โรคหัวใจในหญิงตั้งครรภ์ พยาธิสภาพ

ในแต่ละปีโรคลิ้นหัวใจผิดปกติเนื่องจากไข้รูห์มาติกเป็นสาเหตุการเสียชีวิตประมาณ 1.5% ของสาเหตุการเสียชีวิตทั้งหมดของคนไทย ซึ่งโรคนี้มักไม่ค่อยแสดงอาการในระยะแรก เนื่องจากเป็นผลต่อเนื่องจากการติดเชื้อ Streptococcus ตั้งแต่ในวัยเด็ก โดยเฉพาะคุณแม่ตั้งครรภ์นั้นอาจไม่สามารถรักษาทารกในครรภ์ไว้ได้

ตัวอย่างคุณแม่ชาวนาอูรูวัย 21 ปี ตั้งครรภ์บุตรคนแรกถูกส่งตัวมารักษาที่โรงพยาบาลกรุงเทพ คุณแม่ท่านนี้เป็นโรคหัวใจรูห์มาติกขณะตั้งครรภ์และคิดว่าไม่สามารถเก็บลูกไว้ได้ แต่เมื่อเข้ารับการรักษากับแพทย์ผู้ชำนาญการแบบครบองค์รวม ทั้งสูตินรีแพทย์ แพทย์โรคหัวใจ และกุมารแพทย์ แพทย์ลงความเห็นว่าไม่จำเป็นต้องยุติการตั้งครรภ์และร่วมกันวางแผนการรักษา โดยมีการให้ยากระตุ้นปอดเพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อนในกรณีที่จำเป็นต้องคลอดก่อนกำหนด ตรวจประเมินการทำงานของหัวใจและการเจริญเติบโตของทารกในครรภ์ทุก 2 สัปดาห์ เฝ้าระวังภาวะแทรกซ้อนที่อาจจะเกิดขึ้นระหว่างตั้งครรภ์ และดูแลกับกุมารแพทย์แบบใกล้ชิดจนเจ้าตัวน้อยผ่าคลอดออกมาทางหน้าท้องอย่างราบรื่น จากนั้นคุณแม่เข้ารับการผ่าตัดลิ้นหัวใจและฟื้นตัวหลังผ่าตัดได้ดีมาก ซึ่งเคสนี้คุณแม่และคุณลูกราบรื่นแข็งแรงดี เพราะให้ความร่วมมือเต็มที่ แต่คงจะดีกว่าถ้าทุกคนใส่ใจเรื่องโรคหัวใจรูห์มาติก โดยเฉพาะคุณแม่ที่ต้องการจะตั้งครรภ์และมีเจ้าตัวน้อย

รู้จักโรคหัวใจรูห์มาติก

โรคหัวใจรูห์มาติกเป็นโรคที่ไม่ได้เป็นมาแต่กำเนิด มักพบในเด็กและทราบว่าเป็นตอนโตเป็นผู้ใหญ่ ซึ่งลักษณะที่พบมักมาจากการอักเสบของลิ้นหัวใจในวัยเด็ก ส่วนใหญ่พบในชุมชนแออัดและประเทศกำลังพัฒนา ซึ่งอาการที่เกิดขึ้นมักเป็นซ้ำ ๆ จนหัวใจพิการคือตีบและรั่ว เรียกว่า โรคหัวใจรูห์มาติก

อาการที่พบมีลักษณะดังนี้

  • ปวดตามข้อ มีไข้
  • มีปุ่มใต้ผิวหนัง ผิวหนังเป็นผื่นแดง
  • กล้ามเนื้อกระตุกไม่มีแรง
  • บวม เหนื่อยง่าย อ่อนเพลีย เจ็บหน้าอก
  • หัวใจอักเสบจนเรื้อรัง อาจหัวใจวายและเสียชีวิตได้

ความเสี่ยงคุณแม่ตั้งครรภ์เมื่อเป็นโรคหัวใจรูห์มาติก

  • เสียชีวิตทั้งแม่และเด็ก
  • มีความเสี่ยงในการคลอดก่อนกำหนดจึงอาจมีอันตรายต่อแม่และเด็ก
  • หากตั้งครรภ์ต่อไปคุณแม่อาจเกิดภาวะหัวใจล้มเหลวช่วงใกล้คลอด ขณะคลอด และหลังคลอด
  • เพิ่มความเสี่ยงภาวะแทรกซ้อนต่าง ๆ ระหว่างตั้งครรภ์

