การ ปฏ บ ต ตนเป นผ ม ว น ยในตนเอง

เฉลยมนษุ ยสัมพันธ์ในการทำงาน หนา้ (Human Relations at Work) 2 6 รหสั วชิ า 30000-1605 10

หน่วยการเรียนรู้ท่ี 1 มนุษยสมั พันธ์ 13 หนว่ ยการเรยี นรู้ที่ 2 ธรรมชาตขิ องมนษุ ย์ หน่วยการเรยี นรู้ที่ 3 สถานภาพและบทบาทของมนุษย์ในสังคม 18 หน่วยการเรียนรู้ที่ 4 กระบวนการทางจิตวทิ ยาเพอ่ื สร้าง 26 ความสมั พนั ธ์ระหวา่ งบุคคลและชุมชน หน่วยการเรยี นรู้ท่ี 5 การพฒั นาตนเพอื่ ความก้าวหนา้ 31

ในชวี ิตและการทำงาน 35 หน่วยการเรียนรู้ที่ 6 เจตคติและกจิ นิสัยทด่ี ี

ในการพัฒนาตนและชุมชน หน่วยการเรียนรู้ที่ 7 หลกั ธรรมกับการดำเนินชวี ิต

และการประกอบอาชีพ หนว่ ยการเรียนรู้ที่ 8 การนำหลักปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง

มาใช้ในการดำเนนิ ชีวติ และการ ประกอบอาชีพ

2

หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 1 มนษุ ยสัมพนั ธ์

ตอนที่ 1 คำชแ้ี จง : จงตอบคำถามต่อไปนี้ 1. มนุษยสมั พันธ์ หมายถงึ อะไร

มนุษยสัมพันธ์ หมายถึง การเกี่ยวข้องสัมพันธ์กันระหว่างมนุษย์กับมนุษย์ ท้ังทางร่างกาย จิตใจ และการกระทำเพ่ือให้เกิดความรู้สึกผูกพันท่ีดีต่อกัน เกิดความพึงพอใจ รักใคร่นับถือ ซ่ึงก่อให้เกิดความร่วมมือร่วมใจกันทำงานต่าง ๆ ด้วยความยินดีและมีความสุข อันจะช่วยให้ เปา้ หมายระหวา่ งบุคคลหรือกล่มุ บคุ คลบรรลผุ ลสำเร็จตามจดุ ประสงค์อย่างมีประสิทธิภาพ 2. มนษุ ยสมั พนั ธ์มคี วามสำคัญกับการดำเนนิ ชวี ิตประจำวันและการประกอบอาชพี อยา่ งไร

ด้านการดำเนินชีวิตประจำวัน เช่น ทำให้มนุษย์มีคุณภาพชีวิตท่ีดีขึ้น โดยเริ่มต้นตั้งแต่ สถาบันครอบครัวท่ีสมาชิกในครอบครัวมีการสร้างมนุษยสัมพันธ์ต่อกัน เช่น พ่อแม่กับลูก พ่ีกับ นอ้ ง ที่มีการอบรมเลี้ยงดู ให้ความรัก สั่งสอนศีลธรรมและจริยธรรมต่าง ๆ ทำให้บุคคลเกิดแนวคิด และการปฏิบัติที่ดี ซึ่งเป็นพ้ืนฐานในการพัฒนาคุณภาพชีวิตของบุคคลให้ดียิ่งขึ้นต่อไปในอนาคต ส่วนด้านการประกอบอาชีพ เช่น ทำให้การบริหารงานมีประสิทธิภาพ เพราะการใช้ทักษะมนุษย สัมพันธ์ในการบริหารงาน จะทำให้เกิดสัมพันธภาพท่ีดีต่อกันระหว่างผู้บริหารกับพนักงาน พนักงานเกิดความสขุ ในการทำงาน เกิดความรู้สกึ ผูกพัน ยอมรบั นับถือในตัวบคุ คลและองค์กร และ นำไปส่กู ารรว่ มมอื ร่วมใจในการทำงาน เพื่อใหอ้ งค์กรมีความมน่ั คงและเจรญิ กา้ วหนา้ 3. เพราะเหตุใดจึงกลา่ วได้ว่ามนุษยสมั พันธเ์ ปน็ ท้ังศาสตร์และศิลป์

เพราะในลักษณะทเี่ ป็นศาสตร์ การสร้างมนษุ ยสัมพันธต์ ้องมีการใช้ทฤษฎีและหลกั การเข้ามา ช่วย ซ่ึงต้องเป็นหลักการท่ีผ่านการศึกษาค้นคว้ามาเป็นอย่างดีและน่าเช่ือถือ ส่วนในลักษณะท่ี เป็นศิลป์ จะเกี่ยวข้องกับเทคนิค ประสบการณ์และความสามารถส่วนบุคคล เน่ืองจากบางครั้ง บุคคลมีภูมิหลังต่างกัน การสร้างมนุษยสัมพันธ์โดยใช้หลักท่ีเป็นศาสตร์เพียงอย่างเดียวอาจไม่ เกดิ ผล จึงต้องใชศ้ ิลปะในการสรา้ งมนษุ ยสัมพันธ์ท่แี ตล่ ะบุคคลมีให้เหมาะสมกับบุคคลที่ตนเองจะ ไปสร้างมนุษยสัมพนั ธด์ ้วยตามสถานการณแ์ ละความเหมาะสม

3

4. องค์ประกอบของมนุษยสัมพันธ์มีอะไรบ้าง และการศึกษาองค์ประกอบของมนุษยสัมพันธ์ มปี ระโยชนอ์ ย่างไร องค์ประกอบของมนุษยสัมพันธ์มีอยู่ 3 ประการ ได้แก่ การเข้าใจตนเอง การเขา้ ใจบุคคลอ่ืน

และการเข้าใจสิ่งแวดล้อม การศึกษาองค์ประกอบของมนุษยสัมพนั ธ์มีประโยชน์ คือ เพือ่ ให้ทราบ แนวทางในการสรา้ งมนษุ ยสมั พันธ์ให้เปน็ ไปอยา่ งราบรน่ื และเกดิ ผลสำเรจ็ 5. ถ้าผู้เรียนต้องเข้าเรียนในโรงเรียนใหม่ ผู้เรียนจะมีวิธีการสร้างมนุษยสัมพันธ์กับครูและเพ่ือน

อยา่ งไร ยกตัวอย่างมา 5 ข้อ 1. ทกั ทายครแู ละเพ่ือนดว้ ยคำพูดสุภาพออ่ นนอ้ ม 2. ยมิ้ แย้ม แสดงทา่ ทางเป็นมติ รกบั ครแู ละเพ่อื น 3. แสดงความมนี ำ้ ใจกบั ครูและเพ่ือน 4. เป็นผู้ฟังและผูพ้ ูดท่ดี ี 5. ให้ความเคารพและใหเ้ กียรติกับครแู ละเพอ่ื น

ตอนท่ี 2 คำช้แี จง : เขยี น  ลอ้ มรอบคำตอบทถี่ ูกต้อง 1. มนษุ ยสมั พันธ์ตรงกบั ความหมายในข้อใดมากท่ีสดุ

ก. การสร้างสมั พนั ธภาพระหวา่ งบคุ คลท่ีทำใหเ้ กดิ ผลดีในการทำงานและการอยูร่ ว่ มกัน 2. ขอ้ ใดไม่ใช่ความสำคญั ของมนุษยสัมพันธ์

ง. มนุษยสมั พนั ธ์ทำให้มนษุ ย์มจี รยิ ธรรมมากขึน้ 3. ขอ้ ใดกลา่ วถึงองค์ประกอบของมนุษยสัมพันธ์ได้ถูกต้อง

ค. เข้าใจตนเอง เข้าใจผู้อ่ืน เขา้ ใจส่ิงแวดลอ้ ม 4. เพราะเหตุใดเจ้าของธรุ กจิ จึงควรตระหนกั ถงึ ความสำคญั ของมนุษยสมั พันธ์

ค. มนุษยสมั พนั ธ์ชว่ ยให้สามารถครองใจลกู คา้ ได้ 5. ปัจจยั ใดท่ีเปน็ จุดเร่มิ ต้นทที่ ำใหว้ ชิ ามนุษยสัมพนั ธ์เกิดการศึกษาเป็นวงกว้าง

จ. การเปลย่ี นแปลงดา้ นประชากรและการประกอบอาชพี ในยโุ รป 6. สถาบนั ครอบครวั มีความเก่ียวขอ้ งกับมนุษยสมั พันธอ์ ย่างไร

ก. เป็นสถาบันทางสังคมสถาบันแรกท่ีมนุษย์ได้รับการถ่ายทอดเรียนรู้เกี่ ยวกับ มนุษยสมั พนั ธ์

4

7. ขอ้ ใดกลา่ วถึงประโยชน์ของมนษุ ยสัมพนั ธ์ไดถ้ ูกต้อง ง. ทำใหเ้ กดิ ความเข้าใจธรรมชาติ ความต้องการ และความแตกต่างของมนุษย์

8. แนวคิดของบุคคลในข้อใดท่ีทำให้ตระหนักถึงความต้องการพื้นฐานของลูกจ้างตามหลัก มนุษยสัมพนั ธ์ ค. Robert Owen

9. พฤติกรรมใดทีช่ ว่ ยใหก้ ารสร้างมนุษยสมั พันธเ์ กิดความสำเร็จ จ. รับฟังปัญหาความเดือดรอ้ นของผ้อู ื่นดว้ ยความเหน็ อกเห็นใจ

10. คำพูดในข้อใดเหมาะแก่การนำมาใช้สรา้ งมนุษยสัมพันธ์เมือ่ ต้องการขอความช่วยเหลอื จากบุคคล อน่ื มากทีส่ ดุ ข. สวัสดีค่ะ ขอรบกวนเวลาหน่อยนะคะ ไม่ทราบว่าจากป้ายรถเมล์น้ีจะไปธนาคาร ต้องเดินไปทางไหนคะ

คำช้แี จง : ใหผ้ ูเ้ รียนอธบิ ายความหมาย ความสำคัญ และประโยชน์ของมนษุ ยสมั พนั ธล์ งในชอ่ งวา่ ง ความหมายของมนุษยสัมพันธ์

มนุษยสัมพันธ์ หมายถึง การเกี่ยวข้องสัมพันธ์กันระหว่างมนุษย์กับมนุษย์ทั้งทางร่างกาย จิตใจ และการกระทำเพ่ือให้เกิดความรู้สึกผูกพันท่ีดีต่อกัน เกิดความพึงพอใจ รักใคร่นับถือ ซ่ึงก่อให้เกิดความร่วมมือร่วมใจกันทำงานต่าง ๆ ด้วยความยินดีและมีความสุข อันจะช่วยให้ เปา้ หมายระหวา่ งบคุ คลหรอื กล่มุ บคุ คลบรรลุผลสำเร็จตามจดุ ประสงคอ์ ยา่ งมีประสิทธภิ าพ ความสำคญั ของมนุษยสมั พันธ์  ทำให้มนษุ ย์มีคุณภาพชวี ติ ทดี่ ีขึ้น  ทำให้มนุษยเ์ กิดความรสู้ กึ อบอุ่น  ทำให้สังคมมคี ุณภาพมากขน้ึ  ทำใหก้ ารบรหิ ารงานมีประสทิ ธภิ าพ  ทำใหเ้ กิดผลดีต่อการเมอื งการปกครอง  ทำให้เกดิ ผลดีต่อเศรษฐกจิ

5

ประโยชนข์ องมนุษยสัมพันธ์ 1. ทำให้มีความสุขในการดำเนินชีวิตเพิ่มขึ้น เพราะเมื่อมนุษย์มีความสัมพันธ์ท่ีดีกับผู้อื่น

เกิดมิตรภาพที่ดีระหว่างกัน ก็จะทำให้ไม่เกิดความเครียดทางจิตใจ ไม่วิตกกังวล และทำให้ ชีวติ เกิดความสงบสขุ 2. ทำให้บคุ คลเกิดความรู้สึกเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน เกิดความรักใคร่ สามัคคี เช่ือถือไว้วางใจกัน และพรอ้ มท่ีจะร่วมมอื กันเพอ่ื ปฏิบัติส่ิงต่าง ๆ ใหส้ ำเรจ็ ลลุ ่วงด้วยดีอยา่ งเต็มความสามารถ 3. ทำให้เกิดความเข้าใจผู้อ่ืนมากขึ้น เพราะได้มีการแลกเปล่ียนความคิด ประสบการณ์ ได้เรียนรู้ความแตกต่างของมนษุ ย์ท่อี ย่รู ่วมในสังคม และนำไปสู่การปรับตัวเพ่ือให้สามารถอยู่ รว่ มกนั ได้อยา่ งราบรน่ื

คำช้แี จง : ให้ผู้เรียนบอกองค์ประกอบของมนุษยสัมพันธ์ พร้อมเสนอแนวทางการปฏิบัติตนเพื่อให้ เกิดการเข้าใจตนเอง เข้าใจบุคคลอื่น และเข้าใจส่ิงแวดล้อมตามองค์ประกอบของ มนษุ ยสัมพันธล์ งในช่องว่าง

1. การเข้าใจตนเอง แนวทางการปฏิบัตติ น เชน่ ทำแบบทดสอบทางจิตวทิ ยา วิเคราะห์ทบทวน สิ่งที่ตนเองคดิ และปฏบิ ตั อิ ย่อู ยา่ งเสมอ

2. การเข้าใจบุคคลอื่น แนวทางการปฏิบัติตน เช่น ศึกษาทำความเข้าใจความแตกต่างของ แต่ละบุคคล วิเคราะห์บคุ คลในด้านตา่ ง ๆ ท่เี ราจะเข้าไปมีมนุษยสมั พนั ธ์ดว้ ย

3. การเข้าใจส่ิงแวดล้อม แนวทางการปฏิบัติตน เช่น ศึกษาทำความเข้าใจส่ิงต่าง ๆ รอบตัวที่ เกดิ ขึน้ กับตนเองและบุคคลอ่ืน และทำการวเิ คราะห์ ทง้ั เหตุการณท์ เี่ กิดข้ึนในอดตี ปัจจุบนั

คำชแี้ จง : ให้ผู้เรียนยกตัวอย่างสถานการณ์ท่ีตนเองเคยใช้วิธีการสร้างมนุษยสัมพันธ์มา 3 สถานการณ์ พร้อมอธบิ ายวิธีการที่ตนเองปฏบิ ัติ และประโยชน์ท่ีตนเองได้รับ (คำตอบข้ึนอยู่กับดลุ พินิจของผสู้ อน)

