ชุดกิจกรรม การรักษาดุลยภาพของร่างกาย มนุษย์

กลบั เขา้ สกู่ ระแสเลือด ทำให้ปริมาณนำ้ ในเลอื ดสงู ขึ้น เพอ่ื ลดการกระหายนำ้ ของร่างกายลง เมื่อเราด่ืมน้ำเข้า

ไป จะ ท ำให้ ป ริม าณ น้ ำใน เลือ ดสูงขึ้น เลือ ดเจือ จาง แ ละ ความ ดัน เลือ ด เพิ่ มข้ึ น สม อ งส่ว น

สตั วท์ ่ีมอี ุณหภมู ิ ......................... อุณหภมู สิ งิ่ แวดล้อม สัตว์ทมี่ ีอณุ หภมู ิ ......................... อุณหภมู สิ ่งิ แวดลอ้ ม

ภาพที่ 1 สัตว์เลือดอุน่ และสตั ว์เลือดเย็น
ทม่ี า https://www.facebook.com/compasstutor/photos/a.765650320120195/3060647183953819/

หน่วยการเรียนรู้ เร่อื ง การรักษาดุลยภาพของเซลลแ์ ละสิ่งมชี ีวิต หนา้ 12

ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ เรอ่ื ง การรกั ษาดุลยภาพของอณุ หภมู ิภายในร่างกาย เลม่ 5

กจิ กรรมที่ 2
ร้จู กั ฉันรูจ้ ักเธอ “ผูพ้ ิทกั ษร์ ักษาดุลยภาพของอณุ หภมู ใิ นรา่ งกาย”

คำชี้แจง ให้นักเรียนสืบค้นข้อมูลเพ่ิมเติมและวาดรูประบุอวัยวะที่ทำหน้าท่ีรักษาดุลยภาพของ
อุณหภมู ใิ นรา่ งกายมนุษยล์ งในรูปท่กี ำหนดให้

อ วั ย ว ะท่ี ส ำคั ญ ใน ก ารรักษ า
ดุลยภาพของอุณหภูมิในร่างกาย
มนุษย์ ได้แก่
……………………………………………….

……………………………………………….

……………………………………………….

……………………………………………….

……………………………………………….

……………………………………………….

……………………………………………….

……………………………………………….

หน่วยการเรียนรู้ เรื่อง การรกั ษาดลุ ยภาพของเซลลแ์ ละสงิ่ มีชวี ิต หนา้ 13

ชุดกจิ กรรมการเรยี นรู้ เรอ่ื ง การรักษาดลุ ยภาพของอุณหภมู ิภายในร่างกาย เลม่ 5

กิจกรรมท่ี 3
ทา่ มกลางอณุ หภมู ิทีต่ า่ งกนั

คำช้ีแจง ให้นักเรียนศึกษากลไกการรักษาดุลยภาพของอุณหภูมิในร่างกายในสภาวะอุณหภูมิของ
สภาพอากาศที่แตกต่างกัน พรอ้ มเตมิ คำในช่องวา่ งใหถ้ กู ตอ้ ง

ร่างกายของมนษุ ยม์ ีอุณหภมู ิเฉล่ยี อยูท่ ี่ ………………….. องศาเซลเซียส
รา่ งกายเกิดความร้อนได้เน่อื งจาก ..................................................................................................
เพราะเหตรุ ่างกายจงึ ตอ้ งรักษาอณุ หภูมใิ นร่างกายให้คงท่ี .................................................................

อากาศรอ้ น อากาศเย็น

อณุ หภมู ิในร่างกาย อณุ หภมู ิในร่างกาย
............................. .............................

.....................................

หลอดเลือดฝอย : ......................................... หลอดเลอื ดฝอย : .........................................
ต่อมเหงอ่ื : ................................................... ต่อมเหงื่อ : ...................................................
เส้นขน : ....................................................... เส้นขน : .......................................................
เมทาบอลซิ มึ : ............................................. เมทาบอลซิ มึ : .............................................

