ดอกไม้ทะเลเคลื่อนที่ได้ไหม

หลายครั้งสิ่งมีชีวิตที่ “เร็วที่สุด” มักถูกยกย่องว่า “ดีที่สุด” แต่หากคุณเคยฟังนิทานเรื่อง “กระต่ายกับเต่า” บางครั้ง "ความเชื่องช้า" ก็สามารถทำให้ชนะการแข่งขันได้ในตอนจบ สิ่งมีชีวิตแต่ละชนิดมีจังหวะชีวิตแตกต่างกัน บางชนิดปราดเปรียว ว่องไว แต่บางชนิดไม่รีบร้อนและมีวิวัฒนาการอย่างค่อยเป็นค่อยไป ด้วยเหตุนี้ ALTV จึงจัดอันดับสัตว์ slow life ที่สุดในธรรมชาติ แม้จะเคลื่อนไหวช้า แต่ก็ยังรักษาความสัมพันธ์อันดีต่อสิ่งมีชีวิตอื่น ๆ ในระบบนิเวศ

🐒อันดับ 5 ลิงลม (Slow loris) เคลื่อนที่ช้า 1.9 กิโลเมตร/ ชั่วโมง

ถึงจะชื่อ “ลิงลม” แต่ก็ไม่เร็วดั่งลมสมกับชื่อที่ได้มา สัตว์ชนิดนี้เรียกอีกชื่อหนึ่งว่า “นางอาย” เพราะเมื่อตกใจกลัวมักซุกใบหน้าใต้วงแขน โดยปกติจะเคลื่อนไหวได้เชื่องช้าและหลับสนิทในเวลากลางวัน มีนิสัยรักสันโดษและชอบหลบหลีก แถมพวกมันยังส่งเสียงเพียงเบา ๆ หรือแทบไม่ส่งเสียงเลย และเมื่อถูกคุกคามก็จะหยุดนิ่งไม่ไหวติง จึงเป็นเหตุผลที่นักวิทยาศาสตร์เรียกเจ้าลิงลมว่า Slow loris 

กลไกการปกป้องตัวจากผู้ล่าทำให้ลิงลมต้องเคลื่อนไหวช้าและเงียบที่สุด ด้วยความเร็วสูงสุดเพียง 1.9 กิโลเมตรต่อชั่วโมง แต่เมื่อถึงเวลาหากินในช่วงกลางคืน ลิงลมจะโจมตีเหยื่ออย่างว่องไว และเคลื่อนไหวครอบคลุมระยะทางได้สูงสุด 8 กิโลเมตรในหนึ่งคืน อาหารสุดโปรดของลิงลม ได้แก่ น้ำหวานจากเกสรดอกไม้, น้ำหล่อเลี้ยงในเนื้อเยื่อของต้นไม้ป่า ยางไม้และผลไม้ทุกชนิด รวมทั้งยังจับกินสัตว์เล็ก เช่น นก หอย แย้ กิ้งก่า และแมลงต่าง ๆ ในประเทศไทยมีลิงลมอยู่ 2 สายพันธุ์ ได้แก่ ลิงลมเหนือ (ลิงลมเบงกอล) และลิงลมใต้

สิ่งมีชีวิตแต่ละสายพันธุ์ช่วยรักษาสมดุลของระบบนิเวศ ลิงลม ก็มีบทบาทมากเช่นกันในการช่วยกระจายเมล็ดพันธุ์และช่วยผสมพันธุ์พืช (pollinators) 

เกร็ดน่ารู้! ลิงลมหรือนางอายเป็นสัตว์ประเภทลิงชนิดเดียวในโลกที่มี “พิษ” ในตัว มันจะปล่อยอาวุธลับด้วยการเลียต่อมพิษที่ใต้ข้อศอกแล้วกัด พิษของลิงลมจะออกฤทธิ์ทำลายเนื้อเยื่อ ทำให้เกิดอาการแพ้อย่างรุนแรงถึงขั้นเสียชีวิต

🐌อันดับ 4 ทากกล้วย (Banana slug) เคลื่อนที่ช้า 0.48 กิโลเมตร/ ชั่วโมง

สัตว์ตระกูลหอยทากชนิด “ไม่มีเปลือก” ตัวสีเหลืองสดใส ที่มาของชื่อเรียก “ทากกล้วย” เป็นสายพันธุ์ที่เชื่องช้ากว่าใคร เจ้าของสถิติการเดินสั้น ๆ เพียง 8 เซนติเมตรต่อนาที หรือ 0.48 กิโลเมตรต่อชั่วโมง ทากทุกตัวมักเคลื่อนที่ช้า ๆ ด้วยการยืดหดกล้ามเนื้อที่เท้าข้างหนึ่งแล้วปล่อย “เมือก” เพื่อหล่อลื่นเส้นทางเดินไปข้างหน้า ทากกล้วยยังมีต่อมเมือกที่ปลายหาง ซึ่งพวกมันสามารถใช้สร้างเส้นทางเพื่อร่อนลงมาจากที่สูงได้