6

คำช้แี จง : ให้ผู้เรียนสืบค้นข่าวที่เป็นปัญหาในสังคมมา 1 ข่าว แล้วติดข่าวลงในใบงาน จากนั้น อธิบายวิธีการประยุกต์ใช้หลักมนุษยสัมพันธ์เพ่ือแก้ปัญหา พร้อมบอกประโยชน์ที่เกิด ข้ึนกับเหตุการณ์หากมีการนำหลกั มนุษยสมั พนั ธ์มาปรับใช้ (คำตอบขน้ึ อยู่กับดุลพนิ จิ ของผสู้ อน)

หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 2 ธรรมชาตขิ องมนษุ ย์

ตอนท่ี 1 คำชีแ้ จง : จงตอบคำถามต่อไปน้ี 1. การศึกษาธรรมชาตขิ องมนษุ ย์มีความสำคญั อยา่ งไร

ทำให้เราเข้าใจตนเองและเข้าใจผู้อ่ืนได้ดีขึ้น และนำไปสู่การยอมรับความแตกต่างของผู้อ่ืนได้ ทำให้เราตอบสนองความต้องการของผู้อื่นได้อย่างถูกต้องและนำไปสู่การเกิดมนุษยสัมพันธ์ท่ีดี ตอ่ กัน 2. สัญชาตญาณพื้นฐานของมนุษย์ตามแนวคิดของซิกมันด์ ฟรอยด์ ประกอบด้วยอะไรบ้าง แต่ละ

สญั ชาตญาณมลี กั ษณะอย่างไร สัญชาตญาณพ้ืนฐานตามแนวคิดของซิกมันด์ ฟรอยด์ ประกอบด้วย แรงผลักดันทางเพศ หมายถึง ความปรารถนา ความต้องการได้รับความพึงพอใจในหลาย ๆ รูปแบบ และแรงผลักดัน ทางก้าวรา้ ว หมายถึง แรงผลกั ดนั ของจิตใจในการทำลาย 3. ยกตัวอย่างช่ือบุคคลที่ให้ทัศนะเก่ียวกับธรรมชาติของมนุษย์มา 1 บุคคล พร้อมบอกลักษณะของ แนวคดิ บุคคลดังกลา่ วมาพอสงั เขป พระธรรมโกศาจารย์ (เง่ือม อินฺทปญฺโญ) หรือพุทธทาสภิกขุ ได้อธิบายถึงธรรมชาติของ มนุษย์ว่ามนุษย์มีสัญชาตญาณสัตว์แฝงอยู่ สัญชาตญาณสัตว์คือความหมกมุ่นตกจมหรือลุ่มหลง อยู่ในโลกแห่งโลกียะ ความเป็นตัวกูของกู ซึ่งสัญชาตญาณสัตว์เหล่าน้ีเองเป็นสาเหตุแห่ง ความทุกข์ ปัญหา และความขดั แยง้ ท่ีเกดิ ขึ้นต่อมนุษย์ท้ังในแงป่ จั เจกบุคคลและสังคม

7

4. พันธุกรรมมีความเกย่ี วขอ้ งกับความแตกต่างกันของมนุษย์อย่างไร พันธุกรรมเป็นปัจจัยท่ีส่งผลให้มนุษย์มีความแตกต่างกัน ทั้งทางร่างกาย เช่น รูปร่าง สีผิว

และทางสติปญั ญา 5. ตามสมมุติฐานเก่ียวกับความต้องการของมนุษย์ของมาสโลว์ เพราะเหตุใดมนุษย์จึงมีความ

ต้องการไมส่ นิ้ สุด เพราะถ้าความต้องการใดมนุษย์ได้รบั การตอบสนองแล้ว มนุษย์ก็จะมีความต้องการอย่างอื่น เกดิ ขน้ึ ตามมา ซงึ่ วฏั จกั รของความตอ้ งการนีจ้ ะเกดิ ขน้ึ ตลอดเวลาของชีวิตมนุษย์

ตอนท่ี 2 คำชแี้ จง : เขยี น  ลอ้ มรอบคำตอบท่ีถกู ต้อง 1. “สภาพจิตท่ีสะสมประสบการณ์ไว้ มีลักษณะเลือนรางไม่ชัดเจน แต่ถ้ามีการกระตุ้นท่ีเหมาะสม

ประสบการณ์เหล่าน้ีจะกลับมาสู่ระดับจิตสำนึก ทำให้สามารถนึกรู้ ระลึก และจำได้” จาก ข้อความเป็นระบบการทำงานของจติ ในระดับใดตามแนวคดิ ของซกิ มนั ด์ ฟรอยด์ ง. จติ ใตส้ ำนึก 2. ข้อใดอธิบายส่ิงท่ีทำให้ธรรมชาติของมนุษย์เป็นผู้มีเหตุผลและไม่มีเหตุผลตามแนวคิด ของอัลเบริ ์ท เอลลสิ ได้ถูกต้อง จ. การอบรมเลยี้ งดใู นวัยเด็กและการดำเนนิ ชวี ติ ในปัจจบุ ัน 3. เพลโตให้ความสำคัญกับส่ิงใดในการนำมาใช้ควบคุมความต้องการทางกายและอารมณ์มนุษย์ มากท่ีสุด ข. สติปัญญา 4. การดำเนินชีวิตของมนุษยเ์ พ่ือให้เกิดความสุข มนุษย์ต้องปฏิบัติสง่ิ ใดเป็นลำดับแรก ตามแนวคิด ของมงตาญ ค. ศึกษาตนเอง 5. บรรทัดฐานมีประโยชน์ต่อมนษุ ยต์ ามแนวคิดของนักสังคมวทิ ยาอย่างไร ก. เป็นส่งิ ท่ีใช้ควบคมุ พฤติกรรมของมนษุ ยใ์ หม้ กี ารแสดงออกได้อย่างเหมาะสม 6. ทฤษฎี x และทฤษฎี y มแี นวคิดทแ่ี ตกตา่ งกนั ในเร่ืองใดชัดเจนมากทส่ี ดุ ง. ความสามารถและการพัฒนาตนเองของมนษุ ย์ 7. ขอ้ ใดไม่ใช่สง่ิ แวดล้อมหลังเกิดทมี่ ีผลต่อความแตกตา่ งของมนุษย์ ข. อายขุ องมารดา

8

8. ความแตกต่างของมนุษยท์ างดา้ นสงั คมมสี าเหตสุ ำคญั มาจากสง่ิ ใด ค. ครอบครัว

9. ความต้องการพื้นฐานข้ันแรกในชีวิตมนุษย์ตามลำดับขั้นความต้องการของมนุษย์ของมาสโลว์ คอื ขอ้ ใด ก. ความต้องการทางกายภาพ

10. ขอ้ ใดอธิบายถงึ ทฤษฎคี วามต้องการของแมคคลีแลนด์ได้ถูกต้อง ค. ความต้องการประสบความสำเรจ็ ความตอ้ งการทางสังคม ความต้องการอำนาจ

คำชีแ้ จง : อธิบายความสำคัญของการศึกษาธรรมชาตขิ องมนุษย์มาพอเข้าใจ ความสำคัญของการศกึ ษาธรรมชาตขิ องมนุษย์

- ทำให้สามารถเข้าใจตนเองและเข้าใจผู้อ่ืนได้ดีขึ้น และนำไปสู่การยอมรับความแตกต่างของ ผอู้ ่ืนได้

- ทำให้สามารถตอบสนองความต้องการของผู้อื่นได้อย่างถูกต้องและนำไปสู่การเกิดมนุษย สมั พนั ธท์ ่ีดีต่อกนั

- ทำให้สามารถวางแผนและประยุกต์ใช้ความรู้จากการเข้าใจตนเองและเข้าใจผู้อ่ืนในการไป สรา้ งปฏสิ ัมพนั ธก์ ับผ้อู ่ืนได้ดขี ึ้น ทัง้ ในด้านการดำเนินชีวิตและการทำงาน

- ทำให้เข้าใจและวิเคราะห์ปรากฏการณ์หรือเหตุการณ์ต่าง ๆ ที่เป็นผลมาจากความคิดและ การกระทำของมนุษย์ได้ดีข้ึน

- ทำให้สามารถนำความรู้ไปใช้ในการปรับตัวและแก้ปัญหาของตนเอง ชุมชน และสังคมได้ ส่งผลใหส้ ามารถดำเนนิ ชวี ิตในสังคมได้อยา่ งมคี วามสขุ และมีประสิทธิภาพ

9

คำชีแ้ จง 1. จับคู่กับเพ่ือน จากนั้นสำรวจความแตกต่างระหว่างตนเองกับเพ่ือนตามประเด็นที่ กำหนด แล้วบันทกึ ลงในใบงาน

2. วิเคราะห์ประโยชน์ท่ีเกิดข้ึนจากการเรียนรู้และทำความเข้าใจเกี่ยวกับความแตกต่าง ของมนุษยล์ งในใบงาน (คำตอบขึ้นอยกู่ ับดลุ พินจิ ของผูส้ อน)

ประโยชนท์ เ่ี กิดข้ึนจากการเรียนรแู้ ละทำความเข้าใจเกี่ยวกับความแตกต่างของมนุษย์ - ทำใหเ้ ขา้ ใจวา่ มนุษย์มีความแตกตา่ งในดา้ นตา่ ง ๆ - ทำใหเ้ กิดความเคารพและยอมรบั ความแตกตา่ งของผู้อน่ื ในดา้ นตา่ ง ๆ

คำชีแ้ จง : 1. สำรวจตนเองเกี่ยวกับความต้องการทางร่างกาย จิตใจและสังคมว่าใน

ชีวิตประจำวันของตนเองมีความต้องการอะไรบ้าง แล้วจดบนั ทึกลงในใบงาน

2. จับคู่กับเพ่ือน แล้วแลกเปล่ียนความคิดเห็นกันเกี่ยวกับความต้องการทางร่างกาย

จิตใจ และสังคมว่าตนเองกับเพื่อนมีความต้องการที่เหมือนหรือคล้ายคลึงกัน

อยา่ งไร จากนัน้ ให้แตล่ ะคสู่ ่งตัวแทนออกมาอภปิ รายหนา้ ชน้ั เรยี น

(ตัวอยา่ งคำตอบ)

ความตอ้ งการทางรา่ งกาย ความตอ้ งการทางจติ ใจและสังคม

- อาหาร การได้รับความรัก การดูแลเอาใจใส่ จาก

- น้ำดม่ื ครอบครัว เพอ่ื น ครู

- การขับถ่าย

- การพักผ่อนนอนหลับ

10

หนว่ ยการเรยี นรู้ที่ 3 สถานภาพและบทบาทของมนุษยใ์ นสงั คม

ตอนที่ 1 คำช้ีแจง : จงตอบคำถามตอ่ ไปนี้ 1. ยกตวั อยา่ งสถานภาพทต่ี ิดตวั มาแต่กำเนดิ มา 3 ตัวอย่าง พรอ้ มอธบิ ายรายละเอยี ดมาพอสังเขป

สถานภาพทางเพศ เชน่ เพศหญิง เพศชาย สถานภาพทางเครือญาติ เชน่ ความเปน็ พ่อแม่ ลูก พ่ี น้อง นา้ อา ลุง ปู่ ยา่ ตา ยาย สถานภาพทางอายุ เช่น วัยทารก วยั เด็ก วัยรุ่น วัยผ้ใู หญ่ 2. ถ้านางสาวเอมีสถานภาพเปน็ ผสู้ ่ือขา่ ว บทบาทในสังคมของนางสาวเอเปน็ อยา่ งไร

นำเสนอองคค์ วามรทู้ ี่เปน็ ประโยชน์และเป็นความจริงใหแ้ ก่ประชาชนในสงั คม นำเสนอข้อมูล ขา่ วสารทีไ่ ม่เปน็ การละเมดิ สทิ ธิ เสรีภาพของผ้อู ่นื 3. ยกตัวอย่างสถานภาพและบทบาทของบคุ คลในสงั คมมา 1 ตวั อย่าง พร้อมบอกผลดีทเี่ กดิ ขน้ึ จาก

การปฏบิ ตั ิตามสถานภาพและบทบาทดงั กล่าว นายชัย มีสถานภาพเป็นลูกจ้าง ประกอบอาชีพเป็นพนักงานขับรถประจำทางสาธารณะ บทบาทของนายชัย คือ ปฏิบัติตามกฎระเบียบของบริษัทท่ีตนเองเป็นลูกจ้าง ขับรถรับ-ส่ง ผ้โู ดยสารด้วยความระมัดระวงั และไม่ให้เกิดอันตรายต่อผโู้ ดยสาร เคารพกฎจราจรอย่างเคร่งครัด 4. สาเหตใุ ดทีท่ ำใหม้ นุษย์ต้องปฏิบตั ิตามสถานภาพและบทบาทของตน เพื่อให้การอยู่ร่วมกันของมนุษย์ในสังคมไม่เกิดความสับสนวุ่นวาย สังคมเกิดความสงบสุข เปน็ ระเบยี บเรยี บร้อย 5. ผ้เู รียนสามารถปฏิบัตติ ามสถานภาพและบทบาทของตนเองอยา่ งเหมาะสมได้อย่างไรบ้าง ในสถานภาพการเป็นลูก สามารถปฏิบัติตามบทบาทได้โดยการเคารพ เชื่อฟังคำส่ังสอนของบิดา มารดา ประพฤติตนเปน็ คนดี ไม่สร้างความเส่ือมเสียให้แก่วงศ์ตระกูล ในสถานภาพการเป็นนักเรียน สามารถปฏิบัติตาม บทบาทไดโ้ ดยการเคารพ เช่อื ฟงั คำสงั่ สอน กตัญญกู ตเวทตี ่อครอู าจารย์ ตง้ั ใจเรยี น

11

ตอนที่ 2 คำช้ีแจง : เขียน  ล้อมรอบคำตอบท่ีถกู ต้อง 1. ความหมายของสถานภาพตรงกบั ข้อใด

ค. การกำหนดตำแหนง่ ทางสังคม 2. ขอ้ ใดสมั พนั ธก์ นั

จ. สถานภาพทตี่ ิดตวั มาแต่กำเนิด - คนภาคใต้ 3. ดอกเตอร์ จดั อยู่ในสถานภาพประเภทใดและเป็นสถานภาพท่ีได้มาด้วยวิธกี ารใด