อุณหภมู ขิ องร่างกายกลับสู่สภาวะปกติ

หน่วยการเรยี นรู้ เร่อื ง การรกั ษาดุลยภาพของเซลลแ์ ละสิ่งมีชีวติ หนา้ 14

ชดุ กจิ กรรมการเรียนรู้ เรือ่ ง การรักษาดลุ ยภาพของอุณหภูมิภายในร่างกาย เลม่ 5

การรกั ษาอณุ หภมู ิในรา่ งกาย

มมุ จับใจ 1
การรกั ษาดุลยภาพของอณุ หภูมิของสตั วต์ ่างๆ แบง่ ออกเป็น 2 กล่มุ

1. สตั ว์เลอื ดเย็น
คือ สัตว์ที่อุณหภูมิของร่างกายแปรผันตามอุณหภูมิของสิ่งแวดล้อม เช่น ปลา สัตว์ครึ่งบกคร่ึง

นำ้ สตั วเ์ ลื้อยคลาน
2. สัตวเ์ ลอื ดอนุ่
คือ สัตว์ท่ีอุณหภูมิของร่างกายคงที่ ไม่แปรผันตามอุณหภูมิของส่ิงแวดล้อม เนื่องจากมีกลไก

รักษาอุณหภมู ิร่างกายใหค้ งที่ เชน่ สัตว์ปกี สัตวเ์ ล้ียงลูกดว้ ยนม
การรักษาดลุ ยภาพของอณุ หภูมใิ นร่างกายมนุษย์

มนุษย์ใช้สมองส่วนไฮโพทาลามัส (hypothalamus) เป็นศูนย์กลางในการรักษาสมดุลอุณหภูมิ
เพ่ือควบคุมอณุ หภูมิในร่างกายให้คงทที่ ี่ 37 องศาเซลเซียส ซ่ึงจะส่งสัญญาณไปกระตุ้นหรือยบั ยั้งกระบวน
เมแทบอลซิ มึ ต่าง ๆ ในรา่ งกาย ซ่ึงเก่ียวข้องกับส่วนตา่ ง ๆ ของรา่ งกาย ได้แก่ ระบบหมุนเวียนเลอื ด ผิวหนัง
และกลา้ มเน้อื โครงร่าง

1. ระบบหมุนเวียนเลือด ทำหน้าท่ีหมุนเวียนเลือดไปยังส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย เพื่อลำเลียงแก๊ส
ออกซเิ จนและสารอาหารไปหล่อเลยี้ งเซลล์ พร้อมทงั้ ทำหนา้ ท่ีระบายความรอ้ นออกจากร่างกาย โดยกระตุ้น
หลอดเลือดใหข้ ยายตัว เลอื ดจงึ ไหลเร็วข้ึนเพือ่ สง่ เลือดมายงั หลอดเลือดฝอยบริเวณผิวหนงั ซึง่ เลือดทไี่ หลมา
บรเิ วณผิวหนังจะพาความร้อนในร่างกายออกทางผิวหนังด้วยเชน่ กนั

2. ผิวหนัง เป็นอวยั วะปกคลมุ ร่างกายทป่ี ระกอบด้วยชัน้ หนังกำพร้า และหนังแท้ซ่ึงในช้ันหนงั แทจ้ ะพบ
ต่อมเหงื่อ (sweat gland) ทำหน้าท่ีสร้างเหงื่อเพื่อระบายความร้อนออกจากร่างกาย ผิวหนังจึงมีหน้าที่
ควบคมุ อณุ หภมู ขิ องรา่ งกายด้วยเชน่ กนั

3. กล้ามเน้ือโครงร่าง กล้ามเน้ือโครงร่างช่วยรักษาอุณหภูมิของร่างกายให้คงท่ี โดยการทำงานของ
กล้ามเน้อื จะมผี ลต่ออัตราเมแทบอลซิ มึ ของร่างกาย ซงึ่ ทำใหร้ า่ งกายผลติ ความรอ้ นเพม่ิ ขน้ึ

หนว่ ยการเรยี นรู้ เร่ือง การรกั ษาดุลยภาพของเซลลแ์ ละสงิ่ มชี ีวิต หน้า 15

ชุดกิจกรรมการเรยี นรู้ เรื่อง การรกั ษาดลุ ยภาพของอณุ หภูมิภายในร่างกาย เล่ม 5

กลไกการรักษาอณุ หภมู ภิ ายในรา่ งกายตอบสนองต่อความเย็น
ถ้าอุณหภูมิอากาศภายนอกต่ำมาก ๆ ร่างกายจะมีกลไกป้องกันไม่ให้ความร้อนใน

รา่ งกายระบายออกสู่ภายนอกอย่างรวดเรว็ เพื่อไม่ใหส้ ูญเสยี ความร้อนมากกว่าที่จะผลิตได้ โดยวธิ ีลด
การระบายความรอ้ นและเรง่ การผลติ ความร้อนมากขน้ึ โดยวิธีการดังนี้

