เมื่อไปดูประวัติของท้าวเทพกระษัตรี พบว่า ท่านเป็นผู้หญิงแถวหน้าที่มีความเป็นผู้นำไม่เพียงแต่เรื่องรบทัพจับศึก แต่มีบทบาทและความสามารถเป็นที่ประจักษ์ในการบริหารราชการบ้านเมือง (ถลาง)  ท้าวเทพกระษัตรี ท้าวศรีสุนทร สมรสสองครั้ง หลังจากที่หม่อมภักดีภูธร สามีคนแรกเสียชีวิต คุณหญิงจันได้สมรสกับคุณพระพิมลอัยา (ขัน) ต่อมาสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชโปรดเกล้าฯ ตั้งให้เป็น พระยาสุรินทราชาพิมลอัยา เจ้าเมืองถลาง (ต้นสกุล ณ ถลาง) แต่ด้วยความที่ร่างกายไม่ค่อยแข็งแรง คุณหญิงจันออกว่าราชการเมืองแทนสามี เรื่องนี้ทางกรุงธนบุรีและกรุงเทพฯ ก็ทราบดี สายสัมพันธ์กับราชสำนัก คุณหญิงจันได้ถวายบุตรสาว (ทองมา) ถวายตัวเป็นเจ้าจอมในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช มีพระราชธิดา 1 พระองค์ (พระเจ้าลูกเธอพระองค์เจ้าอุบล) เท่ากับว่ามีสายสัมพันธ์กับราชสำนัก ตรงนี้เองทำให้ทำไมคนถึงเรียกท่านว่า ท่านผู้หญิงจัน หน้าที่สำคัญ หน้าที่สำคัญอย่างหนึ่งที่รัชกาลที่ 1 ทรงไว้วางพระทัยและโปรดเกล้าฯ ให้ท่านผู้หญิงจันทำคือ ติดต่อค้าขาย โดยเฉพาะการจัดซื้ออาวุธยุทโธปกรณ์กับบริษัทอินเดียตะวันออกของอังกฤษ ตั้งแต่สมัยกรุงธนบุรี บริษัทอินเดียตะวันออกมีความต้องการดีบุกจากคาบสมุทรภาคใต้และแหลมมลายู จึงได้ติดต่อเข้ามาที่เมืองถลางผ่านผู้แทนชื่อ กัปตันฟรานซิส ไลท์ (พระยาราชกปิตัน) ศึกถลาง เมื่อพระเจ้าปดุง กษัตริย์พม่าส่งกองทัพเก้าทางมาตีสยาม (สงครามเก้าทัพ) ทางหนึ่งคือ ถลาง เวลานั้นพระยาสุรินทราชาพิมลอัยาถึงแก่อนิจกรรมพอดี ท่านผู้หญิงจันจึงต้องรับหน้าที่แก้ไขปัญหาเพื่อให้รอดพ้นจากศึกถลาง แต่จะทำอย่างไรในเมื่อกองกำลังมีน้อยกว่าทัพพม่า ทำอุบาย ท่านผู้หญิงจันทำอุบาย ใช้ยุทธวิธีหลอกล่อ อีกวิธีคือ ตัดเสบียงกองทัพพม่า เมื่อขาดเสบียง ในที่สุดพม่าก็ต้องยกทัพกลับ ปูนบำเหน็จ หลังจากเมืองถลางพ้นภัย รัชกาลที่ 1 พระราชทานปูนบำเหน็จ ท่านผู้หญิงจัน เป็น ท้าวเทพกระษัตรี ท้าว เป็นบรรดาศักดิ์ขั้นสูงกว่า ท่านผู้หญิง ท้าวเทพกระษัตรี สตรีแถวหน้าในประวัติศาสตร์ ผู้หญิงในเอเชียอาคเนย์ บทบาทของผู้หญิงในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ตั้งแต่ศตวรรษที่ 14-15 