ดูแลโรคหัวใจรูห์มาติกในคุณแม่ตั้งครรภ์

  • ตรวจวินิจฉัยโดยเร็วที่สุด ช่วยป้องกันภาวะต่าง ๆ ตามมา
  • หากเป็นไข้รูห์มาติกต้องให้แพทย์ดูแลใกล้ชิด
  • ทานยาหรือฉีดยาป้องกันภาวะแทรกซ้อนทางหัวใจเป็นประจำ

ทารกแรกเกิดต้องดูแลเป็นพิเศษ

ตั้งแต่วินาทีแรกที่ทารกน้อยออกจากท้องแม่ ภาวะต่าง ๆ ยังไม่พัฒนาเต็มที่ นับเป็นช่วงอันตรายที่ต้องได้รับการดูแลเป็นพิเศษจากแพทย์เฉพาะทางทารกแรกเกิดวิกฤติ โดยเฉพาะใน 4 ชั่วโมงแรกคือช่วงเวลาของการปรับตัวที่หัวใจของเจ้าตัวน้อยต้องสูบฉีดเลือดเพื่อเลี้ยงร่างกายด้วยตนเองต่างจากตอนอยู่ในท้องแม่ที่ได้รับออกซิเจนและอาหาร จึงเป็นช่วงเวลาสำคัญที่ต้องเฝ้าระวังและสังเกตอาการเพื่อให้แน่ใจว่าทารกน้อยสมบูรณ์แข็งแรงมีพัฒนาการที่ดี

จากเคสคุณแม่ชาวนาอูรูวัย 21 ปีที่เป็นโรคหัวใจรูห์มาติกขณะตั้งครรภ์ที่กล่าวไปข้างต้น แม้ไม่ใช่โรคติดต่อ แต่เนื่องจากพบว่ามีความเสี่ยงที่จะคลอดก่อนกำหนด ซึ่งอาจส่งผลต่อการเจริญเติบโตของเด็ก แพทย์เฉพาะทางทารกแรกเกิดวิฤติจึงมีการเตรียมการดูแลร่วมกับสูตินรีแพทย์และแพทย์โรคหัวใจอย่างใกล้ชิด พร้อมทั้งจัดเตรียมเครื่องมือแพทย์สำหรับทำการรักษาอย่างทันท่วงทีหากเกิดความผิดปกติ ซึ่งทารกน้อยชาวนาอูรูคลอดออกมาอย่างราบรื่น

 
โรคหัวใจรูห์มาติกขณะตั้งครรภ์หากได้รับการดูแลอย่างใกล้ชิดจากทีมแพทย์ผู้ชำนาญการแบบครบองค์รวม ทั้งสูตินรีแพทย์ แพทย์โรคหัวใจ และกุมารแพทย์ พร้อมด้วยเครื่องมือและอุปกรณ์ทางการแพทย์ที่ทันสมัยมาตรฐานสากลของโรงพยาบาลกรุงเทพ ย่อมช่วยให้ทั้งแม่และลูกกลับไปใช้ชีวิตได้อย่างราบรื่น

���ä�������ǵ�駤���� �͹��� 2

��.��.�Է�� �԰Ҿѹ��
�Ҥ�Ԫ��ٵ���ʵ��-����Ǫ�Է��
Faculty of MedicineSirirajHospital
���ᾷ���ʵ�������Ҫ��Һ��

�����ع�ç�ͧ�ä����
            �������Сͺ㹡�þԨ�ó�����ô����ѡ�Ҽ����·�����ä���� �ҧ���ᾷ��֧�觤����ع�ç�ͧ�ä���㨵���ҡ���� 4 �дѺ ���
 �дѺ��� 1 �������ѧ�ӧҹ��������
 �дѺ��� 2 �����·ӧҹ������������˹����
 �дѺ��� 3 �����·ӧҹ��§��硹��¡��˹����
 �дѺ��� 4 �����·��������ӧҹ���á��ѧ�˹���� �óչ��������ä���ع�ç����ش