1. การลดการระบาย ▪ การหดตวั ของหลอดเลอื ดทผี่ วิ หนงั
ความร้อน อุณหภูมิภายนอกที่ต่ำกว่าอุณหภูมิภายในร่างกาย จะกระตุ้น
สมองส่วนไฮโพทาลามัส มีผลให้หลอดเลือดท่ีมาเลี้ยงผิวหนังมี
ขนาดเล็กลง ปริมาณเลือดท่ีมาเลี้ยงผิวหนังจึงลดลง ทำให้ลด
การสูญเสียความรอ้ น

▪ อาการขนลกุ
ไฮ โพ ท าลา มั สก ระ ตุ้ น เส้ น ป ระ สา ท ที่ ควบ คุ ม ก า รห ด ตั วข อ ง
กล้ามเน้ือโคนขน จึงทำให้กล้ามเนื้อโคนขนหดตัวและดึงเส้น
ต้ังข้ึน

2. การเร่งการผลิตความร้อน ▪ การกระตุ้นกลา้ มเนอ้ื ลายใหห้ ดตวั
จนเกิดการสนั่ ของกล้ามเนอ้ื เรยี กวา่ อาการหนาวส่ัน

▪ การเพม่ิ อัตราเมทาบอลิซมึ
เม่ืออุณหภูมิร่างกายต่ำ จะไปกระตุ้นไฮโพทาลามัสส่งกระแส
ประสาทซมิ พาเทตกิ ไปกระตุ้นให้กล้ามเนื้อบริเวณผวิ หนงั หดตัว
พร้อมกับไปกระตุ้นการหลั่งฮอร์โมนต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับ
เมทาบอลซิ มึ ของร่างกายทำใหเ้ มทาบอลซิ ึมสงู ขน้ึ

หน่วยการเรยี นรู้ เรอ่ื ง การรักษาดลุ ยภาพของเซลล์และส่ิงมีชีวิต หนา้ 16

ชดุ กจิ กรรมการเรียนรู้ เรื่อง การรักษาดลุ ยภาพของอุณหภมู ภิ ายในร่างกาย เลม่ 5
กลไกการรักษาอณุ หภมู ภิ ายในรา่ งกายตอบสนองต่อความเยน็

อุณหภูมนิ อกร่างกายต่ำ

หนว่ ยการเรียนรู้ เรอ่ื ง การรกั ษาดลุ ยภาพของเซลล์และส่งิ มชี วี ิต หน้า 17

ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ เรอ่ื ง การรักษาดุลยภาพของอุณหภูมิภายในรา่ งกาย เลม่ 5

กลไกการรักษาอณุ หภูมิภายในรา่ งกายตอบสนองตอ่ ความรอ้ น
ถ้าอุณหภมู ิอากาศภายนอกต่ำมาก ๆ รา่ งกายจะมกี ลไกระบายความรอ้ นในร่างกาย ระบายออก

สู่ภายนอกอยา่ งรวดเรว็ เพือ่ ให้สูญเสียความร้อน โดยวิธีการระบายความรอ้ นโดยวิธกี ารดังน้ี
1. การเร่งระบ ายความ ▪ หลอดเลอื ดท่ผี ิวหนังขยายตวั เพิ่มข้นึ
ร้อน อุณหภูมิภายนอกท่ีสูงกว่าอุณหภูมิภายในร่างกาย จะกระตุ้นสมอง

สว่ นไฮโพทาลามัส มีผลใหห้ ลอดเลือดท่มี าเลี้ยงผิวหนังขยายตัว ปริมาณ
เลอื ดทม่ี าเลี้ยงผิวหนงั จึงเพ่ิมขึน้ เกดิ การระบายความร้อนสผู่ วิ หนงั

▪ การขบั เหงอื่
ต่อมเหง่ือเพ่ิมการขับเหงื่อออกตามผิวหนัง เมื่อเหงื่อระเหยทำให้
อณุ หภมู ิผวิ หนงั ลดลง
2. การลดผลติ ความรอ้ น ▪ ลดการเคลื่อนไหวของร่างกาย

เพือ่ ลดการหดตวั ของกลา้ มเนื้อ เปน็ การลดอตั ราเมทาบอลิซมึ
▪ การลดอตั ราเมทาบอลซิ ึม
เม่ืออุณหภูมริ ่างกายสูง จะไปกระตุน้ ไฮโพทาลามสั สง่ กระแสประสาท
ซิมพ าเทติก ไปกระตุ้น ให้กล้ามเน้ือบริเวณ ผิวหนังคลายตัว
ลดเมทาบอลิซมึ ของรา่ งกายทำใหเ้ มทาบอลิซึมสงู ลดลง