ทากกล้วยจัดเป็นนักทำลายล้างหรือผู้ย่อยสลายในระบบนิเวศ พวกมันจะย่อยสลายใบไม้ มูลสัตว์ ตะไคร่น้ำและพืชที่ตาย แล้วนำมา “รีไซเคิล” เป็นอินทรียวัตถุในดิน ทากกล้วยชอบกินสปอร์ของเมล็ดพืชและเห็ด จากนั้นขับถ่ายเป็นปุ๋ยไนโตรเจนคืนคุณค่าให้แก่ดิน โดยการบริโภคของทากกล้วยจึงทำให้เกิดการสลายตัวและวงจรของสารอาหารซึ่งเป็นส่วนสำคัญของระบบนิเวศ

เกร็ดน่ารู้! สไลม์หรือเมือกของทากกล้วยสามารถดูดซับน้ำได้มากถึง 100 เท่าของปริมาตร นักวิจัยพบว่าเมือกปล่อยออกมาไม่ใช่ทั้งสถานะของแข็งและของเหลว แต่เป็น “สารผลึกเหลว” (liquid crystal) ที่มีคุณสมบัติหล่อลื่นและยึดเกาะได้ดีเยี่ยม ด้วยความมหัศจรรย์นี้เองวิศวกรจึงเรียนรู้จากเมือกในการพัฒนาสารเคลือบพื้นผิววัสดุต่าง ๆ

🐢อันดับ 3 เต่ายักษ์ (Giant tortoise) เคลื่อนที่ช้า 0.3 กิโลเมตร/ ชั่วโมง

ในแต่ละวัน "เต่ายักษ์" มักเคลื่อนที่ไม่เกิน 2-3 กิโลเมตร ด้วยน้ำหนักตัวและกระดองที่มากถึง 700 ปอนด์ (317.5 กก.) อีกทั้งยังมีพฤติกรรมเดินวนไปมารอบพื้นที่ในช่วงเช้าหรือบ่ายแก่ ๆ แล้วใช้เวลาที่เหลือไปกับการเล็มหญ้าและพักผ่อน จึงไม่แปลกใจเลยว่าทำไมเต่ายักษ์เดินได้เร็วสูงสุดเพียง 0.3 กิโลเมตรต่อชั่วโมง

เต่ายักษ์เป็นเต่าบกขนาดใหญ่ พบได้ทั่วไปตามหมู่เกาะมหาสมุทรอินเดียตะวันตก และหมู่เกาะกาลาปากอส มักเดินผ่านพุ่มไม้เล็กตามทางเดินของสัตว์ต่าง ๆ บางครั้งก็เรียกเส้นทางนี้ว่า “tortoise highways” หรือทางหลวงของเต่า พวกมันสร้างที่อยู่อาศัยด้วยการเล็มยอดหญ้าหรือยอดอ่อนของพืชแล้วเหยียบย่ำบนพื้นที่โดยรอบ พฤติกรรมนี้มีบทบาทสำคัญในการกระจายและงอกใหม่ของเมล็ดพืช เนื่องจากช่วยเปิดหน้าดินและมอบโอกาสให้พืชพรรณต่าง ๆ เติบโต หากไม่มีเต่ายักษ์ ระบบนิเวศที่มีความหลากหลายทางชีวภาพอาจถูกครอบงำจากพืชที่โตเร็วเพียงไม่กี่ชนิด

เกร็ดน่ารู้! ความเชื่องช้าทำให้เต่ายักษ์เป็นสัตว์ที่มีอายุยืนยาวที่สุดในโลก และสายพันธุ์ที่ครองแชมป์ก็คือ เต่ากาลาปากอส โดยมีอายุขัยเฉลี่ย 100 ปีขึ้นไป นอกจากนี้ยังสามารถมีชีวิตอยู่ได้โดยไม่กินอาหารและน้ำเลยตลอด 6 เดือนถึง 1 ปี อยู่รอดได้ด้วยความชื้นในน้ำค้างและน้ำเลี้ยงของไม้อวบน้ำ เช่น กระบองเพชร และน้ำที่เกิดจากการเผาผลาญไขมันในร่างกาย