ก. สถานภาพท่ีไดม้ าภายหลังจากการศกึ ษา 4. “ชานนท์กับณัชชาเกิดและเติบโตท่ีจังหวัดขอนแก่น” จากข้อความ ชานนท์กับณัชชา

มีสถานภาพท่ตี ดิ ตวั มาแต่กำเนิดทีเ่ หมอื นกนั ในเรื่องใด ข. สถานภาพทางถน่ิ กำเนิด 5. ใครปฏิบตั ิตามบทบาทของตนเองไดถ้ ูกตอ้ ง ง. ผ้ใู หญบ่ ้านปกครองและรักษาความสงบเรยี บร้อยในหมู่บ้าน 6. ข้อใดกลา่ วถกู ต้องเกย่ี วกับความสัมพันธร์ ะหว่างสถานภาพกับบทบาท ข. บทบาทจะเปน็ ไปตามสถานภาพของบุคคล 7. “เอมสมัครเข้าร่วมชมรมดนตรีของโรงเรียนและได้รับคัดเลือกให้เป็นประธานชมรม” จาก ข้อความสามารถอธิบายสถานภาพและบทบาทของเอมไดอ้ ย่างไรจึงจะถูกต้อง ง. สถานภาพของเอม คือ เป็นสมาชิกของชมรมในฐานะประธานชมรม มีบทบาทในการ

ควบคุมดูแลและดำเนนิ กจิ กรรมของชมรมใหเ้ ปน็ ไปตามวัตถปุ ระสงค์ 8. การปฏิบัตติ ามกฎหมายถือเป็นบทบาทของบุคคลใด

จ. ทุกบุคคลในสงั คม 9. “ระวีวรรณชอบคน้ คว้าทางอนิ เทอร์เนต็ เพื่อคน้ หาข้อมูลเก่ียวกับการเรียนในวิชาตา่ ง ๆ อย่เู สมอ”

การกระทำของระววี รรณสอดคล้องกับบทบาทของนักเรียนในเร่ืองใด ก. การต้ังใจศกึ ษาเล่าเรยี น 10. ข้อใดเป็นผลดีท่ีเกิดจากการที่มนุษย์ในสังคมปฏิบัติตามสถานภาพและบทบาทของตน มากทีส่ ุด ข. สงั คมและประเทศสงบสุข

12

คำชี้แจง : อธบิ ายความรเู้ ก่ียวกับสถานภาพตามประเด็นท่ีกำหนดให้มาพอเข้าใจ (ตวั อย่างคำตอบ)

สถานภาพในสงั คม

สถานภาพท่ตี ดิ ตวั มาแต่กำเนิด สถานภาพทไ่ี ดม้ าภายหลัง

เป็นสถานภาพที่ได้มาตั้งแต่แรกเกิด โดย เป็ น ส ถ าน ภ าพ ที่ บุ ค ค ล จ ะ ต้ อ งใช้ บุคคลไม่ได้ใช้ความสามารถของตนเองในการได้มา ความสามารถหรือการแข่งขันเพื่อให้ได้มาเป็น เป็ น สถานภ าพ ที่ค่อน ข้างถาวร แต่สามารถ สถานภาพท่เี ปลยี่ นแปลงได้ เช่น เปลีย่ นแปลงได้ เช่น  สถานภาพทางการสมรส เช่น ความ  สถานภาพทางเพศ เช่น เพศหญิง เพศชาย เปน็ สามี ภรรยา  สถานภาพทางเครอื ญาติ เช่น ความเปน็ พ่อ แม่ ลกู พี่ น้อง  สถานภาพการเป็นบิดามารดา เป็น สถานภาพท่ีได้มาเมื่อสามี ภรรยามีบุตรซึ่ง รวมถงึ การรับเดก็ เป็นบตุ รบญุ ธรรมดว้ ย

คำชีแ้ จง : ตดิ ภาพบุคคล แลว้ บอกสถานภาพและบทบาทของบุคคลในภาพมา 3 ตัวอยา่ ง (คำตอบข้ึนอยกู่ ับดุลพนิ จิ ของผ้สู อน)

คำชแ้ี จง : อา่ นขา่ ว แลว้ ตอบคำถามตามประเดน็ ที่กำหนด (ตวั อยา่ งคำตอบ)

13

1. จากข่าว เกยี่ วข้องกับบุคคลท่ีมสี ถานภาพใดในสงั คม แพทย์ พยาบาล บคุ ลากรทางการแพทย์

2. จากคำตอบในขอ้ 1. บุคคลดงั กล่าวมีบทบาทอยา่ งไรในสังคม ตรวจรักษาผู้ป่วย ให้ความรู้ด้านการแพทย์ ให้คำแนะนำในการส่งเสริมสุขภาพแก่ประชาชน

และผ้ปู ่วย 3. เพราะเหตุใดประชาชนจงึ มีการปฏบิ ัติตามข่าวตอ่ บุคคลในข้อ 1.

เนื่องจากแพทย์ พยาบาล บุคลากรทางการแพทย์ ได้มีการปฏิบัติตามบทบาทของตนอย่าง เต็มที่ในการรักษาโรคโควิด-19 ที่กำลังแพร่ระบาดให้กับประชาชน โดยบางส่วนสามารถหายจาก โรคและสามารถกลับมาดำเนินชีวิตได้ตามปกติ ทำใหป้ ระชาชนเกิดความรู้สึกชื่นชม และต้องการ ตอบแทนความทุ่มเทและความเสียสละของแพทย์ พยาบาล บุคลากรทางการแพทย์ จึงได้ออกมา ปรบมือเพือ่ แสดงความช่ืนชมและขอบคุณ 4. ผู้เรียนสามารถนำข้อคิดท่ีได้จากข่าวไปประยุกต์ใช้เพ่ือให้ตนเองสามารถปฏิบัติตามสถานภาพ

และบทบาทของตนเองอย่างเหมาะสมไดอ้ ย่างไร เช่น นำไปประยุกต์ใช้ในการทุ่มเทด้านการเรียน เพ่ือให้ตนเองมีความรู้ ความสามารถที่ เหมาะสมตามวัย และสามารถนำไปต่อยอดในการเผยแพร่สิ่งท่ีเป็นประโยชน์ท่ีได้ศึกษามาให้แก่ ผอู้ น่ื ต่อไป

หน่วยการเรยี นรทู้ ี่ 4 กระบวนการทางจติ วทิ ยา เพื่อสร้างความสมั พันธ์ระหว่างบุคคลและชมุ ชน

ตอนท่ี 1 คำชี้แจง : จงตอบคำถามตอ่ ไปน้ี 1. จิตวิทยาเป็นวชิ าทศี่ ึกษาเก่ียวกับอะไร และการศกึ ษาจติ วิทยามปี ระโยชนอ์ ย่างไร

จติ วทิ ยาเป็นวิชาท่ศี ึกษาเก่ียวกับพฤตกิ รรมของมนุษย์ ครอบคลุมทุกด้านเก่ียวกับชวี ิตมนษุ ย์ ทั้งทางกาย สังคม อารมณ์ จิตใจ ความคิด สติปัญญา การศึกษาจิตวิทยามีประโยชน์ เช่น ทำให้ เข้าใจ อธิบาย ทำนาย และควบคุมพฤตกิ รรมด้านตา่ ง ๆ ของมนุษย์ได้

14

2. ยกตัวอย่างขอบข่ายของการศึกษาจิตวิทยาท่ีสนใจมา 1 ตัวอย่าง พร้อมอธิบายประโยชน์ของ ขอบขา่ ยจิตวิทยาดังกล่าว ขอบข่ายของการศึกษาจิตวิทยาที่สนใจ คือ จิตวิทยาการศึกษา ประโยชน์ของจิตวิทยา

การศึกษา คือ ช่วยพัฒนา และแก้ปัญหาทางด้านการศึกษา ตลอดจนวิธีการเรียนการสอนของ บคุ คลหรอื กลุ่มบคุ คลให้มคี ุณภาพมากขึ้น 3. วิธีการทางวิทยาศาสตร์มีประโยชน์ในการศึกษาจิตวิทยาอย่างไร และการศึกษาจิตวิทยาตาม

วธิ ีการทางวทิ ยาศาสตร์มีทั้งหมดก่ีขัน้ ตอน อะไรบ้าง วิธกี ารทางวิทยาศาสตร์ชว่ ยให้การศึกษาจติ วิทยามีระบบและขั้นตอน โดยการศึกษาจิตวิทยา ตามวิธีการทางวิทยาศาสตร์มีท้ังหมด 5 ขั้นตอน ได้แก่ การกำหนดปัญหา การต้ังสมมุติฐาน การรวบรวมขอ้ มลู การวิเคราะห์ขอ้ มูล และการสรุปผล 4. การสรา้ งความสัมพนั ธ์กับเพ่ือนร่วมงานดว้ ยการเข้าร่วมกิจกรรมทางสงั คมมีข้อดีอยา่ งไร ทำให้เกิดความผูกพัน และความสนิทคุ้นเคย นำไปสู่ความไว้วางใจ และสร้างความรักใคร่ สามัคคีในหมู่คณะ ทำให้การทำงานมีประสิทธิภาพและมีความสุข ทำให้หน่วยงานเกิดการพัฒนา และความกา้ วหนา้ 5. การสร้างความสมั พันธ์ระหวา่ งบุคคลกับชุมชนด้วยกระบวนการทางจติ วทิ ยามีวธิ ีการอยา่ งไร สร้างความสัมพันธ์และความเขา้ ใจอันดี ให้ความช่วยเหลือตามโอกาสอันควร เคารพในสิทธิ และความเป็นสว่ นตัวของคนในชมุ ชน

ตอนท่ี 2 คำชแี้ จง : เขียน  ลอ้ มรอบคำตอบท่ถี กู ต้อง 1. ต้นกำเนดิ ของการศกึ ษาจิตวทิ ยาคอื ที่ใด

ข. กรีก 2. ข้อใดกล่าวถงึ ความสำคัญของการศึกษาจิตวทิ ยาไม่ถูกต้อง

จ. ทำใหบ้ ุคคลสามารถดำรงชวี ิตอยไู่ ด้โดยไม่ตอ้ งพึง่ พาผ้อู นื่ 3. ใครคอื บดิ าแห่งจิตวิทยาสมัยใหม่

ค. Wilhelm Wundt 4. Gustav Fechner เปน็ ผทู้ ีก่ อ่ เกิดการศกึ ษาจติ วิทยาในสาขาใด

ข. จิตวิทยาฟสิ กิ ส์

15

5. เพราะเหตุใดนกั จติ วิทยาจงึ นิยมใชว้ ิธกี ารสำรวจในการศึกษาพฤติกรรมมนษุ ย์ ก. สามารถใช้เวลาในการศึกษาแบบระยะส้ันได้

6. ถ้าผู้เรียนต้องการทราบว่าตนเองมีบุคลิกภาพอย่างไร ควรนำวิธีการศึกษาทางจติ วิทยาวิธกี ารใด มาใชจ้ งึ จะสะดวกและเหมาะสม ก. วิธีการทดสอบ

7. เพราะเหตุใดจึงกล่าวได้ว่า การสร้างความสัมพันธ์อันดีระหว่างบุคคลจะช่วยทำให้บุคคลมีการ พฒั นาศักยภาพในด้านตา่ ง ๆ ของตนเองไดด้ ยี ิง่ ขึน้ ง. เพราะทำใหไ้ ดร้ บั คำแนะนำและการส่งเสรมิ จากบุคคลที่เรามคี วามสมั พนั ธ์ทดี่ ดี ้วย

8. การกระทำในข้อใดแสดงถึงการใช้กระบวนการทางจิตวิทยาอย่างถูกต้องในการสร้าง ความสัมพนั ธท์ ี่ดขี องพ่อแมก่ บั ลูก ค. ประพฤตติ นเปน็ ตัวอย่างท่ีดีแกล่ กู

9. การดูแลเอาใจใส่ทุกข์สุขของผู้ใต้บังคับบัญชา แสดงถึงการใช้กระบวนการทางจิตวิทยาของ ผ้บู ังคบั บญั ชาในการสร้างความสมั พนั ธอ์ ยา่ งไร ง. เปน็ การแสดงออกถงึ ความรสู้ กึ รักใคร่ เพ่อื ให้เกดิ ความสัมพนั ธ์ท่ดี ตี ่อกนั

10. ถา้ ผ้เู รียนเป็นผ้นู ำชุมชน จะใชก้ ระบวนการทางจิตวิทยาในการสร้างความสัมพันธก์ ับคนในชมุ ชน อยา่ งไรจงึ จะเหมาะสมมากท่ีสดุ จ. ใหค้ วามเคารพ เป็นกนั เอง และปฏบิ ตั ติ ่อทุกคนในชมุ ชนดว้ ยความยตุ ธิ รรมเทา่ เทียม

คำชี้แจง : เลือกขอบข่ายการศึกษาทางจิตวิทยาท่ีสนใจมา 1 ขอบข่าย จากน้ันสืบค้นข่าวเก่ียวกับ กระบวนการศึกษาหรือประโยชน์ท่ีเกิดข้ึนต่อบุคคลหรือสังคมจากการประยุกต์ใช้ ขอบข่ายการศึกษาทางจิตวิทยาดังกลา่ ว โดยเขยี นหรอื ตดิ ลงในใบงานพร้อมตอบคำถาม แลว้ ออกมานำเสนอหน้าชัน้ เรยี น