กลไกการลดการเคล่ือนไหวของรา่ งกาย

หนว่ ยการเรียนรู้ เร่อื ง การรักษาดุลยภาพของเซลลแ์ ละสงิ่ มชี ีวิต หน้า 18

ชุดกจิ กรรมการเรียนรู้ เร่อื ง การรกั ษาดลุ ยภาพของอณุ หภมู ิภายในรา่ งกาย เล่ม 5

กจิ กรรมที่ 4
อาการไข้

คำช้ีแจง ให้นักเรียนวิเคราะห์จากภาพเก่ียวกับสภาวะที่ร่างกายมีไข้ ร่างกายมีกลไกในการรักษา
ดุลยภาพของอุณหภูมภิ ายในร่างกายอยา่ งไร

ภาพท่ี 2 ร่างกายเป็นไข้
ท่ีมา https://health.clevelandclinic.org/whats-happening-in-my-body-when-i-have-a-fever/

เพราะเหตใุ ดรา่ งกายถงึ มอี าการไข้ ช่วงที่ร่างกายมีอุณหภูมิสูงกว่า 37 องศาเซลเซียส
รา่ งกายจะมีกลไกตอบสนองอยา่ งไร
……………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………… ชว่ งท่ีร่างกายมีอุณหภูมิต่ำกว่า 37 องศาเซลเซียส
รา่ งกายจะมีกลไกตอบสนองอยา่ งไร

……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………

หนว่ ยการเรียนรู้ เรอ่ื ง การรักษาดุลยภาพของเซลลแ์ ละส่ิงมชี วี ติ หน้า 19

ชดุ กิจกรรมการเรียนรู้ เรือ่ ง การรักษาดุลยภาพของอุณหภมู ิภายในรา่ งกาย เล่ม 5

กจิ กรรมท่ี 5
ผังนฉี้ นั ตอ้ งรอด

คำชีแ้ จง ใหน้ ักเรียนศึกษาแผนผงั กลไกการรักษาดุลยภาพของร่างกาย พร้อมเตมิ คำตอบในชอ่ งวา่ งให้
ถูกต้อง

หน่วยการเรียนรู้ เร่ือง การรกั ษาดุลยภาพของเซลลแ์ ละสิง่ มชี วี ติ หน้า 20

ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ เรอ่ื ง การรกั ษาดุลยภาพของอณุ หภูมิภายในรา่ งกาย เลม่ 5

แบบทดสอบหลังเรียน
เร่อื ง การรกั ษาดุลยภาพของอุณหภมู ิภายในรา่ งกาย

คำชีแ้ จง

1. แบบทดสอบนเ้ี ป็นแบบทดสอบเลือกตอบ 4 ตัวเลือก
2. แบบทดสอบนีม้ ีท้งั หมด 10 ขอ้ 10 คะแนน ใช้เวลา 10 นาที
3. ให้นกั เรียนเลือกตอบคำตอบท่ีถกู ต้องที่สุดเพียงขอ้ เดียว โดยทำเคร่ืองหมายกากบาท (×) ลงในช่องวา่ งใน
กระดาษคำตอบ

1. อวยั วะในขอ้ ใดต่อไปนไี้ ม่ใช่โครงสร้างในการรักษาดุลยภาพของอณุ หภมู ใิ นรา่ งกาย

1. ปอด 2. ผวิ หนงั

3. หลอดเลอื ดฝอย 4. กล้ามเนื้อโครงร่าง

2. ศูนย์ควบคุมการรักษาดลุ ยภาพของอุณหภมู ใิ นรา่ งกายคอื สมองสว่ นใด

1. พอนส์ 2. ซีรบี รัม

3. ซีรีเบลลัม 4. ไฮโพทาลามสั

3. ข้อใดอธิบายกลไกการรกั ษาอณุ หภมู ิในร่างกายในสภาวะอุณหภูมสิ งู และอณุ หภูมิต่ำไดถ้ กู ตอ้ ง