โดยเฉพาะผู้หญิงในครอบครัวข้าราชการ มีบรรดาศักดิ์ มีอันจะกิน พบว่า ไม่ได้ถูกจำกัด ผู้หญิงสามารถลุกขึ้นมาทำอะไรมากมาย ทำมาค้าขาย หาเลี้ยงครอบครัว บริหารจัดการบ้านเมืองได้เสมอหรือล้ำหน้าผู้ชาย รายการไทยศึกษา ตลาดพลูกับภาพจำที่กำลังเลือนลาง 23 พฤษภาคม 2564 ตลาดพลูกับภาพจำที่กำลังเลือนลาง 16 พฤษภาคม 2564 เยาวราช: ย่านการค้าและสถานบันเทิง 9 พฤษภาคม 2564 เยาวราช: ย่านการค้าและสถานบันเทิง 2 พฤษภาคม 2564 ปั้นดินขึ้นรูป: การประกอบสร้างความน่าเชื่อถือต่อเรื่องเล่าอิทธิปาฏิหาริย์ในพระประวัติของกรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ ท้าวเทพกระษัตริย์ตรีเและท้าวศรีสุนทร ตามประวัติศาสตร์ กล่าวไว้ว่า ท้าวเทพกระษัตรี และท้าวศรีสุนทร เป็นธิดาของ จอมร้างบ้านตะเคียน (ขุนนางผู้ปกครองเมืองถลาง) มารดาชื่อหม่าเสี้ย เป็นเชื้อสายเจ้าเมืองไทรบุรี คุณจันเกิดที่ บ้านตะเคียน เมืองถลาง ประมาณปี พ.ศ. 2278 ปลายกรุงศรีอยุธยา ในรัชกาล พระเจ้าบรมโกศ มีพี่น้องร่วมบิดามารดา 5 คน คือคุณจัน คุณมุก คุณหม่า (หญิง) คุณอาด (ชาย) และคุณเรือง (ชาย) ทั้งสองท่าน ได้รับการเลี้ยงดู เพื่อรับภาระอันหนักยิ่งของตระกูล ทั้งการควบคุมไพร่พลขุดหาดีบุก การแสวงหาเครื่องอุปโภคบริโภค สำหรับไพร่พลจำนวนมาก การหาตลาดจำหน่ายดีบุก การแสวงหาอาวุธ เพื่อป้องกันภัยจากพม่าและโจรสลัด หรือการรักษาสถานภาพของตระกูล จากการฉกฉวยแย่งชิงของศูนย์อำนาจภายนอก ดังนั้น จึงมีคุณสมบัติ ความเป็นผู้นำ สูงเป็นอย่างยิ่ง สำหรับชีวิตครอบครัวนั้น คุณจันแต่งงานกับ หม่อมศรีภักดี บุตร จอมนายกอง เมืองตะกั่วทุ่ง มีบุตรธิดาด้วยกัน 2 คน คือ คุณปราง และ คุณเทียน เมื่อหม่อมศรีภักดีถึงแก่กรรม คุณจันจึงตกพุ่มหม้าย ต่อมาเมื่อ พระกระบุรี (ขัน) ได้รับยศเป็นพระยาพิมล เจ้าเมืองถลาง จึงได้มาแต่งงานกับคุณจัน มีบุตรธิดาด้วยกัน 5 คน คือ แม่ทอง พ่อจุ้ย พ่อเนียม แม่กิ่ม และแม่เมือง ครั้งเมื่อพระยาพิมล ได้ไปเป็น เจ้าเมืองพัทลุง คุณหญิงจันก็ยังคงอยู่ที่เมืองถลาง ภายหลังกลับมาเป็น เจ้าเมืองถลาง ถึงกลับมาอยู่กับคุณหญิงจันอีก ดังนั้น จึงได้แบ่งกองกำลังไปตั้งขัดตาทัพ อยู่ที่ หลังวัดพระนางสร้างยึดเอาวัด เป็นที่ตั้งฐานทัพ มีนายอาจ น้องชายคุณหญิงจัน เป็นแม่กองคุมพล