16

นกั จิตวทิ ยาเดก็ และวยั ร่นุ แนะผปู้ กครองดแู ลจติ ใจลกู หลานช่วงวิกฤตโควิด-19 ผอ.สถาบันสุขภาพจิตเด็กและวัยรุ่นราชนครินทร์ แนะผู้ปกครองพลิกวิกฤตเป็นโอกาสช่วงโควิด-19 ดูแล จติ ใจลูกหลานผ่านเกมท่เี น้นดา้ นอารมณ์ ความคิด และพฤติกรรม เรียนรูค้ วามจำเปน็ ในชีวิต ชพี้ ่อแม่ผู้ปกครอง ไม่ควรแสดงอารมณ์ไม่เหมาะสมให้ลูกเห็น โดยในช่วงที่รัฐบาลกำลังขอความความร่วมมือประชาชนอยู่ในท่ีพัก อาศัย เล่ียงการออกไปในทช่ี ุมชน นอกจากผู้ใหญ่ต้องปรับตัวกบั สถานการณ์แล้ว ยังมีเด็กและเยาวชนอีกจำนวน มากที่ไม่สามารถออกไปใช้ชีวิตได้ตามปกติ อาจทำให้เกิดความเบ่ือหรือเครียดข้ึนได้ พญ.ดุษฎี จึงศิรกุลวิทย์ ผูอ้ ำนวยการสถาบันสุขภาพจิตเด็กและวยั รุน่ ราชนครนิ ทร์ กรมสุขภาพจิต และผู้ช่วยผู้จัดการแผนงานพฒั นาน วตั กำรรมเชิงระบบเพื่อการสร้างเสริมสุขภาพจิต สสส. กล่าวว่า พ่อแม่ผู้ปกครองควรรับมือปัญหาน้ีด้วยการคุย กบั ลูกตรงๆ เล่าให้ลูกฟังวา่ กำลังเผชิญปัญหาอะไร แนวทางการดูแลตัวเองท่ถี ูกต้องคืออะไร จะทำอย่างไรจึงจะ ผ่านพ้นเหตุการณ์น้ีไปได้ ไม่ควรห้ามลูกรับข้อมูลข่าวสารจากภายนอก เด็กๆ สามารถติดตามข่าวได้เป็นปกติ เพียงแต่พ่อแมผ่ ู้ปกครองควรใหค้ ำอธบิ ายอยา่ งใกลช้ ิด และเปดิ โอกาสให้ลกู พดู คยุ แสดงความคิดเหน็ บอ่ ยๆ พญ. ดุษฎีกล่าววา่ ในสถานการณ์วิกฤต ผู้ใหญ่หลายคนอาจแสดงออกด้วยอารมณ์เครียด โกรธ เศร้า ผดิ หวงั แต่อย่า ลืมว่าควรหลีกเล่ียงการแสดงออกอารมณ์เหลา่ น้ันให้เด็กๆ เหน็ เพราะจะส่งผลใหเ้ ด็กเรียนรู้การแสดงพฤตกิ รรม ไม่เหมาะสม วกิ ฤตครัง้ นีช้ ่วยให้เรามองเหน็ โอกาสหลายอย่าง มโี อกาสสร้างเสรมิ นิสัยการมสี ุขอนามัยท่ดี ี โอกาส ในการใช้ชีวิตให้ช้าลงเพื่อทบทวนว่าอะไรบ้างท่ีจำเป็นและสำคัญสำหรับเรา โอกาสท่ีครอบครัวจะได้ใช้เวลา ร่วมกันมากข้ึน ซึง่ แม้แต่เงินก็ซื้อเวลาคณุ ภาพเหล่าน้ีไมไ่ ด้ ส่วนนายชาติวุฒิ วังวล ผู้อำนวยการสำนักสนับสนุนการควบคุมปัจจัยเส่ียงทางสุขภาพ สำนักงานกองทุน สนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ กล่าวว่า อีกหน่ึงประเด็นท่ีพ่อแม่หรือผู้ปกครองควรย้ำกับเด็ก ๆ คือเรื่อง COVID-19 Hero Prosocial Behavior หรือการเปน็ ฮโี ร่ในช่วงโควิด-19 ด้วยการช่วยกักตัวอยใู่ นบ้าน ทศั นคตินี้ เองจะเป็นอกี หนึ่งแรงหนุนให้เด็กรสู้ กึ ภาคภูมิใจในการใหค้ วามร่วมมือกับพ่อแม่ ตลอดจนได้เรียนรู้การทำหน้าท่ี พลเมอื ง สนับสนุนให้ประชาชนทกุ คนมสี ขุ ภาวะและประเทศกา้ วผา่ นวิกฤตต่าง ๆ ไปได้ดว้ ยตวั ของเขาเอง

จาก http://workpointnews.com/2020/10/19covid-3/

(ตัวอยา่ งคำตอบ) 1. จากข่าว เกยี่ วข้องกับขอบข่ายของจิตวทิ ยาใด

จิตวทิ ยาเด็กและวยั รนุ่ 2. ขอบข่ายของจติ วิทยาตามขา่ ว มีบทบาทหรือประโยชน์ต่อบุคคลหรือสังคมอย่างไร

นักจิตวิทยาเด็กและวัยรุ่นออกมาให้คำแนะนำผู้ปกครองเก่ียวกับการดูแลจิตใจลูกหลานช่วง วิกฤตโควดิ -19 ซึง่ ช่วยใหผ้ ู้ปกครองทราบแนวทางในการปฏิบตั ิต่อลกู หลานอย่างถกู ต้อง

17

คำช้ีแจง : ยกตัวอย่างแนวทางการสร้างความสัมพันธ์ระหว่างสมาชิกในครอบครัว เพ่ือน คนรู้จัก และสมาชิกในองค์กร ด้วยกระบวนการทางจิตวิทยา พร้อมบอกประโยชน์ที่เกิดขึ้นจาก การปฏิบัติตนดังกล่าว การสรา้ งความสัมพันธ์ระหว่างสมาชิกในครอบครัว

แนวทางปฏิบตั ิ เคารพเชอื่ ฟงั คำสัง่ สอนของผู้ปกครอง เอาใจใสซ่ ง่ึ กนั และกัน ประโยชน์ท่ีเกิดข้ึนจากการปฏบิ ัติ สมาชิกในครอบครวั เกดิ ความสุข มีความรักและความอบอุ่น ไดร้ ับการอบรมส่ังสอนให้ปฏบิ ัตติ นในแนวทางที่ดี

การสร้างความสัมพนั ธร์ ะหว่างเพื่อน แนวทางปฏบิ ัติ พดู คยุ กบั เพ่ือนด้วยถ้อยคำสุภาพ ชกั ชวนเพอ่ื นให้ปฏบิ ตั ิแตใ่ นสิ่งที่ดี ประโยชน์ทเี่ กดิ ขนึ้ จากการปฏิบัติ เกดิ ความรักและความผกู พันกบั เพ่อื น เกดิ มิตรภาพที่ยนื ยาว

การสร้างความสัมพนั ธ์ระหว่างคนรูจ้ กั แนวทางปฏิบัติ ย้ิมและกล่าวคำทักทายอย่างสุภาพ มีความปรารถนาดีต่อกันและช่วยเหลือ เก้อื กูลกนั ตามกำลงั ความสามารถ ประโยชน์ทเี่ กิดขึ้นจากการปฏิบัติ เกิดปฏสิ ัมพันธ์ในด้านต่าง ๆ ทดี่ ีต่อกนั เป็นท่ีรกั และเอ็นดูของ ผทู้ ีร่ ้จู ัก และไดร้ ับการชว่ ยเหลือ การแนะนำในส่งิ ท่ีเปน็ ประโยชน์ต่อกันอย่างสมำ่ เสมอ

การสรา้ งความสัมพนั ธ์ระหว่างสมาชิกในองคก์ ร แนวทางปฏิบัติ แสดงความเป็นมิตรด้วยการย้ิมแย้ม ทักทายพูดคุยสนทนาด้วยอารมณ์แจ่มใส ให้เกียรติยกย่องสมาชิกในองค์กร มคี วามปรารถนาดีและจริงใจต่อเพอ่ื นร่วมงาน ประโยชน์ท่ีเกิดข้ึนจากการปฏิบัติ สมาชิกในองค์กรเกิดความสุข เกิดความสามัคคี เกิดการ รว่ มมือในการทำงานอยา่ งราบรืน่

18

คำช้แี จง : สำรวจปัญหาความขัดแย้งท่ีเกิดข้ึนในชุมชนของตนเองหรือชุมชนในข่าว จากน้ันเสนอ

แ น วท างก ารแ ก้ ปั ญ ห าแ ล ะก ารส ร้างค ว าม สั ม พั น ธ์ ระห ว่ างบุ ค ค ล กั บ ชุ ม ช น ด้ ว ย

กระบวนการทางจิตวิทยา

(ตวั อยา่ งคำตอบ)

ปญั หา สาเหตุของปัญหา

ชาวนาแย่งน้ำในการทำนาและทะเลาะวิวาทกัน - ฝนไมต่ กตามฤดู

มกี ารใชป้ ืนข่มข่กู ัน - พนื้ ทแ่ี หง้ แล้ง

แนวทางการแก้ปัญหา

- เสนอแนวทางแกป้ ัญหาเบ้ืองต้นด้วยการเจรจาพูดคยุ ด้วยเหตุและผล

- ใหม้ กี ารแบ่งปนั กันอยา่ งเท่าเทยี ม

หน่วยการเรียนรู้ที่ 5 การพฒั นาตนเพื่อความก้าวหน้าในชีวติ และการทำงาน

ตอนที่ 1 คำชแ้ี จง : จงตอบคำถามตอ่ ไปนี้ 1. การรจู้ กั ตนเองมีความสำคญั อย่างไร

การเข้าใจตนเองนำไปสู่การพัฒนาตน ทำให้รู้จุดด้อยหรือข้อบกพร่อง เพ่ือที่จะได้นำไป ปรับปรุงแก้ไข ทำให้เกิดประสิทธิภาพ และคุณภาพในการทำงานและกิจกรรมอื่น ๆ และสามารถ สร้างสัมพนั ธภาพทด่ี กี ับผอู้ ื่นได้

19

2. อตั มโนทัศน์ หมายถึงอะไร อัตมโนทัศน์ เป็นโครงสร้างของตัวตน ซง่ึ เกดิ จากความเช่ือ ความรู้สึก การรับรู้ การตีความท่ี

บคุ คลมีต่อตนเอง และเป็นตวั กำหนดพฤติกรรมตามการรบั รทู้ ี่มตี อ่ ตนเอง 3. ตามแนวคิดอัตมโนทัศน์ของคาร์ล อาร์ โรเจอร์ เพราะเหตุใดตนตามท่ีตนเองรับรู้จึงอาจไม่ตรง

กบั ภาพท่ีผอู้ ่ืนเหน็ หรือรับรู้ เพราะตนท่ีตนเองรับรู้เป็นตนตามท่ีตัวเองรับรู้หรือคิดวา่ ตนเองเป็น โดยเลือกที่จะรับรู้ตามท่ี ตนเองอยากใหเ้ ปน็ จงึ อาจไมต่ รงกับตวั ตนทีผ่ ้อู นื่ รับรู้ 4. การพัฒนาตนเองโดยการสำรวจตนเอง สามารถกระทำไดด้ ว้ ยวธิ ีการใดบา้ ง วิเคราะห์การกระทำ ความคิดของตนเอง เพ่ือให้ทราบถึงจุดเด่น จุดด้อยของตนเอง นอกจากนี้ ยังสามารถนำผลจากการทำแบบทดสอบหรือแบบสำรวจทางจิตวิทยามาเก่ียวกับการ รูจ้ ักตนเองมาใชเ้ ปน็ ขอ้ มลู ประกอบ แลว้ นำขอ้ มูลท่ีไดม้ าหาแนวทางพัฒนาและปรบั ปรงุ ตนเอง 5. ถ้าเพ่ือนร่วมหอ้ งของผู้เรยี นเป็นคนอารมณ์ร้อน พูดไม่มีหางเสยี ง จงึ ทำให้ไม่ค่อยมีเพื่อนคบ ผู้เรียน จะแนะนำเพ่อื นให้พฒั นาตนเองใหด้ ีขนึ้ ด้วยวธิ กี ารใด พรอ้ มอธบิ ายเหตผุ ล ในขั้นแรกจะแนะนำให้เพ่ือนพิจารณาข้อเสียของตน เพ่ือให้เพ่ือนได้ตระหนักถึงผลเสียท่ี เกิดขึ้น จากนั้นจะแนะนำให้เพ่ือนฝึกสมาธิ และคิดพิจารณาในการทำสิ่งต่าง ๆ อย่างถ่ีถ้วนด้วย เหตุผล และลองพูดคุยกับผู้อื่นด้วยถ้อยคำสภุ าพ

ตอนท่ี 2 คำช้แี จง : เขยี น  ลอ้ มรอบคำตอบที่ถกู ต้อง 1. ข้อใดกลา่ วถึงความหมายของตนไม่ถกู ต้อง

ค. ตนเปน็ เรอ่ื งท่เี ก่ียวข้องเฉพาะดา้ นจิตใจ 2. ผ้ทู มี่ อี ัตมโนทัศนใ์ นทางบวกจะมีลักษณะตรงกบั ขอ้ ใด

ค. มน่ั ใจในตนเอง 3. การรจู้ ักตนเองก่อใหเ้ กดิ ประโยชนต์ ่อสังคมอย่างไรมากทสี่ ดุ

ก. เกิดการนำขอ้ ดที ีต่ นเองมไี ปใชใ้ หเ้ กิดประโยชน์ตอ่ สังคมได้ 4. “รพีพัฒน์มีความใฝฝ่ ันท่ีจะเปน็ นักร้องท่ีมชี ่ือเสียง เป็นท่ีนิยม แต่ปัจจุบันเขาประกอบอาชีพเป็น

พนักงานขายสนิ ค้า” จากขอ้ ความ ความใฝ่ฝันของรพีพัฒนเ์ ปน็ อตั มโนทัศนป์ ระเภทใด ข. ตนตามอุดมคติ

20

5. ตามแนวคิดอัตมโนทัศน์ของวิลเลียม เจมส์ จัดให้ประสบการณ์ส่วนบุคคลอยู่ในองค์ประกอบใด ของอัตมโนทศั น์ จ. กระบวนการทางจติ ใจ

6. ตามแนวคิดของทฤษฎีหน้าต่างโจฮารี บุคคลจะรู้จักและมองเห็นตนเองได้ดียิ่งข้ึนจะต้องกำจัด หรอื ลดพฤตกิ รรมของตนเองบริเวณใด ข. บรเิ วณจดุ บอด

7. การกระทำในขอ้ ใดแสดงถงึ ประโยชนข์ องการท่บี ุคคลพัฒนาตนเองในแนวทางที่ถูกต้อง ก. พมุ่ สอบไดค้ ะแนนดีกว่าเทอมทแี่ ล้ว เพราะทำแบบฝกึ หัดและอ่านหนงั สือมากขน้ึ

8. เพราะเหตุใดการกำหนดเปา้ หมายจึงมีความสำคัญต่อการพัฒนาตนเองในทุกดา้ น จ. เพราะจะทำใหม้ ีการวางแผนการพฒั นาตนเองและดำเนนิ ตามแผนอยา่ งเป็นข้ันตอน

