“เล่นกีฬา แล้วดีอย่างไร?”
หลายคนคงสงสัยว่า "การเล่นกีฬาดีอย่างไร" แล้วทำไมเราจึงควรเล่นกีฬา ซึ่งจริงๆ แล้วออกกำลังกายหรือการเล่นกีฬาไม่ได้เพียงทำให้ร่างกายคุณแข็งแรงเท่านั้น
ยังช่วยพัฒนาด้านจิตใจอีกด้วย วันนี้เราจะมาบอกว่าออกกำลังกายหรือการเล่นกีฬาจริงๆ นั้นมีประโยชน์อย่างไร เพื่อไขข้อสงสัยให้กับทุกคน
กีฬา หมายถึง การเล่นเพื่อความแข็งแรงของร่างกายหรือเพื่อความสนุกสนาน รวมถึงกิจกรรมการเล่นทั้งที่ต้องออกแรงเพื่อประโยชน์ของร่าง กายและจิตใจ ต้องใช้สมอง กีฬาเป็นการเล่นที่มักใช้แข่งขันกันจึงต้องมีกฎ และกติกาในการเล่น
กีฬาบางชนิดต้องมีอุปกรณ์ที่ใช้ในการเล่น และมีสถานที่ที่ใช้เล่น เป็นการเล่นที่ใช้ฝึกร่างกายให้แข็งแรง ฝึกให้รู้จักการยอมรับกฎ ยอมรับกติกาในการเล่น ฝึกให้มีวินัย ฝึกให้รู้จักแพ้ รู้จักชนะ และฝึกให้มีน้ำใจเป็นนักกีฬา
การเล่นกีฬา มีประโยชน์ทั้งทางร่างกาย และจิตใจ ทั้งยังช่วยพัฒนาการด้านต่างๆ ของร่างกายอีกด้วย ซึ่งหากจะให้อธิบายประโยชน์ของการเล่นเล่นกีฬานั้นสามารถอธิบายได้ดังนี้
1. ทำให้ร่างกายแข็งแรงมีสุขภาพที่ดี ระบบการทำงานของร่างกายดีขึ้น
การเล่นกีฬาทำให้ร่างกายทุกส่วนมีการเคลื่อนไหว ได้รับการออกกำลังซึ่งจะช่วยปรับความสมดุลของระบบภายในให้ทำงานเป็นปกติ ระบบและกล้ามเนื้อภายในแข็งแรงและมีความยืดหยุ่นเพิ่มขึ้น ร่างกายมีการสูบฉีดเลือดเพิ่มขึ้น ซึ่งสามารถป้องกัน และรักษาโรคต่าง ๆ ได้มากมาย
2. ช่วยให้การพักผ่อนมีประสิทธิภาพดี
ความเหนื่อยล้าและรู้สึกเพลียหลังกานเล่นกีฬาและออกกำลังกาย ทำให้นอนหลับง่ายสบายและสนิทมากขึ้น เพราะร่างกายเสียพลังงานจากการเผาผลาญนั่นเอง
3. สร้างความมั่นใจ
การเล่นกีฬาและออกกำลังกายทำให้ร่างกายเผาพลาญพลังงาน ซึ่งช่วยลดระดับไขมัน คอเรสเตอรอลในร่างกาย ทำให้ร่างกายมีสัดส่วนกระชับมากขึ้น ซึ่งจะส่งผลให้คุณมีความมั่นใจในตัวเองมากขึ้น
4. ช่วยควบคุมอารมณ์
การเล่นกีฬาและการออกกำลังทำให้มีการหลั่งของสาร Endorphin และสาร Serotonin ในสมองช่วยปรับอารมณ์ ช่วยให้ผ่อนคลายมากลดความเครียด
5. ช่วยพัฒนาสติปัญญา
การเล่นกีฬาช่วยพัฒนาสมอง เพราะการเล่นกีฬาต้องมีการตัดสินใจและควบคุมการเคลื่อนไหว อีกทั้งการเล่นกีฬาและออกกำลังกายจะทำให้เลือดไหลเวียนไปยังสมองดีขึ้น ซึ่งจะช่วยให้สมองมีการพัฒนาเป็นอย่างดี
6. ช่วยเสริมสร้างวินัย และฝึกให้มีน้ำใจเป็นนักกีฬา
การเล่นกีฬามีกฎและระเบียบในการเล่น ทำให้เราต้องมีวินัยและเล่นกีฬาอย่างมีวินัย การเล่นกีฬามีแพ้ มีชนะ ซึ่งจะฝึกให้มีน้ำใจนักกีฬา ต้องรู้จักแพ้ รู้จักชนะ และต้องรู้การให้อภัยด้วย