ไทยแขกกับปืนใหญ่ แม่นางกลางเมือง หนึ่งกระบอก ไปประจำค่าย มีนายทองเพ็ง และกรมการเมือง เป็นผู้ช่วย นอกจากนี้ ได้มีการตั้งค่ายใหญ่ ที่นบนางดักหนึ่งค่าย มีนายทองพูน เป็นแม่กอง พร้อมปืนใหญ่ พระพิรุณสังหาร ประจำค่าย หนึ่งกระบอก เมื่อการตั้งขัดตาทัพพม่าพร้อมแล้ว ก็ตั้งกองสอดแนมลาดตระเวน ตามยุทธวิธีสงคราม โดยคุณหญิงจัน เป็นผู้บัญชาการรบ คุณมุก เป็นผู้ช่วย ตรวจตราทั้งสองค่าย ศึกหนักทางไหน จะได้ช่วยทางนั้น เมื่อพม่ายกมาถึงช่องแคบ เข้าจอดเรือที่ท่าตะเภา ยกพลขึ้น ตั้งค่ายใหญ่ที่ริมทะเล ที่ปากช่องค่ายแล้ว ก็ขยับขึ้นมาตั้งค่าย ที่โคกพม่า 1 ค่าย ที่บ้านนากลาง 1 ค่าย ล้อมเมืองไว้ แล้วแต่งตั้ง นายทัพนายกอง นำกำลังพลมายั่วชาวเมือง ทำทีว่าจะเข้าตีค่าย ของนายทองพูน-นายทองเพ็ง วีรกรรมครั้งนั้นทำให้รัชกาลที่ 1 โปรดเกล้าให้ คุณหญิงจัน เป็น ท้าวเทพกระษัตรี นางมุก เป็น ท้าวศรีสุนทร และ ต่อมา พระยาทุกขราช (เทียน) ได้รับแต่งตั้ง ให้เป็นพระยาเพชรคีรีพิชัยสงคราม พระยาถลางใน พ.ศ. 2331 นอกจากนี้ในภายหลัง ทางการได้ตั้งนาม สถานที่ตั้งเมืองถลาง เมื่อครั้งศึกพม่าว่า ตำบลเทพกระษัตรี และรวมตำบลท่าเรือ กับตำบลลิพอน ตั้งเป็นตำบลชื่อว่า ตำบลศรีสุนทร สำหรับบั้นปลายชีวิตมีผู้กล่าวว่า ทั้งสองวีรสตรี พักอาศัยอยู่กับ พระยาเพชรคีรีพิชัยสงคราม พระยาถลาง (ต้นตระกูล ประทีป ณ ถลาง) จนเข้าสู่วัยชราภาพ และถึงแก่อสัญกรรมโดยสงบ ต่อมาประชาชนชาวภูเก็ต โดยการนำของนายอ้วน สุระกุล ผู้ว่าราชการ จังหวัดภูเก็ต ในสมัยนั้น ได้ร่วมใจกันสร้าง อนุสาวรีย์ท้าวเทพกระษัตรี ท้าวศรีสุนทร เมื่อวันที่ 28 เมษายน พ.ศ. 2509 โดยอนุสาวรีย์ ตั้งอยู่กลางวงเวียน บนถนนเทพกระษัตรี อำเภอถลาง (บ้านท่าเรือ) เป็นอนุสาวรีย์ยืนลอยตัว มีฐานยกสูงประมาณ 10 เมตร จารึกใน ศิลาฤกษ์ไว้ว่า "ท้าวเทพกระษัตรี (จัน) ท้าวศรีสุนทร ( มุก) ได้กระทำการป้องกันเมืองไว้เป็นสามารถ มิให้พม่าข้าศึก ซึ่งยกมาประชิดเมืองถลาง เมื่อ พ.ศ. ๒๓๒๘ ตีหักเอาเมืองได้ พม่าแตกทัพกลับไปเมื่อ ๒ ฯ ๑๔ ๔ ปีมะเส็ง สัปตกศก จ.ศ. ๑๑๔๗ เป็นวีรกรรมอันควรแก่ชาวเมืองถลาง ตลอดจนชาวไทยทั่วไป ยกย่องสรรเสริญ..." |
ท้าวเทพสตรีและท้าวศรีสุนทรเกิดในรัชกาลใด
ลิขสิทธิ์ © 2024 th.ketajaman Inc.