9. “นายวันชัยประกอบอาชีพเป็นพนักงานเสิร์ฟอาหาร เขามักทำงานไม่ระมัดระวัง ทำให้หยิบจับ จานชามตกแตกเสียหายบ่อยคร้ัง และถูกตำหนิจากนายจ้างเสมอ” จากข้อความ นายวันชยั ควร พฒั นาปรับปรุงตนเองดา้ นจติ ใจและอารมณ์ในเรอื่ งใด ง. การควบคมุ อารมณ์

10. ถ้าบคุ คลไมด่ แู ลรกั ษาความสะอาดของร่างกายจะก่อให้เกิดผลเสียหลายประการ ยกเว้นขอ้ ใด ก. ค่าใช้จ่ายน้อยลง

21

คำช้ีแจง : สรุปความหมายและความสำคัญของการรูจ้ ักตนเองและการพัฒนาตนเองเป็น Mind map

แล้วออกมานำเสนอหนา้ ชั้นเรยี น

(ตวั อยา่ งคำตอบ)

ความหมาย

การรู้จักตนเอง หมายถึง การตระหนักรู้ในตัวเอง รู้จัก

ตัวเองว่าเป็นอย่างไร ลักษณะเฉพาะของตนเองเป็นอย่างไร รู้ว่า

ตัวเองเกิดความรู้สึกอะไร รู้ว่าอะไรเป็นสาเหตุท่ีทำให้เกิด

ความคิด อารมณ์ ความรู้สึกต่าง ๆ รวมท้ังรู้ว่าข้อดี ข้อเสียของ

ตนเองคอื อะไร

การรจู้ ักตนเอง ความสำคญั

การรู้จักตนเองมีความสำคัญ เช่น ทำให้เกิดความสุขใน

ชีวิต เพราะเม่ือรู้จักและเข้าใจตนเองว่าชอบ หรือไม่ชอบอะไร

ก็จะทำให้เกิดการเลือกทำในสิ่งที่ชอบส่ิงที่รัก ซึ่งจะทำให้ตนเอง

เกิดความสุข ท้ังทางกายและทางใจ

การพฒั นาตนเอง ความหมาย การพัฒนาตนเอง หมายถึง การปรับปรุง เปลี่ยนแปลง และ พัฒนาความรู้ ความสามารถ ศักยภาพ และคุณลักษณะต่าง ๆ ขดอำเงนตินนชในีวทิตฃากงทารี่ดทีขำึ้นงาเพนื่อตใหล้อตดนจเอนงเมปีค็นวทาี่ยมอเจมรริญับกข้าอวงหคนร้าอใบนคกราัวร ชมุ ชน องค์กร และสังคมที่ตนเกี่ยวข้อง

ความสำคญั การพัฒนาตนเองมีความสำคัญ เช่น ทำใหส้ ามารถเตรียม ความพร้อมในการรับมือกับสถานการณ์ท่ีเกิดขึ้นได้อย่างมี ประสิทธิภาพ พัฒนาและฝึกฝน ตนเองให้มีทักษะ ความรู้ และ ความสามารถตา่ ง ๆ

22

คำชี้แจง : 1. สืบค้นแนวคิดการรู้จักตนเองท่ีนอกเหนือจากหนังสือเรียนมา 1 แนวคิด โดยสรุป ตามประเดน็ ที่กำหนด

2. นำแนวคิดการรู้จักตนเองที่ตนเองสืบค้นมาจัดทำเป็นป้ายนิเทศหน้าชั้นเรียน รว่ มกับเพื่อนในช้ันเรยี น

(ตัวอยา่ งคำตอบ)

ชอ่ื ผใู้ หแ้ นวคดิ คาลสิ ตา้ รอย (Callista Roy) ลักษณะแนวคิด รอย ไดแ้ บ่งอตั มโนทศั น์ออกเปน็ 2 ส่วนคอื 1. อัตมโนทัศน์ดา้ นร่างกาย (Physical Self) เปน็ ความรู้สึกนึกคดิ ของบคุ คลที่มีตอ่ สภาพ รา่ งกายตนเอง

ไดแ้ ก่ ขนาด รูปร่าง หน้าตา ความสวยงาม ภาวะสุขภาพ 2. อัตมโนทัศน์ส่วนตวั (Personal Self) หมายถงึ ความรู้สึกนกึ คดิ ทุกอย่างท่ีประกอบกันเป็นบุคลิกภาพ

ของบุคคล ซ่งึ แบ่งเป็นส่วนย่อยได้ ดังนี้ 2.1 ความสม่ำเสมอแห่งตน (Self-consistency) บุคคลจะแสดงพฤติกรรมการปรับตัวต่อ

สถานการณ์ต่าง ๆ ตามที่ตนเองคิด แต่เม่ือเกิดการคุกคามต่อความรู้สึก เกิดความไม่มั่นคง ปลอดภัย ก่อให้เกิดปัญหาการปรับตวั ขึ้น ทำให้บุคคลมีการสญู เสยี ความสม่ำเสมอแห่งตน 2.2. ปณธิ านแห่งตน (Self-ideal) ปณธิ าน หมายถงึ สิ่งท่ีบคุ คลมุ่งหวงั บคุ คลใดทไ่ี ม่ประสบผลสำเร็จ ในส่ิงที่มุ่งหวังไว้ และไม่สามารถปรับตัวจะก่อให้เกิดปัญหาคือ ความรู้สึกสูญเสียอำนาจ (Powerlessness) ซึ่งเป็นภาวะท่ีบุคคลรู้สึกว่าสูญเสียความสามารถในการควบคุมชะตาชีวิต ของตนเอง ซงึ่ ทำให้เกิดความรสู้ กึ ทอ้ แท้ สิ้นหวัง และเบอื่ หน่ายชีวิต 2.3 คุณธรรม-จรรยาแห่งตน (Moral-ethical Self) เป็นการร้ผู ิดชอบ ช่ัวดี ตัดสินว่าถูกผิด ยตุ ิธรรม อยุติธรรม ถ้าเม่ือใดที่บุคคลไม่สามารถปรับตัวได้ จะทำให้เกิดความรู้สึกผิด (guilty) เป็นบาป ตำหนิตนเอง 2.4 ความมีคุณค่าในตนเอง (Self-esteem) บุคคลที่มีการพัฒนาอัตมโนทัศน์ทั้ง 3 ด้านในข้างต้น จะมีการรับรู้คุณค่าของตนเองท่ีดี บุคคลท่ีรู้สึกสูญเสีย หรือเกิดความรู้สึกผิด สูญเสียอำนาจ มกั สง่ ผลให้บคุ คลนนั้ รบั รคู้ ุณคา่ ตอ่ ตนเองตำ่ ดว้ ย (Low Self-esteem)

23

คำชแี้ จง : 1. สืบค้นแนวทางพัฒนาตนเองให้มีความก้าวหน้าในการดำเนินชีวิตและการทำงาน เพม่ิ เตมิ จากหนังสอื เรียน แลว้ สรุปเป็น Mind map

2. นำแนวทางพัฒนาตนเองให้มีความก้าวหน้าในการดำเนินชีวิตและการทำงานท่ี ตนเองสืบค้นออกมานำเสนอหน้าช้ันเรียน จากน้ันนำไปจัดทำเป็นป้ายนิเทศหน้า ชน้ั เรียน

(ตวั อยา่ งคำตอบ)

ไม่ผดั วนั ประกันพรงุ่

หลีกเล่ียง แนวทางพฒั นาตนเอง เริ่มตน้ วนั ใหม่ด้วย การถกู ชนี้ ำ ใหม้ คี วามก้าวหนา้ ความรู้สึกทีด่ ี ไปในทางลบ และกระตอื รอื ร้น ในการทำงาน

เห็นคณุ คา่ ของเวลา

24

คำชแ้ี จง : 1. สำรวจตนเองจากแบบสำรวจที่กำหนด โดยพิจารณาคุณลักษณะแล้วประเมิน ตนเองว่าจากคะแนนเต็ม 10 คะแนน คุณลกั ษณะทตี่ นเองมีน้ันอย่ใู นระดบั คะแนนใด

2. ให้เพื่อนในช้ันเรยี น 3 คน ใช้แบบสำรวจเดียวกันในการสำรวจตัวผู้เรียนแล้วนำผล คะแนนท่ีได้มาเปรยี บเทียบความเหมือนและความแตกต่างที่ผู้เรียนประเมนิ ตนเอง และที่เพื่อนประเมนิ ผูเ้ รยี น

3. สรปุ ผล โดยถ้าคุณลักษณะใดได้คะแนนต่ำกว่า 5 คะแนน ให้เสนอแนวทางในการ พฒั นาและปรับปรุงตนเองลงในใบงาน

(ตัวอยา่ งคำตอบ) แนวทางในการพัฒนาตนเอง คณุ ลกั ษณะทตี่ อ้ งพฒั นา ความออ่ นโยน แนวทางการพัฒนาตนเอง ฝึกความอ่อนน้อม ลดความแข็งกระด้างของความรู้สึก จิตใจ การกระทำ ฝกึ การมเี มตตากรณุ ากบั ผู้อนื่

คำช้แี จง : 1. เขียนข้อดี ขอ้ เสยี ของตนเองท่ตี นเองรแู้ ละผู้อ่ืนรูม้ า 5 ขอ้ ลงในใบงาน 2. ให้เพื่อนในช้ันเรียน 5 คน เขียนข้อดี ข้อเสียของตัวผู้เรียนมาอย่างละข้อ โดยทำใน กระดาษเปล่านอกใบงาน และไม่ต้องใสช่ ื่อของผูเ้ ขียน แล้วนำไปมอบให้ครู 3. ให้ครูส่งกระดาษที่ระบุข้อดี ข้อเสียของตัวผู้เรียนให้ผู้เรียนจากความคิดเห็นของ เพื่อน 4. สรุปข้อดี ข้อเสียของตนเองท้ังหมด แล้วเสนอแนวทางในการพัฒนาและปรับปรุง ข้อเสยี ของตน

25

(ตัวอยา่ งคำตอบ)

ขอ้ ดี ข้อเสีย

1. พูดเกง่ 1. ขาดความรอบคอบ

จากความเห็น 2. 2. ของตนเอง 3. 3. 4. 4.

5. 5.

1. จรงิ ใจ 1. คลอ้ ยตามผูอ้ ่ืนงา่ ยเกนิ ไป

จากความเห็น 2. 2. ของเพ่อื น 3. 3. 4. 4.

5. 5.

แนวทางในการพัฒนาและปรับปรุงข้อเสีย

ฝึกการมีสมาธิ สติในการทำส่ิงต่าง ๆ ให้มากขึ้น โดยจะไม่หุนหันพลันแล่น จะคิดไตร่ตรอง

และพิจารณาอย่างละเอียด รวมถึงจะคิดวิเคราะห์สิ่งต่าง ๆ ด้วยสติปัญญามากข้ึน ไม่เชื่อถือหรือ

คลอ้ ยตามผูอ้ นื่ โดยไมม่ เี หตุผล

คำชีแ้ จง : 1. แบ่งกลุ่ม 4-5 คน สืบค้นแบบทดสอบการรู้จักตนเองและการพัฒนาตนเองตาม กระบวนการทางจิตวิทยามากล่มุ ละ 2 ตัวอย่าง

2. แต่ละกลุ่มนำแบบทดสอบการรู้จักตนเองและการพัฒนาตนเองตามกระบวนการ ทางจติ วทิ ยามาใหแ้ ตล่ ะกลมุ่ ทำ แล้วร่วมกนั สรปุ ผล (คำตอบข้นึ อยกู่ ับดลุ พนิ จิ ของผู้สอน)

26

หน่วยการเรียนรทู้ ี่ 6 เจตคติและกิจนิสยั ท่ีดีในการพัฒนาตนและชุมชน

ตอนที่ 1 คำชแ้ี จง : จงตอบคำถามตอ่ ไปน้ี 1. เจตคติหมายถงึ อะไร อธิบายมาพอสงั เขป

เจตคติ หมายถึง ความรู้สึกที่แสดงออกมาในทางบวกหรือทางลบต่อบุคคลหรือส่ิงใดส่ิงหนึ่ง เช่น พอใจ ไม่พอใจ เหน็ ด้วย ไม่เหน็ ด้วย ชอบ ไม่ชอบ 2. เจตคตสิ ามารถเปล่ียนแปลงได้หรือไม่ อธิบายเหตุผล

เจตคติสามารถเปลี่ยนแปลงได้ เพราะเจตคติเกิดขึ้นจากปัจจัยต่าง ๆ ซ่ึงถ้าเราได้รับ ประสบการณ์เพมิ่ เติมแตกต่างจากประสบการณ์เดิม ก็ทำให้เปลยี่ นแปลงเจตคติได้ 3. ยกตัวอยา่ งอารมณ์ ความรู้สึกทีแ่ สดงถึงการมีเจตคติทางบวกและลบมาอย่างละ 3 ตวั อย่าง

เจตคตทิ างบวก เชน่ พึงพอใจ ชอบ สนับสนุน เจตคติทางลบ เชน่ ไมพ่ งึ พอใจ ไม่ชอบ ไมส่ นบั สนนุ 4. การมีกิจนสิ ัยที่ดีกอ่ ให้เกดิ ประโยชน์ตอ่ การเรียนอย่างไร ทำให้เกิดการรู้บทบาทหน้าที่ของนักเรียนในฐานะนักเรียนท่ีต้องหมั่นศึกษาหาความรู้ พากเพียร เรียนหนังสอื ด้วยความตั้งใจ ไม่เกเร ไมป่ ระพฤติตนในด้านท่ีส่งผลเสียต่อการเรียน 5. “ก้องเดินไม่ระมัดระวัง ทำให้ไปชนเพ่ือนหกล้ม ก้องจึงกล่าวคำขอโทษและเพ่ือนได้ให้อภัย เพราะก้องไม่ได้ตั้งใจ” จากข้อความ การท่ีก้องกล่าวคำขอโทษเพื่อนและเพื่อนให้อภัย แสดงถึง การมกี จิ นสิ ยั ทด่ี ขี องก้องและเพ่ือนอยา่ งไร แสดงถึงการมีกิจนิสัยท่ีดีของก้อง คือ การรู้ตนเองและยอมรับในการกระทำผิดของก้องที่ทำ ใหเ้ พ่ือนหกล้ม จงึ กล่าวคำขอโทษ เพื่อแสดงความรู้สกึ สำนกึ และเสียใจทไ่ี ด้กระทำ ส่วนเพ่อื นท่ีให้ อภัยก้องแสดงถงึ การมกี ิจนสิ ัยท่ีดี คือ การมจี ิตใจดี เมตตากรุณา ไม่โกรธเคืองเพื่อนที่เพ่ือนทำตน หกล้ม

