และการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมใกล้ชิดกันจนเกือบแยกไม่ออกนั่นเอง

จริงแล้วอาจไม่ผิดนักหากนักท่องเที่ยวเดินทางเข้าไปในชุมชน นักท่องเที่ยวไม่สามารถเลือกได้ว่าจะชมอะไรระหว่างป่าชุมชนหรือวิถีชีวิตของชุมชน เพราะก็เป็นการผสมปนเปกันระหว่างการเป็นการท่องเที่ยวเชิงนิเวศและการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมแต่หากพิจารณาอีกโสดหนึ่งก็จะพบว่าการท่องเที่ยวในป่าชุมชน (Community Forestหรือ Social Forestry) เองก็ไม่ได้จํากัดจําเพาะการเที่ยวชมต้นไม้ สัตว์ป่า หรือการปีนหน้าผาขึ้นเขา ฯลฯ เท่านั้น แต่การท่องเที่ยวในป่าชุมชนยังหมายรวมถึงการชมวิถีชีวิตของคน (ในชุมชน) กับป่าอีกด้วย เช่น การหาสมุนไพรในป่าการเก็บพืชพันธุ์ในป่ามาประกอบอาหาร การนับถือผีอารักข์ที่ดูแลป่าในนามผีปู่ตาฯลฯ โดยนัยนี้การท่องเที่ยวจึงมีความสัมพันธ์กับวัฒนธรรมเป็นประเด็นหลักด้วยเช่นกัน

ด้วยเหตุนี้การทําความเข้าใจ “การท่องเที่ยว” ที่สัมพันธ์กับทุนทางธรรมชาติ สิ่งแวดล้อม เศรษฐกิจ สังคม ประเพณี ฯลฯ อันสถิตอยู่ในฐานะการเป็นบริบททางวัฒนธรรมจึงมีความน่าสนใจอย่างยิ่ง โดยหนังสือประกอบไปด้วยเนื้อหา 6 บท ซึ่ง บทที่ 1เป็นการอธิบายที่มาและความหมายของการท่องเที่ยวและการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม โดยเฉพาะการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมในฐานะเป็นการท่องเที่ยวแบบมวลชน (Mass Tourism) ซึ่งใช้ต้นทุนทางประวัติศาสตร์ สังคม วัฒนธรรม และประเพณีเพื่อตอบสนองความต้องการของนักท่องเที่ยวในรูปแบบที่แตกต่างกัน พร้อมกับระบุตัวอย่างการศึกษาวัฒนธรรมในการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมเพื่อทําความเข้าใจการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมอย่างลุ่มลึก

การท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม รูปแบบการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม

Graphic Design และ Content Creator ที่หลงไหลในการเขียน Content และเชื่อว่า Content เป็นสิ่งสำคัญในการสื่อสารกับทุก ๆ คน