ผลการสำรวจทำแผนที่ภูมิประเทศของทวีปแอนตาร์กติกาครั้งใหม่ เผยให้เห็นหุบเหวใต้ธารน้ำแข็งเดนแมน (Denman Glacier) ซึ่งมีความลึกถึง 3.5 กิโลเมตรจากระดับน้ำทะเล ทำให้จุดดังกล่าวกลายเป็นจุดที่ต่ำที่สุดบนผืนแผ่นดินของโลก และมีเพียงบรรดาร่องลึกก้นสมุทรเท่านั้นที่จะอยู่ในพิกัดตำแหน่งที่ต่ำกว่านี้ หุบเหวใต้ธารน้ำแข็งดังกล่าว ตั้งอยู่ทางตะวันออกของทวีปแอนตาร์กติกาหรือ "ทวีปสีขาว" ซึ่งพื้นที่ส่วนใหญ่ถูกปกคลุมไปด้วยน้ำแข็ง ทำให้ก่อนหน้านี้ไม่อาจจะทราบได้แน่ชัดว่า มีหุบเหวดังกล่าวตั้งอยู่หรือไม่และมีความลึกมากน้อยเพียงใด การค้นพบครั้งนี้นับว่าเป็นสถิติที่สำคัญอย่างยิ่ง เพราะแม้แต่พื้นที่เปิดโล่งที่ต่ำที่สุดในโลกอย่างฝั่งทะเลสาบเดดซี (Dead Sea)ก็ยังต่ำกว่าระดับน้ำทะเลเพียง 413 เมตร ส่วนหุบเหวยาร์ลุงซังโป (Yarlung Tsangpo Grand Canyon )ในทิเบต แม้จะมีความลึกสูงสุด 6 กิโลเมตร แต่ก็ตั้งอยู่ในพิกัดตำแหน่งที่สูงกว่าระดับน้ำทะเลมาก ที่มาของภาพ, BEDMACHINE/UCI/BAS คำบรรยายภาพ, หุบเหวลึกใต้ธารน้ำแข็งเดนแมน (สีน้ำเงินเข้ม) มีความกว้าง 20 กม.และทอดตัวยาวถึง 100 กม. มีการตีพิมพ์รายละเอียดของการสำรวจครั้งนี้ในวารสาร Nature Geoscience โดยโครงการ BedMachine Antarctica ของมหาวิทยาลัยแคลิฟอร์เนีย วิทยาเขตเออร์ไวน์ในสหรัฐฯ ผู้ดำเนินการสำรวจครั้งล่าสุดระบุว่า ได้ใช้เทคนิคการคำนวณตามกฎการอนุรักษ์มวลทางฟิสิกส์ เข้ามาช่วยในการคาดคะเนลักษณะภูมิประเทศใต้ผืนน้ำแข็ง โดยเฉพาะอย่างยิ่งช่วงที่มีความลึกและแคบเป็นพิเศษอย่างเช่นหุบเหวใต้ธารน้ำแข็งเดนแมน เนื่องจากสัญญาณเรดาร์ที่ใช้สำรวจเกิดการสะท้อนเสียก่อนจะเข้าไปถึงก้นบึ้งของหุบเหว ที่มาของภาพ, NASA/USGS/LANDSAT คำบรรยายภาพ, ธารน้ำแข็ง Byrd ตัดผ่านเทือกเขาที่วางตัวเป็นแนวยาวข้ามทวีปแอนตาร์กติกา ดร.เอ็มมา สมิธ หนึ่งในทีมผู้สำรวจอธิบายวิธีการดังกล่าวว่า "ถ้าทดลองเทกากน้ำตาลเหนียวลงบนพื้นผิวเรียบ ลักษณะการไหลกระจายตัวออกจากศูนย์กลาง จะแตกต่างอย่างมากกับการเทมันลงบนพื้นผิวขรุขระ หรือพื้นผิวที่มีระดับความสูงต่ำไม่สม่ำเสมอ" "เช่นเดียวกันกับธารน้ำแข็งที่ปกคลุมหุบเหวนี้ไว้ หากเราทราบว่ามีปริมาณน้ำแข็งเคลื่อนตัวเข้ามาในหุบเขาแคบ ๆ มากน้อยแค่ไหน และธารน้ำแข็งนั้นเคลื่อนที่ด้วยความเร็วเท่าใด ก็จะทราบได้ถึงปริมาตรของน้ำแข็งที่ลงไปถมหุบเหวใต้ธารน้ำแข็งนั้น รวมทั้งขนาดความกว้างและความลึกของมันด้วย" คำบรรยายภาพ, มีการใช้อุปกรณ์ตรวจวัดที่ทันสมัยในการสำรวจทางอากาศ แต่ก็ยังไม่อาจได้ข้อมูลครบถ้วน นอกจากการค้นพบจุดที่ต่ำที่สุดบนแผ่นดินแล้ว โครงการสำรวจภูมิประเทศใต้ผืนน้ำแข็งของทวีปแอนตาร์กติกาครั้งนี้ ยังช่วยให้ทราบถึงจุดที่ธารน้ำแข็งและหิ้งน้ำแข็งในมหาสมุทรเสี่ยงอันตรายต่อภาวะโลกร้อนอีกด้วย "พื้นที่ซึ่งมีแนวหินยกสูงขึ้นเป็นสัน จะช่วยชะลอความเร็วของธารน้ำแข็งที่ไหลลงทะเล ทำให้ธารน้ำแข็งละลายและหดตัวสั้นลงช้ากว่า เมื่อเทียบกับจุดที่พื้นหินลาดลงโดยไม่มีสิ่งกีดขวาง" ทีมผู้ทำการสำรวจระบุ มนุษย์ในยุคนี้ผู้เกิดมาพร้อมกับเทคโนโลยี อินเทอร์เน็ต ดาวเทียม จีพีเอส และการเดินทางด้วยการคมนาคมอันสะดวกสบาย คงมีความรู้สึกว่าโลกของเรานั้นถูกสำรวจจนพรุนและไม่มีความลับใดๆ หลงเหลืออีกแล้ว แต่หากคิดให้ดีจะพบว่า ผิวโลกเราปกคลุมด้วยน้ำมากถึง 3/4 ส่วน และใต้ท้องทะเลนั้นเต็มไปด้วยความลับที่ยังรอให้เราไปสำรวจอีกมาก บริเวณที่ลึกที่สุดของมหาสมุทรคือแชลเลนเจอร์ดีป (challenger deep) ที่ระดับความลึกเกือบ 11 กิโลเมตรจากผิวน้ำ บริเวณดังกล่าวอยู่ใกล้กับหมู่เกาะมาเรียนาซึ่งอยู่ในมหาสมุทรแปซิฟิก ระยะทาง 11 กิโลเมตรอาจฟังดูไม่ได้ไกลมาก มันเป็นเส้นตรงที่ลากจากเซ็นทรัลลาดพร้าวมายังจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย แต่สำหรับมหาสมุทรแล้ว ความลึก 11 กิโลเมตรนั้นไม่ใช่ระยะทางน้อยๆ เลยสำหรับมนุษย์ ที่ร่างกายของเราไม่ได้ถูกสร้างมาสำหรับการดำรงชีวิตใต้น้ำ ขณะที่เราลงไปอยู่ใต้น้ำ หัวใจจะเริ่มเต้นช้าลง และเมื่ออยู่ที่ระดับลึกเกินกว่า 5 เมตร สมองอาจหยุดทำงานจนสลบได้ นอกจากนี้อวัยวะภายในอย่างปอดจะถูกบีบอัดจากแรงดันน้ำรอบๆ จนหดเล็กลง กีฬาดำน้ำแบบ freediving ซึ่งไม่ใช้อุปกรณ์ช่วยหายใจนั้นมีหลายประเภท หนึ่งในนักกีฬาระดับโลกด้านนี้คือ Herbert Nitsch ชาวออสเตรีย สามารถดำน้ำแบบ no-limits apnea ได้ลึกถึง 214 เมตรจนเป็นสถิติโลก การดำน้ำประเภทนี้จะไม่จำกัดวิธีดำน้ำและวิธีขึ้นสู่ผิวน้ำ ผู้ดำน้ำมักจะใช้อุปกรณ์ช่วยในการดำลงไปและลอยตัวขึ้นมา แต่ที่เหลือก็คือใช้ร่างกายตัวเองล้วนๆ กีฬาประเภทนี้เป็นกิจกรรมที่ต้องผ่านการฝึกฝนอย่างต่อเนื่องและมีความเสี่ยงสูงมาก ที่ระดับความลึก 11 กิโลเมตร แรงดันน้ำบีบอัด 1.2 ตันในทุกๆ พื้นที่ตารางเซนติเมตร ทำให้ยานพาหนะที่จะลงมาอยู่ที่ระดับความลึกนี้ได้ต้องแข็งแรงและได้รับการออกแบบมาเป็นอย่างดี ใน ค.ศ. 1960 เรือดำน้ำสำรวจที่มีชื่อว่า Bathyscaphe Trieste ได้พาวิศวกรและนักสมุทรศาสตร์สองคนดำดิ่งลงสู่แชลเลนเจอร์ดีปเป็นครั้งแรก จากนั้นในปี ค.ศ. 2012 ผู้กำกับภาพยนตร์ชื่อดังอย่าง James Cameron ได้เดินทางลงสู่แชลเลนเจอร์ดีปอีกครั้ง ครั้งนี้มาพร้อมการติดตั้งกล้องเพื่อบันทึกภาพรวมทั้งเก็บตัวอย่างโคลนมาให้นักวิทยาศาสตร์ได้ศึกษาด้วย กล่าวได้ว่ามีคนเดินทางสู่แชลเลนเจอร์ดีปน้อยกว่าเดินทางไปยังดวงจันทร์เสียอีก และยิ่งไปกว่านั้น ผู้ที่เดินทางไปยังแชลเลนเจอร์ดีปก็ไม่ได้ก้าวเท้าออกนอกยานพาหนะ มาเหยียบบนพื้นผิวมหาสมุทรเหมือนนักบินอวกาศยืนบนดวงจันทร์ด้วย ปัจจุบันยังมีพื้นที่อีกมากมายในแชลเลนเจอร์ดีปและก้นมหาสมุทรที่ยังไม่ได้รับการสำรวจ โครงการ Census of Marine Life ที่ทำการสำรวจมหาสมุทรอย่างเป็นระบบโดยนักวิจัยนานาชาติ เริ่มดำเนินการใน ค.