ขอ้ กลไกการรักษาอุณหภมู ิในร่างกาย

อณุ หภมู ิสงู อณุ หภมู ติ ำ่

1. ลดอัตราการเผาผลาญ เพิ่มอตั ราการเผาผลาญ

2. เส้นขนตัง้ ระบายความรอ้ น เสน้ ขนเอนราบ ลดระบายความรอ้ น

3. ต่อมเหงือ่ ลดสร้างเหงื่อ ต่อมเหงอ่ื สรา้ งเหง่อื

4. กลา้ มเน้อื ยดึ เส้นขนคลายตัว กล้ามเน้อื ยดึ เส้นขนหดตัว

4. ถา้ อณุ หภูมภิ ายนอกร่างกายลดต่ำลงมาก รา่ งกายจะมีปฏิกิริยาตอบสนองตรงกับข้อใด

1. รูขมุ ขนขยายตวั มากข้นึ 2. หลอดเลอื ดทผี่ ิวหนงั ขยายตัว

3. กล้ามเนื้อโครงร่างหดตวั เร็วข้ึน 4. อัตราเมแทบอลิซึมของร่างกายลดลง

5. เตารีดไฟฟ้าจะมี thermostat เป็นตัวปรับอุณหภูมิตามที่เราต้องการ คนเรามีอวัยวะใดที่ทำ

หน้าท่ี

เปน็ thermostat ควบคมุ ดลุ ยภาพของอุณหภูมิ

1. สมอง 2. ผวิ หนงั

3. ต่อมเหงอ่ื 4. กล้ามเนอ้ื

หนว่ ยการเรยี นรู้ เรอ่ื ง การรักษาดลุ ยภาพของเซลลแ์ ละส่งิ มชี วี ติ หน้า 21

ชุดกจิ กรรมการเรยี นรู้ เรื่อง การรักษาดลุ ยภาพของอุณหภูมิภายในรา่ งกาย เล่ม 5

6. อวยั วะหรอื ตอ่ มในขอ้ ตอ่ ไปนี้ ขอ้ ใดไม่เกยี่ วข้องกับการผลิตความรอ้ นเพ่ิม

1. ต่อมไธรอยด์ 2. ต่อมไธมสั

3. ต่อมใต้สมอง 4. ไฮโพทาลามสั

7. หลังจากว่งิ ออกกำลังกายจะรูส้ กึ เม่อื ยขา มีอาการเหนอื่ ยหอบ และมเี หงือ่ ไหล ข้อใด

ต่อไปนี้เปน็ การกระทำท่ีเหมาะสมกบั การรกั ษาดลุ ยภาพของร่างกาย

1. ด่ืมนำ้ เพื่อลดความรอ้ นในรา่ งกาย

2. เปดิ พดั ลม เพอ่ื ให้อากาศถา่ ยเทได้ดี หายใจคลอ่ งข้ึน

3. ถอดเสอ้ื ออก เพ่ือใหเ้ หง่ือระเหยได้ดีระบายความรอ้ น

4. น่ังเหยียดขา เพ่อื ใหก้ ล้ามเนอื้ คลายตัวลดความปวดเมือ่ ย

8. ข้อใดกล่าวถึงกลไกการรักษาดุลยภาพของอุณหภูมิในร่างกายเมื่ออยู่ในสภาวะอุณหภูมิสูงได้

ถกู ต้อง

ขอ้ การควบคมุ โดยสมองสว่ นไฮโพทาลามัส การควบคุมโดยผิวหนงั

1. กลา้ มเนอื้ หดตัว กล้ามเนื้อยดึ เสน้ ขนหดตวั ขนตง้ั

2. หลอดเลือดหดตัว เส้นขนเอนราบระบายความร้อน

3. ลดเมทาบอลิซมึ เส้นขนเอนราบระบายความร้อน

4. ลดการระเหยน้ำ กลา้ มเนื้อยึดเสน้ ขนหดตัว ขนตั้ง

9. เมื่อชายคนหน่ึงเดินทางกลางทะเลทราย ร่างกายของชายคนดังกล่าวจะมีการกลไกการรักษา

ดุลยภาพของอุณหภมู ใิ นรา่ งกายเปน็ ไปตามขอ้ ใด

A. เพมิ่ อัตราการเผาผลาญ

B. ลดอตั ราการเผาผลาญ ตอ่ มเหง่ือผลติ เหงอ่ื

C. เส้นขนต้งั ขน้ึ เพื่อลดการถา่ ยเทความรอ้ นออกจากร่างกาย

1. A 2. B

3. B, C 4. A, B, C

10. หลังจากออกกำลังกายกลางแจ้งเป็นเวลานาน ร่างกายมีกลไกการรกั ษาดลุ ยภาพของอุณหภูมิ