�������ҧ������ʹ���
            ��ô�������駤���������ä���� �س��ͨе�ͧ�Ԩ�ó����ҧ�����´�ͺ�ͺ������ ����ѡ�������������ǡѺ��Դ�ͧ�ä���㨷���� ����дѺ�����ع�ç�ͧ�ä�һ�Сͺ㹡�þԨ�óҴ�������
            ��Ҥ����ع�ç�ͧ�ä����ҡ�ѡ ���������дѺ 1-2 �س��͡��ѡ���й�����駤��������� ���ͧ���Ѵ���ѧ���ӧҹ˹ѡ�����ѡ����ҡ�Թ� �ѡ��͹�����§�� �Ѻ��зҹ����÷���ջ���ª�� Ŵ�������� (���Шз�����ա�ô֧�����������ʹ���ʹ�ҡ �����㨵�ͧ�ӧҹ˹ѡ��� ) ��ա����§������������ʶҹ���������§��͡�õԴ���͵�ҧ� �� �ʶҹ����褹�ҡ� �ҡ�ȶ��������дǡ �繵� ���Шз��������§������������ ����Ӥѭ�ա��С��˹�觤�� ��ͧ�Ѻ��зҹ�ҵ�����س����й����ҧ��觤�Ѵ 
            㹤س���ҧ��·���ҡ�âͧ�ä�ع�ç�ҡ �� ������дѺ��� �����觨е�駤�������ҹ�س��͡��ѡ���й������� ���ж�һ��������駤������� �س����Ҩ���ª��Ե�ҡ���������

���͡��ʹẺ�˹��
            �����ҧ�纤�����ʹ �س��������ä���㨨�����§������������������¨ҡ�ҡ���˹������͹ ��Шҡ�����纻Ǵ �ѧ��� �ٵ�ᾷ��֧�ѡ��ͧ������ЧѺ�Ǵ��س��� ���Ҩ�������¡�éմ��ҷҧ��ʹ���ʹ�������¡�éմ����ѹ��ѧ���� �������Ͷ֧�����觤�ʹ���ͨЪ������س�������ͧ���ҡ �ٵ�ᾷ����ѡ��������ͧ���㹡�ê��¤�ʹ �� �������¤պ������١�����͡��
            �բ�͹���ѧࡵ��Ҥس����駤���������ä�����ѡ�Ф�ʹ���� ���ͧ�ҡ�˵ؼ� 2 ��С�ä�� ��С���á�١�ѡ�е����� ��л�С�÷�� 2 ��÷�����ʹ㹵�Ǥس����ա��������¹�����´ըҡ���㨷ӧҹ����������� �з�������ʹ令������㹺���dz����ԧ��ҹ �Ŵѧ����Ǩз����ҡ���١��лҡ��ͧ��ʹ�����ҡ����Դ��������¡��һ���
            �»������Ǥس����ѡ��������ҡ���м�ҵѴ��ʹ ���Шз����س�������§������¨ҡ����������ʹ�ҡ���¡�ü�ҵѴ ��Шҡ��ô����ź����¡��Ҥس��軡�� �س��֧ͨ�ѡ��ʧǹ��ü�Ҥ�ʹ����੾��㹡óշ����繨�ԧ� ��ҹ�� �� �١����������

��ô�����ѧ��ʹ
            �س��������ä���㨷���ҹ��õ�駤������С�ä�ʹ������ ���������¤��������ѧ��ʹ���Ǩл�ʹ�������� ���Ф�ʹ���Ǥس�����ѧ���դ�������§��͡���Դ���������ҡ���е�ҧ� �ա���»�С�� �� ��ѧ��ʹ�������١�ٴ����� ��ôٴ�����ա�á�е�鹷�����ա���������������������ӹ���� ������������ǹ���仡�е��������١�պ��Ǵ���㹺ҧ������١�ա�úպ�Ѵ��� ���س�������֡���ҡ���Ҩ�觼�����Դ��������� �س���ҧ����Ž�����ա�õԴ�������ͺҧ�����ҹ��ա���ѡ�ʺ �Ŵѧ����ǨС�е���������������蹡ѹ �ѧ��鹤س���֧��ͧ���蹤���ѧࡵ�ҡ�������١ ��������ͧ�Ž���������ҹ����� �ҡ����֡�Դ���Ե�ͧ�պ�͡�س������͡���ѡ����ѹ��ǧ��
            㹡óշ���繡�ä�ʹ������ѧ��Фس����ͧ��÷���ѹ ���ͧ�ա�������������ա�͹�����駵�ͧ���͡������ЧѺ�����纻Ǵ���������� �ԩй�鹤س����Ҩ�Դ������¢�з���ѹ���蹡ѹ ��ʹ���Ƿ�ͧ�ա...����������
            �»������Ǥس����ѡ�������ҡ��餹���ä���㨵�駤���� ����繢���ع�ç�ѡ���������駤������� ��㹡óշ���ҡ������ع�ç��Ԩ�ó������� � ��Ҩе�駤������駵��� �س����ýҡ��������������е�ͧ����ô������ҧ���Դ���ͻ�ͧ�ѹ�ѭ�ҵ�ҧ� �ѧ����Ǣ�ҧ��