27

ตอนท่ี 2 คำชีแ้ จง : เขียน  ล้อมรอบคำตอบท่ีถูกต้อง 1. ข้อใดสรุปเกยี่ วกับเจตคติไม่ถูกต้อง

ข. เปน็ สิง่ ทเี่ ปลี่ยนแปลงไมไ่ ด้ 2. ผลดที เี่ กิดขึ้นจากการทราบว่าบคุ คลใดบุคคลหน่ึงมเี จตคตติ ่อส่ิงใดส่งิ หนึ่งอยา่ งไรคือข้อใด

ง. ทำใหป้ ระเมนิ หรือทำนายพฤติกรรมที่บุคคลจะแสดงออกได้ 3. การฟังคำบอกเลา่ จัดอยู่ในองค์ประกอบของเจตคติดา้ นใด

ก. องค์ประกอบด้านความรู้ 4. เพราะเหตุใดองค์ประกอบของเจตคติด้านอารมณ์ ความรู้สึกจึงเป็นความเฉพาะเจาะจงของ

แตล่ ะบคุ คล ก. เพราะเปน็ คา่ นยิ มส่วนตัว 5. ข้อใดแสดงถงึ การมีเจตคตใิ นทางลบ ง. ก้งุ หลกี เลี่ยงการรับประทานผกั ผลไม้ 6. อทิ ธิพลจากส่อื สารมวลชนในเรื่องใดทีส่ ่งผลต่อการเกดิ เจตคตขิ องบุคคลมากท่สี ุด ค. การเผยแพรข่ อ้ มูลข่าวสาร 7. การมีเจตคติท่ีดใี นการพัฒนาตนเองมีประโยชนอ์ ยา่ งไร ข. ทำให้เกิดการยอมรับและร้จู ักตนเองวา่ มจี ุดแข็งหรือจุดอ่อนในเร่อื งใด 8. การกระทำในขอ้ ใดท่แี สดงถึงการมีเจตคติท่ีดใี นการพัฒนาชุมชน จ. เขา้ ไปมีสว่ นร่วมในการเสนอแนวทางแกไ้ ขปัญหาของชมุ ชน 9. เพอื่ นมีผลต่อการฝึกกิจนสิ ัยท่ีดีอยา่ งไร ค. เกดิ การปฏบิ ตั ติ ามเพ่อื นในด้านทส่ี ่งเสริมคุณภาพชวี ิต 10. บุคคลท่ีฝึกฝนตนเองให้มีกิจนิสัยที่ดีเกี่ยวกับการดำเนินชีวิตตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจ พอเพียงจะก่อให้เกิดประโยชนต์ อ่ การนำมาพฒั นาตนเองและชมุ ชนอย่างไร จ. ทำให้การพฒั นาเป็นไปอยา่ งมเี หตผุ ล มีหลกั การรองรบั และเกดิ การพฒั นาอย่างยั่งยนื

28

คำช้ีแจง : สรุปความรู้เบอ้ื งต้นเกีย่ วกบั เจตคตเิ ป็น Mind map

(ตวั อย่างคำตอบ)

ความหมายของเจตคติ

ความรู้สึก ความเช่ือ และความคิดเห็นของบุคคลที่มีต่อ

สิ่งใดส่ิงหนึ่ง ท้ังบุคคลรอบข้าง วัตถุ สิ่งแวดล้อม ตลอดจน

สถานการณ์ต่าง ๆ ในทางที่ยอมรับหรือปฏิเสธ อันมีผลมา

จากความคิด การวิเคราะห์ การเรียนรู้ ประสบการณ์ที่ได้รับ

และพร้อมท่ีจะแสดงออกให้เห็นทางพฤติกรรมเก่ียวกับ

ส่ิงเหล่าน้ันในทางที่โน้มเอียงไปในทางใดทางหน่ึง ซ่ึงอาจ

เจตคติ เปน็ ทศิ ทางทางบวกหรอื ทางลบ

ปัจจัยท่มี อี ทิ ธพิ ลตอ่ การเกดิ เจตคติ องค์ประกอบของเจตคติ 1. ครอบครัว 1. องค์ประกอบด้านความรู้ 2. บคุ คลรอบข้าง 2. องค์ประกอบด้านความรู้สึก 3. สื่อสารมวลชน 3. องค์ประกอบด้านพฤตกิ รรม 4. บุคลกิ ภาพ ประเภทของเจตคติ 1. เจตคตใิ นทางบวก 2. เจตคติในทางลบ 3. การไมแ่ สดงออกทางเจตคติ

29

คำช้ีแจง : สรปุ ความรู้เบ้ืองต้นเกีย่ วกบั กิจนิสยั เป็น Mind map (ตวั อยา่ งคำตอบ)

กจิ นิสัย ความหมายของกิจนิสัย ความประพฤติท่ีควรกระทำและปฏิบตั ิให้เกิดความเคยชิน ซ่ึงเป็นส่ิงที่ต้องตั้งอยู่บนพ้ืนฐานของศีลธรรม คุณธรรม จริยธรรมท่ีถูกต้อง จึงจะก่อให้เกิดผลดีต่อตัวบุคคล ผู้อื่น ชุมชน และสังคม

ปจั จยั ท่ีมอี ทิ ธพิ ลตอ่ การฝกึ กิจนสิ ัย 1. พนั ธุกรรม 2. สิ่งแวดล้อม

คำชี้แจง : แบ่งกลุ่ม 6-8 คน แล้วออกมาแสดงบทบาทสมมุติเกี่ยวกับผลดีที่เกิดขึ้นจากการ ปฏิบัติตนเป็นผู้มีเจตคติและกิจนิสัยท่ีดีในการพัฒนาตนและชุมชน แล้วสรุปผลเป็น มติของชัน้ เรยี น (พจิ ารณาตามการแสดงบทบาทสมมุติของผู้เรยี น)

30

คำชีแ้ จง : 1. สืบค้นข่าวหรือยกตัวอย่างบุคคลที่มีเจตคติหรือกิจนิสัยที่ดีในการพัฒนาตนหรือ ชุมชนท่ีตนรู้จัก จากน้ันนำมาสรุปเกี่ยวกับเจตคติหรือกิจนิสัยที่บุคคลดังกล่าวมี และประโยชนท์ ี่เกิดขน้ึ จากการที่บุคคลน้ันมเี จตคตหิ รือกจิ นิสัยทีด่ ีลงในใบงานตาม ประเด็นทก่ี ำหนด

2. นำใบงานออกมานำเสนอหน้าช้นั เรียน (ตวั อย่างคำตอบ) 1. ชอื่ บุคคลตัวอยา่ งที่มีเจตคติหรือกิจนิสยั ที่ดี

นางสาวจิดาภา นิติวีระกุล นางสาวสุชัญญา หองส่ำ นายศุภโชค สุขจำลอง นายทยากร แจ่มปญั ญา 2. บคุ คลตวั อยา่ งมเี จตคตหิ รอื กิจนสิ ยั ที่ดีอยา่ งไร

บุคคลตัวอย่างทุกบุคคลเป็นผู้พิการทางร่างกายและสติปัญญา แต่เป็นผู้ท่ีมีเจตคติและ กิจนิสัยที่ดีในการมานะพยายาม ขยันหม่ันเพียร มุ่งมน่ั ตั้งใจในการพัฒนาตนเอง ไม่นำข้อบกพร่องท่ี มีมาเป็นอุปสรรคในการพัฒนาตนเอง และทำให้เกิดการพัฒนาศักยภาพสามารถไปแข่งขันจน ได้รับรางวลั ด้านไอทีระดับสากล 3. ประโยชน์ท่เี กดิ ข้ึนจากการทบ่ี คุ คลดังกลา่ วมีเจตคตหิ รอื กจิ นสิ ยั ทดี่ ีมีอะไรบ้าง

ทำให้เกิดการเห็นคุณคา่ ของตนเอง จนนำไปสู่การพัฒนาตนเอง และเป็นแบบอย่างที่ดีให้แก่ คนพิการอื่น ๆ รวมไปถึงคนปกติให้ได้ตระหนักถึงความสำคัญในการพัฒนาความรู้ และนำไปสู่ การประกอบอาชีพและใช้ชีวิตในสังคมได้อย่างมีเกียรติ และมีศักด์ิศรี อีกท้ังยังสามารถสร้าง ช่ือเสียงใหก้ ับประเทศได้

31

หน่วยการเรยี นรู้ท่ี 7 หลกั ธรรมกับการดำเนนิ ชวี ติ และการประกอบอาชีพ

ตอนที่ 1 คำชแ้ี จง : จงตอบคำถามต่อไปน้ี 1. การพฒั นาตนและการประกอบอาชีพดว้ ยหลักไตรสกิ ขามกี ารปฏบิ ตั อิ ย่างไร

1. ศีล คือ การฝึกฝนตนในด้านพฤติกรรม ทั้งกาย วาจา ใจ การมีระเบียบวินัย ความ ขยันหมน่ั เพยี รในการทำงาน

2. สมาธิ คอื พฒั นาในดา้ นจิตใจใหม้ คี วามดงี าม 3. ปัญญา คือ การพัฒนาความรู้ความเข้าใจให้ถูกต้องตามความเป็นจริง เพื่อให้การ ดำเนินชีวิต การประกอบอาชีพมปี ระสิทธิภาพ 2. เพราะเหตุใดกล่าวไดว้ ่า สงั คหวัตถุ 4 เป็นหลกั ธรรมท่ีช่วยเสริมสรา้ งการมีมนุษยสมั พนั ธ์ เพราะเป็นหลักท่ีมีความเอื้อเฟอ้ื เผื่อแผ่ช่วยเหลือซึ่งกันและกัน มีการใช้คำพูดที่ไพเราะนา่ ฟัง ทำให้เกิดความชื่นชมยินดี นอกจากนี้ยังมีการให้ความช่วยเหลือซ่ึงกันและกัน มีการปฏิบัติต่อกัน อย่างเหมาะสม ทำให้สงั คมมีความสามคั คีและสงบสุข 3. มรรค 8 ประกอบดว้ ยอะไรบา้ ง • สัมมาทิฏฐิ (เห็นชอบ) • สัมมาอาชีวะ (เลยี้ งชพี ชอบ) • สมั มาสงั กัปปะ (ดำริชอบ) • สัมมาวายามะ (พยายามชอบ) • สมั มาวาจา (เจรจาชอบ) • สัมมาสติ (ระลึกชอบ) • สมั มากัมมันตะ (กระทำชอบ) • สัมมาสมาธิ (ตัง้ จติ มน่ั ชอบ) 4. ผู้เรยี นสามารถนำหลักธรรมอรยิ สจั 4 มาปรับใชใ้ นชวี ิตประจำวนั ได้อย่างไรบ้าง นำมาใช้ในการวิเคราะห์เหตุแห่งปัญหาท่ีเกิดขึ้นในชีวิต ทำให้เห็น สามารถแก้ไขได้ตรงจุด อยา่ งถูกต้อง 5. ผู้เรยี นจะเลอื กใชห้ ลกั ธรรมใดเพอ่ื ให้การทำงานประสบความสำเร็จ อธบิ ายเหตผุ ลประกอบ หลักธรรมอิทธิบาท 4 เพราะเป็นหลักธรรมที่เป็นแนวทางการปฏิบัติตนเพ่ือให้การทำงาน ประสบความสำเร็จ โดยข้ันแรกต้องสร้างฉันทะให้เกิดข้ึนในใจของตนก่อน หลังจากน้ันใช้ วิริยะ คือ ความเพียรพยายาม อดทน ต่อสู้กับอุปสรรคเพ่ือที่จะทำงานน้ันให้สำเร็จตามเป้าหมาย

32

ตามมาด้วยขณะทำงานตอ้ งมีจิตตะ คือ ความต้ังใจหรือเอาใจใส่ รับผิดชอบต่องานที่ทำ เพือ่ ให้ได้ ผลงานท่ีดีมีคุณภาพ และวิมังสา คอื คิดวิเคราะห์ปรับปรุงการทำงานให้ดยี ่งิ ขึ้น

ตอนท่ี 2 คำช้ีแจง : เขียน  ลอ้ มรอบคำตอบที่ถกู ต้อง 1. ในหลกั ไตรสิกขา คุณธรรมทีม่ ีความสำคญั ที่สุดตรงกบั ขอ้ ใด

ง. D. 2. “เขมิกาเปิดร้านขายเบเกอรี แต่เธอนำขนมหมดอายุมาวางขายปนกับขนมที่พึ่งทำใหม่ทำให้

ลกู คา้ หยบิ ซือ้ ไปรบั ประทานแล้วท้องเสีย” จากข้อความ เขมิกาขาดคณุ ธรรมในไตรสิกขาข้อใด ก. A. 3. การค้นหาสาเหตแุ ห่งปญั หาท่ีเกดิ ข้ึนตรงกบั ข้อใด ง. สมทุ ัย 4. ถ้าผเู้ รียนมีความเครียดและมีความทุกข์ใจ ควรแก้ปัญหาอย่างไรเป็นอันดับแรก ค. ค้นหาเหตขุ องความทกุ ข์ 5. การกระทำในข้อใดแสดงถงึ การมมี ทุ ิตาในการประกอบอาชีพ ค. เนมยินดที เ่ี พอ่ื นรว่ มงานไดเ้ ลื่อนตำแหนง่ 6. พฤติกรรมในข้อใดสมั พันธ์กบั ทมะ ก. ควบคุมจติ ใจ 7. ผลดีทีเ่ กิดขนึ้ จากการมจี าคะในการดำรงชวี ิตคือข้อใด ข. จติ ใจไดร้ บั การพัฒนาและเกิดความสขุ 8. การทำงานโดยปราศจากวิมังสาจะก่อให้เกิดผลเสียอย่างไรมากท่สี ุด จ. งานเกดิ ความผดิ พลาดเสยี หายและไม่ไดร้ บั การแก้ไขปรับปรงุ 9. การให้รางวัลหรอื ของขวัญแก่สมาชกิ ในครอบครัวหรือเพ่อื นร่วมงานเปน็ การใหท้ านประเภทใด ข. อามิสทาน 10. คำว่า “ร่วมทุกขร์ ่วมสขุ ” มีความสมั พันธ์กับหลกั ธรรมในข้อใดมากทส่ี ดุ จ. สมานตั ตตา