"เป็นอย่างไรบ้างกับประโยชน์ของกีฬา เราอยากเชิญชวนให้ทุกคนหันมาเล่นกีฬาและออกกำลังกายกันเยอะๆ เพื่อรักษาสุขภาพและพัฒนาตัวเองให้ดียิ่งขึ้น อย่าลืมมาเล่นกีฬากันนะ"
การเล่นกีฬาเพื่อสุขภาพที่แข็งแรง
การเล่นกีฬานั้น ประกอบด้วยกิจกรรมปกติหรือทักษะที่อยู่ภายใต้กติกาซึ่งถูกกำหนดโดยความเห็นที่ตรงกันโดยมีจุดมุ่งหมายเพื่อการพักผ่อน การแข่งขัน ความเพลิดเพลิน ความสำเร็จ การพัฒนาของทักษะ หรือหลายสิ่งรวมกัน กีฬาเป็นกิจกรรมที่ควบคู่กับการแข่งขัน โดยการเล่นกีฬานั้นมีหลายวัตถุประสงค์อาจจะเล่นเพื่อความเป็นเลิศ เล่นกีฬาเป็นอาชีพ เหล่าดีก็ล้วนเป็นสิ่งที่ควบคู่ไปกับการมีสุขภาพที่แข็งแรงจากการออกกำลังกายโดยการเล่นกีฬาทั้งสิ้น และการเล่นกีฬานั้นมีหลายประเภทซึ่งขึ้นอยู่กับบุคคลว่าต้องการเล่นกีฬาชนิดใด ซึ่งกีฬาแต่ละชนิดก็มีความแตกต่างกันทั้งวิธีการเล่น กฎกติกามารยาท ขึ้นอยู่กับความชอบและความถนัดของแต่ละบุคคล
การเลือกเล่นกีฬานั้นควรจะดูถึงความเหมาะสมของสรีระหรือร่างกายของผู้เล่นด้วยว่ามีความเหมาะสมกับกีฬาชนิดนั้นหรือไม่ อาจรวมถึงทักษะความถนัดความชอบของแต่ละบุคคล แต่สำหรับการเล่นกีฬาเพื่ออกกำลังกายหรือเพื่อสุขภาพนั้น ก็อาจจะคำนึงถึงแค่เพียงความชอบและความถนัดเท่านั้นอาจจะไม่ต้องมีทักษะหรือความถนัดอะไรมากมายก็สามารถเล่นกีฬาเพื่อเสริมสร้างสุขภาพให้แข็งแรงได้
การเลือกกีฬาเพื่อสุขภาพ
กีฬา ทุกชนิดให้ผลต่อสุขภาพแตกต่างกัน และแม้จะเป็นกีฬาชนิดเดียวกัน วิธีเล่น ความชำนาญของ ผู้เล่น ความหนัก-นาน-บ่อย ของการเล่น ก็ยังทำให้ผลต่อสุขภาพผิดแผกไปได้มาก ยิ่งเป็นกีฬาที่แข่งขันกัน ด้วยแล้ว ระดับและความสำคัญของการแข่งขันคู่แข่งขัน ตลอดจนภาวะแวดล้อมของการแข่งขัน จะเข้ามาเป็นตัวแปรเพิ่ม
จนบางครั้งทำให้เกิดผลเสียต่อสุขภาพแทนที่จะเป็นผลดี
คำว่า "กีฬาเพื่อสุขภาพ" หมายถึง การเล่นกีฬาและการออกกำลังกายที่มีจุดประสงค์แน่นอนในการพัฒนาสุขภาพทั้งร่างกายและจิตใจ ซึ่งอาจหมายถึงการดำรงรักษาสุขภาพที่ดีอยู่แล้วมิให้ลดถอยลง ปรับปรุงสุขภาพที่ทรุดโทรมให้ดีขึ้น ป้องปันโรคที่เกี่ยวเนื่องกับการขาดออกกำลังกาย ตลอดจนช่วยแก้ไขหรือฟื้นฟูสภาพร่างกายจากโรคบางอย่าง กีฬาเพื่อสุขภาพจึงมีลักษณะที่แตกต่างจากกีฬาแข่งขันอยู่มาก
เพราะมิได้เกี่ยวข้องกับชัยชนะหรือชื่อเสียงเช่นกีฬาแข่งขัน