ศ. 2000 มาจนถึง ค.ศ. 2010 ค้นพบสิ่งมีชีวิตชนิดใหม่ๆ ร่วม 20,000 ชนิด แต่กระนั้นการศึกษาตลอดระยะเวลาสิบปีดังกล่าวก็เป็นเพียงส่วนเสี้ยวของพื้นที่มหาศาลของมหาสมุทร นักวิทยาศาสตร์เคยคิดว่ามหาสมุทรที่ระดับความลึก 2-3 กิโลเมตร ไม่น่าจะมีสิ่งมีชีวิตอาศัยอยู่ได้เนื่องจากแสงอาทิตย์ส่องลงมาไม่ถึง แต่การสำรวจอย่างต่อเนื่อง เริ่มต้นในช่วง ค.ศ. 1977 โดยเรือดำน้ำ DSV Alvin ได้เดินทางดำดิ่งลงไปสำรวจปล่องความร้อนใต้มหาสมุทร (hydrothermal vent) ซึ่งเป็นบริเวณที่พื้นมหาสมุทรเกิดรอยแยก ทำให้ความร้อนใต้โลกส่งผ่านมายังน้ำในมหาสมุทรจนดูเหมือนเป็นควันพวยพุ่งออกมา วิทยาศาสตร์ได้พบว่าบริเวณนั้นมีสิ่งมีชีวิตมากมาย ทั้งกุ้ง ปู ดอกไม้ทะเล ปลาดาว หมึก ฯลฯ รวมกันอยู่จนเป็นระบบนิเวศทะเลลึก โดยมีแบคทีเรียที่สามารถเปลี่ยนสารเคมีให้กลายเป็นสารอาหารอย่างน้ำตาลได้ จากนั้นสัตว์เล็กๆ อย่างกุ้งจะมากินน้ำตาลและแบคทีเรีย แล้วสัตว์ที่ใหญ่ขึ้นอย่างปลาหรือหมึกจะมากินต่อเป็นทอดๆ มันเหมือนเป็นโลกในความมืดที่ซ้อนอยู่ในโลกของเรา คำถามคือ ทำไมเราต้องสนใจทะเลลึกขนาดนี้ด้วย ในเมื่อการสำรวจแต่ละครั้งใช้งบประมาณมากมาย คำตอบที่นอกเหนือจากความสงสัยใคร่รู้ของมนุษย์คงเป็นการพยายามมองหาแหล่งทรัพยากรใหม่ๆ ประวัติศาสตร์ด้านการแพทย์บอกเราว่า สารเคมีที่มาจากสิ่งมีชีวิตในธรรมชาติสามารถนำมาใช้ในการสกัดเป็นยาได้มากมายหลายขนาน สารเคมีชื่อว่า scyllo-inositol ซึ่งเป็นหนึ่งในสารที่ช่วยในการรักษาผู้ป่วยอัลไซเมอร์นั้นพบได้ทั่วไปในพืชประเภทมะพร้าว แต่การสำรวจทะเลลึกทำให้นักวิทยาศาสตร์พบว่าสารประเภทนี้มีอยู่ในสัตว์ทะเลลึกประเภทปลาดาวและหอยด้วย! ใครเล่าจะรู้…โอสถวิเศษที่ปรุงสำเร็จแล้วหลายขนานอาจไม่ได้อยู่ในป่าดงดิบ แต่ซ่อนตัวอยู่ใต้มหาสมุทรแล้วรอให้ใครบางคนเดินทางไปค้นพบก็ได้ อ้างอิง
AUTHOR อาจวรงค์ จันทมาศเจ้าหน้าที่สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ (องค์การมหาชน) ผู้ใช้เวลาว่างในการสื่อสารวิทยาศาสตร์ด้วยการบรรยายและเขียนอยู่เสมอ โด่งดังจากการเป็นแฟนพันธุ์แท้นักวิทยาศาสตร์เอกของโลก มีผลงานพ็อกเก็ตบุ๊ก จริงตนาการ และ ดอกไม้ไฟในเอกภพ เขายังเป็นพิธีกรรายการแนววิทยาศาสตร์ จัดรายการวิทยุออนไลน์ Witcast เล่าเรื่องวิทยาศาสตร์แนวตลกโปกฮาร่วมกับ แทนไท ประเสริฐกุล และอัพเดทเรื่องสนุกๆ ในสายตาเด็กวิทย์เป็นประจำ |
บริเวณที่มีความลึกมาก
ลิขสิทธิ์ © 2024 th.ketajaman Inc.