33

คำชี้แจง : 1. สบื ค้นหลักธรรมทางพระพุทธศาสนาท่ีใช้ในการดำเนินชีวิตและการประกอบอาชีพ ที่นอกเหนือจากในหนงั สอื เรียนมา 1 หลักธรรม

2. นำหลกั ธรรมทีส่ บื คน้ มาสรปุ แลว้ อธบิ ายประโยชน์ของการนำหลักธรรมที่สบื ค้นมา ประยุกตใ์ ชก้ ับการดำเนินชวี ติ และการประกอบอาชพี ลงในใบงาน

(ตวั อย่างคำตอบ) 1. ชอ่ื หลกั ธรรม

อธิษฐานธรรม 4 2. คำสอนในหลกั ธรรม

1. ปัญญา คือ ความรู้ความเข้าใจส่ิงต่าง ๆ ตามความเป็นจริง มีความรอบรู้เกิดจาก การศึกษาเรียนรู้ มีวิธีการคิดท่ีแยบคาย และมีความสามารถในการปฏิบัติงานและ แกป้ ญั หาได้

2. สจั จะ หมายถึง ความจรงิ เป็นคุณธรรมทคี่ วรยดึ ถอื เปน็ สิ่งสำคญั ในการดำเนนิ ชีวิต การ พูดในส่ิงท่ีมีสาระเกิดประโยชน์ต่อตนเองและผู้อื่น รับผิดชอบในคำพูดของตน ไม่ควร พูดจาเพ้อเจ้อ ทำให้ขาดความนา่ เช่อื ถือ ควรรักษาคำมั่นสญั ญา พดู อย่างไรทำอยา่ งน้ัน ปฏิบัติได้จริงตามคำท่ีพูด ผู้ที่รักษาคำพูดย่อมได้รับการยกย่องนับถือ ได้รับความ ไว้วางใจ ประสบความสำเรจ็ และมีความก้าวหนา้ ในอาชีพการงาน

3. จาคะ หมายถึง ความเสียสละ ซึ่งเปน็ คุณธรรมที่ปฏิบัตยิ าก เพราะมนุษย์ส่วนใหญ่มกั จะ เห็นแก่ตัว ต้องการเป็นผู้รับมากกว่าการเป็นผู้ให้ การที่มีน้ำใจเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ช่วยเหลือ ผู้อื่น สละความสุขของตนเองเพ่ือให้ผู้อื่นมีความสุข ทำให้ความเห็นแก่ตัวลดลง เป็น การพัฒนาตนเองใหม้ ีคุณธรรม และมีสภาพจิตใจทเ่ี ป็นสุข ถา้ ในหน่วยงานหรือในสังคม มีผู้ท่ีมีจิตใจเอื้อเฟื้อเก้ือกูลกันไม่แก่งแย่งชิงดีหรือเบียดเบียนกัน ย่อมส่งผลให้การ ทำงานประสบความสำเรจ็ และสังคมกม็ คี วามร่มเยน็ เปน็ สุข

4. อุปสมะ คือ ความสงบ หรือความสามารถในการระงับความขัดแย้ง เศร้าหมองภายใน จิตใจ ขจัดส่ิงท่ีทำให้จิตใจขุ่นมัว เช่น ความถือตัว ความจองหอง อวดดี ความหลงผิด ความท้อแท้จากการทำงาน การที่บุคคลปราศจากสิง่ ท่ีรบกวนจิตใจ ยอ่ มทำให้เกดิ สมาธิ ในการทำงาน และส่งผลดีต่อการปฏิบัติงาน มีจิตใจท่ีสงบเข้มแข็ง มีความม่ันคงทาง อารมณ์

34

3. ประโยชน์ของการนำหลกั ธรรมมาประยุกตใ์ ช้กับการดำเนนิ ชีวติ และการประกอบอาชพี  ทำใหเ้ สริมสร้างความสำเรจ็ ในการทำงานตามความมุ่งหวัง  ทำใหม้ กี ารใชว้ ิจารณญาณด้วยความสขุ ุมรอบคอบ  ทำใหผ้ ลงานมีประสทิ ธภิ าพ  ทำให้ ได้รับ การยอมรับ และเป็ น ท่ี ยกย่อ งข องค รอบ ค รัว เพื่ อน ผู้ ร่วม งาน ผู้ใตบ้ ังคับบัญชา ผูบ้ งั คบั บญั ชา

คำช้แี จง : 1. ยกตวั อย่างปัญหาทเี่ กิดขึน้ ในชวี ิตผู้เรยี นมา 1 ปญั หา 2. บอกช่ือหลักธรรมที่จะนำมาประยุกต์ใช้แก้ปัญหา พร้อมอธิบายวิธีการประยุกต์ใช้ หลกั ธรรมแก้ปัญหาลงในใบงาน

(ตัวอย่างคำตอบ) ปัญหา

ปญั หา คอื ผลการเรียนไม่ดี

หลักธรรมที่จะนำมาประยุกต์ใชแ้ ก้ปญั หา อรยิ สัจ 4

วิธกี ารประยกุ ตใ์ ช้หลักธรรมแก้ปัญหา พิจารณาหาสาเหตุท่ีทำให้ผลการเรียนไม่ดี แล้วหาวิธีแก้ไขอย่างละเอียดตามมรรค 8 เช่น ให้ทบทวนบทเรียนมากขึน้ กล้าทจ่ี ะสอบถามประเด็นในบทเรยี นทย่ี ังไมเ่ ข้าใจกบั ครู

คำช้ีแจง : บันทึกข้อมูลเกี่ยวกับการประยุกต์ใช้หลักธรรมในการดำเนินชีวิตภายใน 1 สัปดาห์ โดยบนั ทกึ ข้อมูลตามประเดน็ ที่กำหนดลงในใบงาน (คำตอบขน้ึ อยู่กับดุลพนิ ิจของผ้สู อน)

35

หนว่ ยการเรยี นรู้ที่ 8 การนำหลกั ปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียง มาใช้ในการดำเนินชีวติ และการประกอบอาชพี

ตอนที่ 1 คำชแี้ จง : จงตอบคำถามตอ่ ไปน้ี 1. ศาสตร์พระราชามีความเกี่ยวข้องกับพระมหากษัตริย์พระองค์ใดของไทย และศาสตร์พระราชา

มีความสำคัญอยา่ งไร ศาสตร์พระราชามีความเกี่ยวข้องกับพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดช มหาราช บรมนาถบพิตร ซึง่ ศาสตรพ์ ระราชามีแนวทางในการม่งุ พฒั นาเพอ่ื ความยั่งยนื และม่ันคง 2. ระเบดิ จากขา้ งใน มลี กั ษณะการปฏิบัตอิ ย่างไร ต้องสรา้ งความเข้มแข็งใหค้ นภายในชุมชน ให้มีสภาพพร้อมท่ีจะร่วมพัฒนาเสียก่อนแล้ว จึง ออกมาสู่สังคมภายนอก มิใช่การนำเอาความเจริญหรือบุคคลจากสังคมภายนอกเข้าไปหาชุมชน ในหมูบ่ า้ น ท่ยี งั ไมท่ ันไดม้ โี อกาสได้ตง้ั ตัวหรือเตรียมพรอ้ ม 3. ข้ันตอนการทรงงานของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ในลำดบั แรกคืออะไร อธบิ ายพอสงั เขป ขน้ั ตอนการทรงงานของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ในลำดบั แรก คือ การศึกษาข้อมูล ก่อนจะเสดจ็ พระราชดำเนินยังพื้นท่ีใด จะทรง ศึกษาข้อมูลจากเอกสารและแผนทตี่ ่าง ๆ ท่ีมีอยู่ เพ่ือให้ทราบถึงสภาพในท้องถ่ินนนั้ อย่างละเอยี ด ก่อนเสมอ 4. หลักปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียงประกอบด้วยอะไรบ้าง ประกอบดว้ ย 3 ห่วง 2 เงือ่ นไข ได้แก่ 3 ห่วง คือ ความพอประมาณ ความมีเหตผุ ล และมภี มู ิค้มุ กันในตัวท่ีดี 2 เงอื่ นไข ไดแ้ ก่ ความรู้และคุณธรรม 5. ผู้เรียนสามารถนำหลักปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาประยุกต์ใชใ้ นชวี ติ ประจำวันได้อย่างไรบ้าง บัญชีรายรับ-จ่าย เพ่ือตรวจสอบการใช้จ่ายของตนเองในแต่ละวันว่าใช้อย่างเหมาะสม หรอื ไม่ ถา้ ไมเ่ หมาะสม กจ็ ะสามารถวางแผนแกไ้ ขได้ด้วยการคิดพจิ ารณาอยา่ งมเี หตแุ ละผล

36

ตอนท่ี 2 คำช้แี จง : เขียน  ลอ้ มรอบคำตอบท่ถี ูกต้อง 1. ศาสตร์พระราชาตง้ั อยู่บนแนวคิดในข้อใดเปน็ สำคัญ

ง. เขา้ ใจ เขา้ ถงึ พฒั นา 2. ขอ้ ใดอธบิ ายถงึ หลักการทรงงานในข้อขาดทุนคือกำไรไดถ้ ูกต้อง

ค. การยิ่งให้ ก็จะย่งิ ไดร้ ับประโยชน์กลับมา 3. “เอ้ือสามารถพัฒนาตนเองจากคนเกเรให้กลับมาเป็นคนที่ต้ังใจเรียนหนังสอื เช่ือฟังพ่อแม่ได้เพราะ

เขาตระหนักถึงผลเสียที่เกิดข้ึนจากการปฏิบัติตนเป็นคนไม่ดีได้” จากข้อความการกระทำของ เออ้ื ตรงกับหลักการทรงงานในข้อใดมากทสี่ ุด ก. มององค์รวม 4. หลกั ปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพยี งใหค้ วามสำคัญกับเร่ืองใดมากทส่ี ดุ ข. การพึง่ พาตนเองเปน็ หลกั 5. ขอ้ ใดไม่ใช่ประโยชนท์ ี่เกดิ ขน้ึ จากการนำหลกั ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียงมาประยุกต์ใช้ จ. ทำใหม้ ชี ีวิตความเป็นอยทู่ ่ีเรยี บงา่ ย ฝกั ใฝก่ ับวัตถุตามอัตภาพ 6. หลักปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งเหมาะสมกับการนำไปประยกุ ต์ใชก้ บั กลุ่มบุคคลใด จ. ทกุ กลมุ่ บุคคลและทุกอาชีพ 7. ข้อใดกลา่ วถึง 3 ห่วง ในหลกั ปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพยี งไดถ้ ูกต้อง ข. พอประมาณ มเี หตุผล มีภมู ิคุ้มกันในตัวท่ีดี 8. การกระทำในข้อใดตรงกับการมีคุณธรรมในการประกอบอาชีพตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจ พอเพียง ค. วิทย์จำหนา่ ยหนา้ กากอนามยั ทมี่ ีคุณภาพและราคายตุ ิธรรม 9. การกระทำในข้อใดตรงกบั การนำหลักปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งมาประยกุ ต์ใช้อย่างถูกต้อง ก. รนิ ซ่อมแซมเส้ือผา้ ที่ขาดแล้วนำกลับมาใชใ้ หม่ 10. การนำหลักปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียงมาประยุกตใ์ ช้จะส่งผลให้บุคคลมคี ุณลกั ษณะตามข้อใด ง. ดำเนนิ ชวี ิตดว้ ยความไม่ประมาท มเี หตุผลในการคิดและการกระทำ

37

คำชี้แจง : เลือกหลักการทรงงานของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดช

มหาราช บรมนาถบพิตร มา 5 ข้อ แล้วอธิบายแนวทางการปฏิบัติตนท่ีสอดคล้องกับ

หลักการทรงงานท่ีเลอื ก

(ตัวอยา่ งคำตอบ)

ชื่อหลักการทรงงาน แนวทางการปฏบิ ัติตน

ความเพยี ร มีความมุ่งม่ันในงานที่ทำ ไม่ย่อท้อตอ่ อปุ สรรค

และความยากลำบากท่ีพบ โดยเฉพาะการ

ทำงานเพ่ือประโยชน์สว่ นรวม

คำชแ้ี จง : 1. สืบค้นโครงการอันเน่ืองมาจากพระราชดําริในพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพติ ร มา 1 โครงการ

2. นำข้อมูลมาสรปุ ตามประเด็นท่ีกำหนด พรอ้ มตดิ ภาพ แลว้ ออกมานำเสนอหน้าชั้นเรียน (ตัวอยา่ งคำตอบ)

38

ช่ือโครงการอนั เน่ืองมาจากพระราชดําริและสถานที่ต้งั ของโครงการฯ โครงการขุดลอกและเสริมคันดินรอบหนองชะโนดพร้อมอาคารบังคับน้ำ อันเน่ืองมาจาก

พระราชดำริ ตำบลบ้านจตี อำเภอก่แู ก้ว จังหวดั อุดรธานี ความเปน็ มาของโครงการอันเน่ืองมาจากพระราชดําริ

พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรง พระกรุณาโปรดเกลา้ ฯ รับโครงการขดุ ลอกและเสรมิ คันดนิ รอบหนองชะโนดพร้อมอาคารบงั คับน้ำ ไวเ้ ปน็ โครงการอันเน่ืองมาจากพระราชดำริ ตามที่ นายนคร ถาโคตร ราษฎรบ้านซำเจรญิ หมู่ที่ 8 ตำบลบ้านจีต อำเภอกู่แก้ว จังหวัดอุดรธานี ขอพระราชทานโครงการขุดลอกหนองน้ำชะโนด บริเวณบ้านซำเจริญ เพ่ือช่วยเหลือราษฎรซึ่งประสบความเดือดร้อนขาดแคลนน้ำสำหรับอุปโภค บริโภคและทำการเกษตร ผลการดำเนินงานของโครงการอันเนือ่ งมาจากพระราชดําริ