🦥อันดับ 2 สลอธสามนิ้ว (Three toed sloth) เคลื่อนที่ช้า 0.27 กิโลเมตร/ ต่อชั่วโมง

สลอธเป็นสัตว์เฉื่อยที่ขึ้นชื่อว่า “ขี้เกียจ” ที่สุดรองจากหมีโคอาลา มีถิ่นกำเนิดในอเมริกากลางและอเมริกาใต้ เมื่ออยู่บนพื้นดินจะเคลื่อนที่ได้เร็วสูงสุด 2.4 เมตรต่อนาที และเมื่อขึ้นไปอยู่บนต้นไม้สามารถเร่งความเร็วได้ราว ๆ 4.6 เมตรต่อนาที สุดยอดไหมล่ะ! แม้ความเร็วที่ว่าจะเร็วที่สุดแล้ว แต่ก็ยังช้ามากอยู่ดี ถึงขนาดที่สาหร่ายสามารถเติบโตกลายเสื้อคลุมสีเขียวของมันได้ นอกจากนี้ชื่อ sloth ยังได้รับเกียรติไปพ้องกับคำว่า “slow” หมายถึงการเคลื่อนไหวช้าอีกด้วย บางครั้งสลอธไม่ได้ช้าเสมอไป เวลาที่พวกมันอยู่ในน้ำก็เป็น “นักว่ายน้ำ” ที่คล่องแคล่วพอตัว โดยจะเคลื่อนที่ได้เร็วกว่าบนบกถึง 3 เท่า

แขนที่ยาวมากของสลอธเอื้อต่อการขี้เกียจได้อย่างช่ำชอง ช่วยให้มันสามารถเอื้อมตัวไปหากิ่งไม้ได้ไกลขึ้นโดยไม่ต้องเคลื่อนไหวให้มาก สลอธมีอัตราการเผาผลาญที่ต่ำมาก อีกทั้งระบบย่อยอาหารยังช้ามากด้วย กว่าใบไม้สักหนึ่งใบจะถูกย่อยก็ใช้เวลานานถึง 1 เดือน แต่ก็ขึ้นยู่กับสภาพอากาศเพราะเมื่อไหร่ที่อากาศร้อนขึ้น จุลินทรีย์และแบคทีเรียที่อยู่ในลำไส้ของสลอธจะย่อยเร็วขึ้น

สลอธเป็นสิ่งมีชีวิตที่สำคัญต่อป่าฝนอเมซอน และยังเป็น “เจ้าบ้านที่ดี” ของสิ่งมีชีวิตขนาดเล็ก เช่น แมลงสาบและหนอนที่ซอกซอนเข้าไปในขนของสลอธเพื่อกินสาหร่ายแสนอร่อย พร้อมทั้งออกลูกออกหลานอาศัยอยู่ในนั้น ที่สำคัญสาหร่ายบางสายพันธุ์ยังพบได้เฉพาะในขนของเจ้าสลอธเท่านั้นด้วย ในทางกลับกันสีเขียวของสาหร่ายก็ช่วยพลางตัวจากผู้ล่า มีงานวิจัยชิ้นสำคัญพบเชื้อราจำนวนหนึ่งที่อยู่ในสลอธมีคุณสมบัติในการต้านโรค ดังนั้นทั้งสลอธ แมลงต่าง ๆ สาหร่าย และเชื้อรา จึงเป็นความสัมพันธ์ที่เอื้อประโยชน์ซึ่งกันและกันในระบบนิเวศ

เกร็ดน่ารู้! สลอธสามนิ้วมีข้อได้เปรียบที่สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมชนิดอื่น ๆ ไม่มี คือ “กระดูกสันหลังคอสุดพิเศษ” ที่สามารถหันศีรษะได้ 270 องศา ช่วยให้มันรับรู้ “กลิ่น” ผู้ล่าได้รอบทิศทาง แม้จะใช้ชีวิตสูงส่งอยู่บนยอดไม้ตลอด แต่บางครั้งสลอธก็พลาดท่าให้กับผู้ล่า ด้วยกิจกรรมที่ต้องลงมาเสี่ยงบนพื้นดินสัปดาห์ละครั้ง นั่นคือ การอึ!!