เปน็ ไปตามข้อใด

1. ลดอัตราเมแทบอลซิ ึม และหลอดเลือดหดตวั

2. เพิ่มอตั ราเมแทบอลิซมึ และหลอดเลือดหดตวั

3. ลดอัตราเมแทบอลิซึม และหลอดเลอื ดขยายตวั

4. อัตราเมแทบอลซิ ึมคงที่ และหลอดเลอื ดขยายตัว

หน่วยการเรียนรู้ เรอื่ ง การรักษาดลุ ยภาพของเซลลแ์ ละสิ่งมีชวี ิต หนา้ 22

ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ เรือ่ ง การรักษาดุลยภาพของอณุ หภูมภิ ายในรา่ งกาย เล่ม 5

กระดาษคำตอบ แบบทดสอบหลังเรียน
เรอ่ื ง การรกั ษาดุลยภาพของอณุ หภมู ิภายในร่างกาย

ชื่อ – นามสกลุ ............................................................. เลขที่ .....................
ชั้นมัธยมศกึ ษาปที ่ี 4/…… วนั ที่ ............ เดอื น ................ พ.ศ. ..............

คำชแ้ี จง ให้นักเรียนทำเครอ่ื งหมายกากบาท (×) ลงในช่องวา่ งใตต้ วั เลข 1 2 3 และ 4 ทีเ่ ป็นคำตอบ
ทถ่ี ูกตอ้ งท่สี ุดเพยี งขอ้ เดียว

ข้อ 1 2 3 4 คะแนน ก่อนเรียน
1 เตม็ 10
2 ได้
3
4 ลงช่ือ .................................... ผู้ตรวจ
5 (........................................)
6
7 วนั ที่ .......... เดอื น ................. พ.ศ. ..............
8
9
10

เกณฑก์ ารประเมิน

คะแนนระหว่าง 9 - 10 อยู่ในเกณฑ์ ดมี าก

คะแนนระหว่าง 7-8 อยู่ในเกณฑ์ ดี

คะแนนระหว่าง 5-6 อยู่ในเกณฑ์ พอใช้

คะแนนระหวา่ ง 0-4 อยู่ในเกณฑ์ ปรับปรุงแก้ไข

หนว่ ยการเรยี นรู้ เรอ่ื ง การรักษาดุลยภาพของเซลลแ์ ละสิง่ มีชวี ติ หนา้ 23

ชดุ กจิ กรรมการเรียนรู้ เร่อื ง การรกั ษาดุลยภาพของอณุ หภูมภิ ายในรา่ งกาย เลม่ 5

บรรณานกุ รม)

กระทรวงศึกษาธิการ. (2560). มาตรฐานการเรียนรู้และตัวชี้วัด กลุ่มสาระการเรียนรู้คณิตศาสตร์
วิทยาศาสตร์และสาระภูมิศาสตร์ในกลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และ
วัฒนธรรม (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560) ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน
พุทธศักราช 2551. กรุงเทพฯ : สำนักงานวิชาการและมาตรฐานการศึกษา สำนักงาน
คณะกรรมการการศกึ ษาขัน้ พน้ื ฐาน

ณัฐชยา คำรังษี และเอกรัฐ วงศ์สวัสดิ์. 2562. คู่มือครู วิทยาศาสตร์ชีวภาพ (พิมพ์คร้ังท่ี 1).
กรงุ เทพฯ : อกั ษรเจรญิ ทศั น์ อจท. จำกดั .

ณัฐชยา คำรังษี และเอกรัฐ วงศ์สวัสด์ิ. 2562. หนังสือเรียน รายวิชา พื้นฐานวิทยาศาสตร์
วิทยาศาสตรช์ วี ภาพ (พมิ พ์ครั้งท่ี 1). กรุงเทพฯ : อกั ษรเจรญิ ทศั น์ อจท. จำกดั .

ทิศนา แขมมณี. (2560). ศาสตร์การสอน : องค์ความรู้เพ่ือการจัดกระบวนการเรียนรู้ที่มี
ประสิทธิภาพ (พมิ พ์คร้งั ท่ี 21). กรุงเทพฯ : โรงพิมพแ์ ห่งจฬุ าลงกรณ์มหาวิทยาลยั .

ธ น ก ร อ ร ร จ น าวั ฒ น์ . (2556). BIOLOGY I first edition ชี ว วิ ท ย าเล่ ม ท่ี 1 อิ ดิ ช่ั น แ ร ก
(พมิ พ์ครั้งที่ 1). กรงุ เทพฯ : ธนาเพรส จำกดั . หน้า 167 – 171.