ลักษณะของกีฬาเพื่อสุขภาพ อาจกล่าวได้ว่ากีฬาทุกชนิดที่ใช้แข่งขัน เกมส์ หรือการละเล่นที่ใช้แรงกาย การบริหารร่างกายและการออกกำลังกายรูปแบบต่าง ๆ และแม้แต่การปฏิบัติงานหนัก หรืองานอดิเรกที่ใช้แรงกายสามารถนำมาใช้หรือดัดแปลงให้เป็นกีฬาเพื่อสุขภาพได้ทั้งนั้น แต่ทั้งนี้จะต้องจัดให้เข้ากับลักษณะของกีฬาเพื่อสุขภาพ ดังต่อไปนี้
ลักษณะบังคับ :
- เหมาะสมกับสภาพร่างกาย
- สามารถควบคุมความหนักเบาได้ด้วยตัวเอง
- มีการฝึกความอดทนของระบบการหายใจและระบบการไหลเวียนเลือด
- สามารถปฏิบัติเป็นประจำสม่ำเสมอได้
ลักษณะประกอบ :
- มีความเสี่ยงต่ออุบัติเหตุน้อย หรือไม่มี
- ปฏิบัติง่าย ไม่มีกฎกติกาหรือเทคนิคที่ยุ่งยาก
- มีความสนุกสนานเพลิดเพลิน ไม่เคร่งเครียด- ไม่สิ้นเปลืองมาก
การเลือกกีฬาเพื่อสุขภาพ
เป็นการเลือกชนิดของกิจกรรมการใช้แรงกายให้ได้ประโยชน์แก่สุขภาพอย่างมากที่สุด โดยไม่จำกัดว่าจะมีจุดประสงค์เพียงอย่างเดียวหรือ หลายอย่างประกอบกัน ในทางปฏิบัติมักเป็นการยากที่จะเลือกกิจกรรมใดกิจกรรมหนึ่งให้ได้ "ลักษณะของกีฬาเพื่อสุขภาพ" ครบทุกข้อ
แต่ก็ไม่มีข้อห้ามใดที่ผู้ปฏิบัติจะเลือกกิจกรรมหลายอย่าง มาประกอบกัน เพื่อเป็นกีฬาเพื่อสุขภาพของตน
จะเห็นได้ว่าการเล่นกีฬานั้นมีหลายประเภทซึ่งแต่ละประเภทนั้นก็ต่างส่งผลดีต่อสุขภาพของผู้เล่นได้ทั้งสิ้น อยู่ที่ว่าจะเลือกเล่นกีฬาประเภทใดให้เหมาะสมกับตนเอง ถ้าเลือกกีฬาที่เหมาะสมกับตนเองแล้วการเล่นกีฬาเพื่อสุขภาพนั้นอาจจะตามมาด้วยทักษะการเล่นที่ยอดเยี่ยมนำไปสู่การแข่งขันในระดับต่างๆ จนอาจจะกลายเป็นความสามารถที่สร้างรายได้ไห้กับผู้เล่นกีฬาด้วย ได้ทั้งความสุขกายสบายใจแถมด้วยรางวัลจากการแข่งขัน ก็คงทำให้หลาย ๆ ท่านอยากจะเล่นกีฬากันแล้ว
สรุป ข้อควรปฏิบัติในการ ออกกำลังกาย
- ออกกำลังกาย เป็นประจำอย่างน้อยสัปดาห์ละ 3 วันครั้งละ 30 นาที
- ออกกำลังกายแบบค่อยเป็นค่อยไปอย่าหักโหม
- ควรอบอุ่นร่างกายก่อนออกกำลังกายและผ่อนคลายก่อนเลิกออกกำลังกาย
- ออกกำลังกายให้เหมาะสมกับวัย
- ออกกำลังกายที่ให้ความสนุกสนาน
- การแต่งกายให้เหมาะสมกับชนิดของการออกกำลังกาย
- ออกกำลังกายในสถานที่ปลอดภัย
- ผู้สูงอายุ หญิงมีครรภ์ ผู้มีโรคประจำตัว ต้องตรวจสุขภาพก่อนออกกำลังกาย
ควรงด การออกกำลังกายชั่วคราวในภาวะต่อไปนี้
- ไม่สบาย โดยเฉพาะอย่างยิ่งเป็นไข้หรือมีอาการอักเสบส่วนใดส่วนหนึ่งของร่างกาย
- หลังจากฟื้นไข้ใหม่ๆ
- หลังจากรับประทานอาหารอิ่มมากมาใหม่ๆ
- ในเวลาที่อากาศร้อนจัดและอบอ้าวมาก
ขอขอบคุณ : ภาควิชาโภชนวิทยา คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล
โดย มาสเตอร์กลยุทธ จิตต์รุ่งเรือง บุคลากรทางการศึกษา