กรมชลประทาน ดำเนินการขุดลอกแหล่งน้ำเพ่ือเพ่ิมปริมาณความจุเป็น 224,000 ลูกบาศก์ เมตร ขนาดความลึก 3.50 เมตร พ้ืนที่ 35 ไร่ ปริมาตรดินขุด 39,936 ลูกบาศก์เมตร พร้อมท้ัง ก่อสร้างคันดิน ถมบดอัดแน่น ปริมาตรดินถมบดอัดแน่น 55,727 ลูกบาศก์เมตร ก่อสร้างอาคาร ท่อทิ้งน้ำ ชนิดคอนกรีตเสริมเหล็ก ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 1 เมตร จำนวน 2 แห่ง ปัจจุบัน ดำเนนิ การแลว้ ร้อยละ 20 ระยะเวลาท่แี ล้วเสร็จเดอื นธันวาคม 2561 ประโยชน์ทเ่ี กิดข้นึ จากโครงการอันเนอื่ งมาจากพระราชดําริ

ทำให้ราษฎร 3 หมู่บ้าน ตำบลบ้านจีต อำเภอกู่แก้ว จังหวัดอุดรธานี จำนวน 390 ครัวเรือน 1,500 คน มีน้ำสำหรับใช้ทำการเกษตร และอุปโภคบริโภคอย่างเพียงพอ และสามารถส่งน้ำ สนบั สนุนพ้ืนทีท่ ำการเกษตรในฤดฝู น 400 ไร่ และฤดแู ล้ง 120 ไร่

คำชแ้ี จง : 1. สืบค้นพระราชดำรัสของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดช มหาราช บรมนาถบพิตร เกี่ยวกับหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมา 1 พระราช ดำรสั

2. เขียนหรือติดพระราชดำรัสลงในใบงาน แล้วอธิบายข้อคิดท่ีได้รับจากการศึกษา พระราชดำรสั ดงั กลา่ ว

(ตวั อยา่ งคำตอบ)

39

“เศรษฐกิจพอเพียงนี้ เราคิดแบบชาวบ้าน ไม่มีอะไรท่ีฝร่ังเขาเรียกว่า Sophisticate มันธรรมดา ทำอะไรแบบธรรมดา ก็ดูไม่มีประโยชน์ใหญ่โตมโหฬาร แปลว่าถ้าทำแบบไม่ Sophisticate ชาวบา้ นก็ทำเองได้ ชาวบา้ นค้นพบการทำเศรษฐกิจพอเพยี งดว้ ยตนเองก็ดีใจที่ เป็นอยา่ งนั้น ผู้เชี่ยวชาญผู้ที่มีความรนู้ ่าจะไปดูว่าชาวบ้านเขาคน้ พบอะไรในเศรษฐกจิ พอเพยี ง เมอ่ื ได้คน้ หาว่าเขาได้จริง ๆ หรือไม่จริง ถ้าได้จริง ๆ ก็จะไดต้ ดิ ตอ่ ในผลงานที่ชาวบา้ นได้ ซึ่งจะ ทำให้สามารถทำให้เศรษฐกิจพอเพียงมีประโยชน์มากขึ้น จนกระท่ังช่วยชีวิตชาวบ้านให้มี ความก้าวหนา้ จรงิ ๆ จัง ๆ”

พระราชทานแก่คณะผู้บริหารสถาบันสารสนเทศทรัพยากรน้ำและการเกษตร องค์การ มหาชน

กระทรวงวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี เมือ่ วนั ท่ี 5 กันยายน 2554 ข้อคิดที่ไดร้ บั จากการศึกษาพระราชดำรัส

หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงนี้เป็นหลักการท่ีไม่ซับซ้อน ซึ่งบุคคลทั่วไปสามารถ เข้าใจ คิดตาม และปฏิบัติได้ง่าย และถ้าผู้เชี่ยวชาญผู้ที่มีความรู้ หันมาให้ความสนใจและร่วมมือ กับบุคคลท่ัวไปที่มีแนวคิด แนวปฏิบัติ หรือสามารถสร้างสรรค์ส่ิงที่เป็นประโยชน์จากหลักปรัชญา ของเศรษฐกิจพอเพียง ก็ควรจะส่งเสริม สนับสนุน เพื่อส่ิงต่าง ๆ ที่เป็นผลมาจากหลักปรัชญาของ เศรษฐกิจพอเพียง เกิดการขยายความรู้เป็นวงกว้าง และก่อให้เกิดประโยชน์ต่อทุกบุคคลอย่าง แท้จรงิ

40 คำชแี้ จง : สรุปองค์ประกอบของหลกั ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงเป็น Mind map ลงในใบงาน

คำช้ีแจง : สืบค้นเก่ียวกับบุคคล ชุมชน หรือองค์กรท่ีมีการนำหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมา ประยกุ ต์ใชจ้ นประสบความสำเรจ็ แล้วสรปุ ตามประเดน็ ท่กี ำหนดลงในใบงาน

(ตัวอยา่ งคำตอบ) บุคคล ชุมชน หรือองคก์ ร

ชุนชนบ้านท่าเรือ ตำบลท่าเรอื อำเภอนาหว้า จังหวัดนครพนม สาเหตุทม่ี กี ารประยกุ ตใ์ ช้หลักปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง

41

ชาวบ้านชุมชนบ้านท่าเรือส่วนใหญ่ทำนาเป็นอาชีพหลัก มีอาชีพเสริม คือ การผลิตเคร่ือง ดนตรีพ้ืนเมืองและทอผ้าไหม โดยรวมกลุ่มกันผลิตและจำหน่ายในรูปของวิสาหกิจชุมชน และ ต้องการพฒั นาศักยภาพชุมชนตนเองให้มากขนึ้ พัฒนาคนและชมุ ชน วิธกี ารนำหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาประยุกต์ใช้

- ความพอประมาณ คนในชุมชนรู้จักและภูมิใจในอัตลักษณ์ของตนเอง ดำรงวิถีชีวิตบน พ้ืนฐานวัฒนธรรม ไท-อีสาน จึงทำให้มีรากฐานท่ีแข็งแรง คนไม่อพยพย้ายถ่ินฐานไปทำงานนอก ชมุ ชน เพราะสามารถดำเนินชีวติ อยใู่ นชุมชนไดต้ ามอัตภาพ ประกอบกบั มีความเช่ือ ทัศนคติ และ วัฒนธรรม ประเพณี ทำใหค้ นในชุมชนมคี า่ นิยมรกั บา้ นเกิด และรว่ มกนั อนรุ ักษภ์ ูมปิ ญั ญาทอ้ งถน่ิ

- ความมีเหตุผล ชาวบ้านมีภูมิปัญญาท้องถ่ินที่สืบทอดมาหลายรุ่นด้านการทอผ้าไหม และ การผลิตเคร่ืองดนตรีพื้นบา้ นอีสาน ได้แก่ แคนและโหวด รวมถึงองค์ความรู้ท้องถ่ินอ่ืน ๆ เป็นทุน ทางวัฒนธรรมที่นำมาซึ่งความภาคภูมิใจของคนในชุมชน และรู้จักนำมาปรับใช้พัฒนาให้เกิด ประโยชน์ต่อชุมชน โดยมีการจัดทำแผนชุมชนเป็นแนวทางการพัฒนาและจัดกิจกรรมที่สร้าง ความสามคั คี สรา้ งประโยชน์สาธารณะสรา้ งสงิ่ แวดลอ้ ม และสวสั ดกิ ารตา่ ง ๆ ให้แกค่ นในชมุ ชน

- การมีภมู ิคุ้มกนั ในตวั ที่ดี ในระดับครวั เรอื น มกี ารส่งเสริมการเก็บออมและทำบญั ชีครัวเรือน ในระดับชุมชน มีความสามัคคี เอ้ือเฟ้ือเผ่ือแผ่ และมีความภาคภูมิใจในอัตลักษณ์ชาวไท-อีสาน ซ่ึงเป็นภูมิคุ้มกันสำคัญท่ีช่วยพยุงชุมชนให้เข้มแข็ง รวมทั้งมีการจัดต้ังกลุ่มอาชีพและกิจกรรมที่ หลากหลาย มีภูมิคุ้มกันด้านทรัพยากรโดยผสมผสานการรักษาป่าชุมชนกับความเชื่อท้องถ่ิน โดย ปลูกฝังความเชื่อมาช้านานว่า ป่าดอนปู่ตาเป็นป่าศักดสิ์ ิทธิ์ ผู้ใดบุกรกุ หรอื เข้าไปตัดไม้ แม้จะเป็น ไม้เล็กๆ เพื่อใช้ทำฟืน ผู้น้ันจะมีอันตราย ทำให้ชุมชนบ้านท่าเรือสามารถรักษาสภาพของป่าดอน ปตู่ ามาได้จนถงึ ปจั จบุ ัน

- ความรู้ มีการจัดทำเวทีประชาคม รวบรวมข้อมูลอย่างรอบด้านทำแผนชุมชนซึ่งสะท้อนถึง การใช้ข้อมูลและความรู้ในการวางแผนพัฒนาชุมชน มีการเรียนรู้หลักปรัชญาของเศรษฐกิจ พอเพียงและนำมาปฏบิ ัติ มีการรวบรวมองค์ความรูภ้ ูมปิ ัญญาท้องถิ่นและนำมาเป็นจดุ แขง็ ในการ พัฒนาชมุ ชน พร้อมทั้งสนบั สนนุ การฝึกอบรมอาชีพให้แกช่ าวบา้ น เพ่ือเพ่ิมทักษะและรายไดเ้ สริม ให้กับครอบครัว

- คุณธรรม ส่งเสริมกิจกรรมคุณธรรมจริยธรรมของชุมชนอย่างต่อเน่ือง เช่น การปฏิบัติ ศาสนกิจงานบุญประเพณี กิจกรรม ลด ละ เลิก อบายมุข การสืบสานวัฒนธรรมประเพณีใน โรงเรียน และการยกย่องผู้สูงอายุท่ีมีคุณธรรมเป็นบุคคลตัวอย่างในชุมชน นอกจากน้ี มีการ บรหิ ารจัดการท่ีโปรง่ ใส ตรวจสอบได้ และแกไ้ ขขอ้ บกพร่องอยา่ งสมำ่ เสมอ

42

ประโยชน์ที่เกิดข้ึนกับบุคคล ชุมชนหรือองค์กรจากการนำหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมา ประยกุ ต์ใช้

เช่น บ้านท่าเรือเป็นแหล่งผลิตเคร่ืองดนตรีพ้ืนบ้านอีสานที่ใหญ่ท่ีสุดในประเทศไทย โดย ชาวบ้านใช้ป่าชุมชนเป็นพื้นที่ปลูกไผ่แคนหรือไผ่เล็กสำหรับทำเครื่องดนตรี โดยนำ พันธุ์ไผ่แคน มาจากสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว ซ่ึงทำให้บ้านท่าเรือมีวัตถุดิบในการผลิต เครื่องดนตรีพ้ืนบ้านอย่างเพียงพอ หลายคุ้มในบ้านท่าเรือมีจุดสาธิตการทำเครื่องดนตรีพ้ืนบ้านให้ ผู้มาเยือนแวะเข้าชมได้ตามความสนใจ เช่น คุ้มวังแคนเป็นจุดสาธิตการทำแคน พิณ โหวด รวมถึง สถานที่จำหน่ายเครื่องดนตรีพ้ืนบ้านและของท่ีระลึก นอกจากนี้ ชาวบ้านท่าเรือยังยินดีถ่ายทอด ภูมิปัญญาดนตรีพื้นบ้านให้กับผู้มาเยือนทุกเพศทุกวัย ไม่ว่าจะเป็นลายเพลงการเป่าแคน ดีดพิณ ร้องหมอลำ หรือเครื่องเล่นดนตรีพื้นบ้านอ่ืน ๆ ในชุมชนมีครูพร้อมจะให้ทั้งความรู้และ ความสนุกสนานสับเปลี่ยนกนั มาสอนตามวันเวลาท่นี ัดหมาย

คำช้แี จง : วิเคราะห์เก่ียวกับแนวทางการประยุกต์ใช้หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงกับการ ดำเนินชวี ิตของตนเองในยุคโลกาภิวตั นอ์ ย่างเหมาะสม และผลท่ีตนเองคาดว่าจะได้รับจาก การนำหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาประยุกต์ใช้ลงในใบงาน จากน้ันออกมา นำเสนอหน้าชนั้ เรยี น

(ตัวอย่างคำตอบ) แนวทางการประยุกตใ์ ช้หลักปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียงกับการดำเนนิ ชวี ิตของตนเองในยุคโลกาภิวตั น์

เช่น ใช้สติพิจารณาส่ิงต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นอย่างรอบคอบ คิดวิเคราะห์อย่างถ่ีถ้วน และวางแผน การดำเนินชีวิตในแนวทางท่ีถูกต้องเหมาะสมโดยใช้หลัก 3 ห่วง 2 เง่อื นไข ตามหลักปรัชญาของ เศรษฐกิจพอเพยี ง ผลทีค่ าดว่าจะได้รับจากการนำหลกั ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียงมาประยุกต์ใช้

เช่น เกิดความสงบสุขในการดำรงชีวิต เกิดการใช้ชีวิตด้วยความไม่ประมาท สามารถ เตรียมพร้อมรับมือกับเหตุการณ์ที่จะเกิดขึ้นในปัจจุบันและอนาคตได้อย่างมีประสิทธิภาพและมี หลกั การรองรบั ทัง้ ในดา้ นหลักวชิ าและคุณธรรม จรยิ ธรรม

43

คำชีแ้ จง : เลือกอาชีพท่ีตนเองสนใจมา 1 อาชีพ แล้ววิเคราะห์ว่าจะสามารถนำหลักปรัชญาของ เศรษฐกจิ พอเพียงมาประยกุ ตใ์ ช้ในอาชพี ให้ประสบความสำเรจ็ ไดอ้ ย่างไรลงในใบงาน

(ตัวอย่างคำตอบ) ชอ่ื อาชพี ท่สี นใจ

จำหนา่ ยสนิ ค้าออนไลน์ การนำหลกั ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียงมาประยุกตใ์ ชใ้ นอาชพี ให้ประสบความสำเรจ็

เช่น กำหนดเป้าหมายในอาชีพ มีความมุ่งมั่นในการประกอบอาชีพ ศึกษาและวางแผนการ ประกอบอาชีพบนหลักความรู้และคุณธรรม เลอื กจำหน่ายสินคา้ ท่ีมีคุณภาพและเป็นประโยชน์ต่อ ผู้บริโภค จำหน่ายในราคาท่ียุติธรรม ทำการตลาดอย่างยุติธรรม ไม่เอาเปรียบคู่แข่งในทางที่ ไม่ถกู ตอ้ ง คืนกำไรให้แกส่ ังคมในทางท่เี ป็นประโยชน์