💐อันดับ 1 ดอกไม้ทะเล (Sea anemone) เคลื่อนที่ช้าที่สุดในโลก! 0.0001 กิโลเมตร/ ชั่วโมง

สัตว์ทะเลที่ไม่มีกระดูกสันหลังอย่าง “ดอกไม้ทะเล” มีทั้งรูปทรง ขนาด และสีสันแตกต่างกัน กว่า 1,000 สายพันธุ์ที่พบในมหาสมุทรทั่วโลก ครั้งหนึ่งมีการบันทึกด้วยเทคนิค Time-lapse จับภาพดอกไม้ทะเลเคลื่อนที่ด้วยความเร็วประมาณ 1 เซนติเมตรต่อชั่วโมง ซึ่งอาจอนุมานได้ว่า ดอกไม้ทะเลเป็นสัตว์ที่ช้าที่สุดในโลก! 

แม้ว่าพวกมันจะไม่ค่อยแยกตัวออกจากหินหรือปะการังนัก แต่ก็ชอบสวมบทเป็นผู้ล่าโดยจะรอให้ปลาหรือแพลงก์ตอนเข้ามาใกล้ ๆ และปล่อยเข็มพิษออกมาเหยื่อเป็นอัมพาต จากนั้นจึงใช้หนวดจับใส่ปากกินเป็นอาหาร ดอกไม้ทะเลสามารถเคลื่อนที่ได้ด้วยการกลิ้งหรือดีดไปมา ด้วยอวัยวะ 2 อย่างคือ “หนวด” และ “ส่วนเท้า” ที่เรียกว่า แป้นเหยียบ (pedal disc) ซึ่งบางสายพันธุ์สามารถทำความเร็วได้ประมาณ 4 เซนติเมตรต่อชั่วโมง

ดอกไม้ทะเลเป็นแหล่งพักพิงของสิ่งมีชีวิตในแนวปะการังหลายชนิด เช่น ปลาการ์ตูนที่อาศัยอยู่ในหนวดของดอกไม้ทะเลเพื่อหลบภัยจากสัตว์นักล่า ดอกไม้ทะเลเองก็ได้กินเศษอาหารเล็ก ๆ เพื่อแลกกับการเป็นบ้านของปลาการ์ตูน นอกจากนี้ยังเป็นบ้านของกุ้งทำความสะอาด (Cleaner shrimp) ที่ใช้ดอกไม้ทะเลเป็นฐานสำหรับชะล้างปรสิตออกจากปลาในแนวปะการัง กุ้งก็ได้รับสารอาหารจากปรสิต ส่วนปลานั้นก็มีสุขภาพดีสามารถขยายพันธุ์ได้จำนวนมากขึ้น ความสัมพันธ์เหล่านี้เรียกว่า “ภาวะพึ่งพาอาศัยกัน” (Mutualism : +/+) ที่ต่างฝ่ายต่างได้ประโยชน์

เกร็ดน่ารู้! แม้ว่าดอกไม้ทะเลส่วนใหญ่จะไม่เป็นอันตรายต่อมนุษย์ แต่พิษของดอกไม้ทะเลบางชนิดรุนแรงพอที่จะฆ่ามนุษย์ได้! เช่น ดอกไม้ทะเลไฟนรก (Actinodendron arboreum) ที่เหล็กไนของมันสามารถทำให้ผิวหนังเกิดแผลไหม้อย่างรุนแรง รวมถึง พังผืดทะเลบางชนิด (Stichodactyla) ที่ปล่อยพิษทำให้เกิดภาวะช็อกและอวัยวะล้มเหลว ทั้งสองชนิดนี้อาจทำให้มนุษย์เสียชีวิตได้

อย่างไรก็ตาม สัตวที่เดินช้าก็ใช่ว่าจะไร้คุณค่า ต่อให้เป็นสัตว์ที่เดินช้าที่สุดก็ยังเป็นที่พึ่งของสิ่งมีชีวิตต่างชนิดได้ และเมื่อหันมาดูมนุษย์วิถี “ช้า” ก็มีคุณค่าในตัวเองเช่นกัน เพราะชีวิตที่กินช้า หายใจช้า เดินช้า ล้วนให้ผลดีต่อร่างกายและจิตใจมากกว่าที่คุณคิด

ขอบคุณแหล่งข้อมูล: bbc.com, lovewildlife.org, amazonaid.org, nationalgeographic.com

ดอกไม้ทะเล เคลื่อนที่ยังไง

ดอกไม้ทะเลเดินได้ไหม

ดอกไม้ทะเลขับถ่ายทางไหน

ดอกไม้ทะเลมีกี่สายพันธุ์