ศุภณั ฐ ไพ โรหกุล. (2560). BIOLOG (พิมพ์คร้ังท่ี 7). กรุงเทพ ฯ : แอคทีฟ พ ริ้น ท์ จำกัด .
หนา้ 100 – 105.

เศรษฐวัชร ฉำ่ ศาสตร และคณะ. 2561. วิทยาศาสตรช์ วี ภาพ (พิมพค์ รงั้ ที่ 1). กรงุ เทพฯ : วัฒนาพานิช
จำกัด. หนา้ 22.

สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี กระทรวงศึกษาธิการ . คู่มือครูรายวิชา
วิทยาศาสตรช์ วี ภาพ. 2562. กรงุ เทพฯ : องค์การคา้ ของ สกสค.

สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี กระทรวงศึกษาธิการ . หนังสือเรียน
รายวชิ า วิทยาศาสตร์ชีวภาพ. 2562. กรุงเทพฯ : องค์การคา้ ของ สกสค.

หนว่ ยการเรยี นรู้ เร่ือง การรักษาดลุ ยภาพของเซลล์และสง่ิ มีชวี ติ หนา้ 24

ชุดกจิ กรรมการเรียนรู้ เร่อื ง การรกั ษาดุลยภาพของอุณหภูมิภายในร่างกาย เล่ม 5

แหล่งทม่ี าของรูปภาพ (เพมิ่ เตมิ )
ภาพ

1 https://www.facebook.com/compasstutor/photos/a.765650320120195/30606471
83953819/. (วนั ท่ีคน้ ข้อมูล : 7 ธนั วาคม 2562).

2 https://health.clevelandclinic.org/whats-happening-in-my-body-when-i-have-a-
fever/. (วนั ท่คี ้นข้อมลู : 7 ธนั วาคม 2562).

หนว่ ยการเรยี นรู้ เรื่อง การรกั ษาดลุ ยภาพของเซลล์และสิ่งมชี วี ิต หน้า 25

ชุดกจิ กรรมการเรยี นรู้ เร่อื ง การรักษาดุลยภาพของอุณหภมู ิภายในรา่ งกาย เลม่ 5

ภาคผนวก

หนว่ ยการเรยี นรู้ เร่ือง การรักษาดลุ ยภาพของเซลล์และสิ่งมีชวี ติ หน้า 26

ชุดกิจกรรมการเรยี นรู้ เรือ่ ง การรกั ษาดลุ ยภาพของอุณหภูมภิ ายในรา่ งกาย เลม่ 5

กระดาษคำตอบ แบบทดสอบก่อนเรียน
เรอ่ื ง การรกั ษาดลุ ยภาพของอุณหภูมภิ ายในร่างกาย

ชื่อ – นามสกลุ ............................................................. เลขท่ี .....................
ชน้ั มธั ยมศกึ ษาปีที่ 4/…… วนั ท่ี ............ เดือน ................ พ.ศ. ..............

คำชแี้ จง ใหน้ กั เรยี นทำเครื่องหมายกากบาท (×) ลงในช่องว่างใต้ตัวเลข 1 2 3 และ 4 ที่เปน็ คำตอบ
ที่ถูกต้องทีส่ ดุ เพียงข้อเดียว

ขอ้ 1 2 3 4 คะแนน ก่อนเรียน
1× เตม็ 10
2× ได้
3×
4× ลงชือ่ .................................... ผู้ตรวจ
5× (........................................)
6×
7× วนั ท่ี .......... เดือน ................. พ.ศ. ..............
8×
9×
10 ×

เกณฑ์การประเมิน

คะแนนระหว่าง 9 - 10 อยู่ในเกณฑ์ ดีมาก

คะแนนระหวา่ ง 7-8 อยู่ในเกณฑ์ ดี

คะแนนระหว่าง 5-6 อยูใ่ นเกณฑ์ พอใช้

คะแนนระหวา่ ง 0-4 อยใู่ นเกณฑ์ ปรับปรุงแก้ไข

หน่วยการเรียนรู้ เรื่อง การรักษาดุลยภาพของเซลล์และสิ่งมชี วี ิต หนา้ 27

ชุดกจิ กรรมการเรียนรู้ เร่อื ง การรักษาดุลยภาพของอุณหภมู ิภายในร่างกาย เลม่ 5

กจิ กรรมที่ 1
อุน่ หรือเยน็

คำชี้แจง ให้นักเรียนศึกษาแผนภาพการจำแนกสัตว์สัตว์เลือดอุ่นและสัตว์เลือดเย็น พร้อมเติมคำใน
ช่องวา่ งให้ถูกตอ้ ง

สัตวเ์ ลอื ดอุ่น สตั ว์เลือดอุ่น
สตั ว์ท่ีมีอุณหภมู ิ ค...ง..ท...่ี..ไ.ม...่ผ...ัน...ต...า..มอุณหภูมิส่ิงแวดล้อม สัตวท์ ่ีมีอุณหภูมิ .......ผ...นั ...ต..า...ม....... อณุ หภูมิส่งิ แวดลอ้ ม

ภาพที่ 1 สัตวเ์ ลือดอนุ่ และสตั วเ์ ลือดเยน็
ท่ีมา https://www.facebook.com/compasstutor/photos/a.765650320120195/3060647183953819/

หนว่ ยการเรียนรู้ เร่ือง การรักษาดลุ ยภาพของเซลลแ์ ละสงิ่ มชี ีวิต หนา้ 28

ชดุ กิจกรรมการเรยี นรู้ เร่อื ง การรักษาดลุ ยภาพของอุณหภูมภิ ายในรา่ งกาย เลม่ 5

กจิ กรรมที่ 2
รจู้ กั ฉันรจู้ ักเธอ “ผพู้ ิทักษร์ กั ษาดลุ ยภาพของอณุ หภูมใิ นร่างกาย”

คำช้ีแจง ให้นักเรียนสืบค้นข้อมูลเพ่ิมเติมและวาดรูประบุอวัยวะที่ทำหน้าที่รักษาดุลยภาพของ
อณุ หภมู ใิ นร่างกายมนษุ ยล์ งในรูปท่กี ำหนดให้

อ วั ย ว ะที่ ส ำคั ญ ใน ก ารรักษ า
ดุลยภาพของอุณหภูมิในร่างกาย
มนษุ ย์ ไดแ้ ก่
…………สม…อ…ง…ส่ว…น…ไ…ฮโ…พ…ท…าล…ัส………….
…………ต่อ…ม…เห…ง…ือ่ ………………………….
…………หล…อ…ด…เล…อื …ด……………………….
…………กล…า้ …ม…เน…อื้ …โค…ร…งร…่า…ง…………….

……………………………………………….

……………………………………………….

……………………………………………….

……………………………………………….

หน่วยการเรียนรู้ เรอ่ื ง การรกั ษาดลุ ยภาพของเซลลแ์ ละสง่ิ มชี ีวติ หน้า 29

ชุดกจิ กรรมการเรียนรู้ เรอื่ ง การรักษาดุลยภาพของอณุ หภมู ิภายในรา่ งกาย เล่ม 5

กจิ กรรมท่ี 3
ทา่ มกลางอุณหภูมิทีต่ า่ งกนั

คำช้ีแจง ให้นักเรียนศึกษากลไกการรักษาดุลยภาพของอุณหภูมิในร่างกายในสภาวะอุณหภูมิของ
สภาพอากาศทีแ่ ตกตา่ งกัน พร้อมเตมิ คำในชอ่ งวา่ งให้ถูกตอ้ ง

รา่ งกายของมนุษยม์ อี ณุ หภูมเิ ฉลีย่ อย่ทู ี่ ………3…7…ํ …C….. องศาเซลเซยี ส
ร่างกายเกิดความร้อนไดเ้ น่ืองจาก ........เ.ก...ดิ ..จ..า..ก..เ..ม..ท...า..บ..อ...ล..ิซ..ึม............................................................
เพราะเหตุรา่ งกายจึงตอ้ งรักษาอุณหภมู ใิ นร่างกายให้คงที่ .....ร..ะ..ด..ับ...อ..ุณ....ห..ภ...ูม..ิท...ี่เ.ป...ล..ีย่..น...แ..ป...ล..ง..ไ..ป..ส...่ง.ผ...ล....

ต่อกระบวนการต่าง ๆ ภายในเซลล์

อากาศรอ้ น อากาศเย็น

อณุ หภูมิในร่างกาย อณุ หภมู ใิ นรา่ งกาย
......เ.พ...่ิม..ส..งู..ข..นึ้........... ...........ล..ด..ต...ำ่ .ล...ง.......

..ส...ม..อ..ง..ไ.ฮ...โ.พ...ท..า..ล..า..ม..สั........

หลอดเลอื ดฝอย : ...เ.ก..ิด...ก..า..ร..ข..ย...า..ย..ต..วั............... หลอดเลอื ดฝอย : .เ..ก..ดิ..ก...า..ร..ห..ด...ต..วั....................