หลายครั้งที่เราได้ยินคำว่าลิขสิทธิ์ทางปัญญา ที่มีไว้เพื่อการปกป้องผลงานต่างๆ ของผู้สร้าง แต่ก็ยังไม่เข้าใจว่าการละเมิดลิขสิทธิ์ผลงานนั้นเจ้าของผลงานสามารถทำอะไรได้บ้าง หรือคนที่เป็นฝ่ายละเมิดต้องรับโทษอย่างไร เพื่อเป็นความรู้ให้กับทุกคน เราจะมาแนะนำในเรื่องของ ผลงานที่มีลิขสิทธิ์ มีอะไรบ้างที่เราควรรู้ รวมถึงทำความเข้าใจว่าลิขสิทธิ์คืออะไรกันค่ะ
ผลงานที่มีลิขสิทธิ์ มีอะไรบ้าง รู้ก่อนรับมือได้ทัน จากคนคิดละเมิดลิขสิทธิ์เรา
ก่อนที่เราจะไปรู้ว่าผลงานที่มีลิขสิทธิ์มีอะไรบ้างนั้น เราจะมาแนะนำให้ทุกคนรู้จักก่อนค่ะว่าแท้จริงแล้วลิขสิทธิ์นั้นคืออะไร ? ลิขสิทธิ์ หรือ Copyright เป็นทรัพย์สินทางปัญญาประเภทหนึ่งที่ปกป้องงานต้นฉบับของผู้ประพันธ์ ผู้สร้าง ทันทีที่มีการเผยแพร่งานในรูปแบบที่จับต้องได้ ซึ่งในกฎหมายลิขสิทธิ์มีอะไรบ้างนั้น งานลิขสิทธิ์มีหลายประเภท เช่น ภาพวาด ภาพถ่าย ภาพประกอบ ดนตรี การบันทึกเสียง โปรแกรมคอมพิวเตอร์ หนังสือ บทกวี บล็อกโพสต์ ภาพยนตร์ งานสถาปัตยกรรม บทละคร และอื่นๆ อีกมากมาย แต่ถ้าหากแบ่งประเภทของงานลิขสิทธิ์ในประเทศไทยนั้น จะมีด้วยกัน 9 ประเภท ดังนี้ค่ะ
งานวรรณกรรม
ผลงานที่มีลิขสิทธิ์มีอะไรบ้างอย่างแรกเลยคือ งานวรรณกรรม ซึ่งหมายรวมถึงงานเขียนต่างๆ ที่เราเขียนหรือประพันธ์ขึ้น ตัวอย่างเช่น หนังสือ จุลสาร สิ่งพิมพ์ คำปราศรัย รวมถึงโปรแกรมคอมพิวเตอร์ และอื่นๆ ซึ่งโปรแกรมคอมพิวเตอร์นั้นจัดว่าได้รับความคุ้มครองอัตโนมัติโดยไม่ต้องจดทะเบียน
- งานนาฏกรรม
ผลงานด้านนาฏกรรมมีลิขสิทธิ์มีอะไรบ้าง เช่น งานที่เกี่ยวกับการร่ายรำ การออกแบบท่าเต้น หรือการแสดงประกอบขึ้นเป็นเรื่องราว รวมถึงการแสดงละครใบ้
งานศิลปกรรม
งานศิลปกรรมที่มีลิขสิทธิ์ ได้แก่ งานภาพเขียน ภาพวาด ภาพพิมพ์ ภาพถ่าย ภาพประกอบ เช่น การ์ดสวัสดีปีใหม่ก็ถือว่าเป็นผลงานลิขสิทธิ์ รวมไปถึงงานปั้น งานประติมากรรม งานสถาปัตยกรรม หรืองานสร้างสรรค์รูปทรงสามมิติเกี่ยวกับภูมิประเทศ หรือวิทยาศาสตร์ แผนผังของงาน และงานศิลปะประยุกต์
- งานดนตรีกรรม
งานด้านดนตรีไม่ว่าจะเป็นคำร้อง ทำนอง การเรียบเรียงเสียงประสาน รวมถึงโน้ตเพลงที่แยกและเรียบเรียงเสียงประสานแล้ว ล้วนแล้วแต่ถูกคุ้มครองโดยลิขสิทธิ์ทั้งสิ้น
- งานสิ่งบันทึกเสียง
สิ่งบันทึกเสียงที่เป็นผลงานที่มีลิขสิทธิ์มีอะไรบ้าง ได้แก่ เทปเพลง แผ่นซีดี แผ่นเสียง ที่ใช้ในการบันทึกข้อมูลเสียงต่างๆ ไว้ แต่ไม่รวมถึงเสียงประกอบภาพยนตร์ หรือเสียงประกอบโสตทัศนวัสดุอย่างอื่น
งานโสตทัศนวัสดุ
งานโสตทัศนวัสดุอันเป็นลิขสิทธิ์คือสิ่งที่เป็นวิดีโอเทป วีซีดี ดีวีดี แผ่นเลเซอร์ดิสก์ ที่บันทึกข้อมูลของภาพและเสียงที่สามารถนำไปเล่นซ้ำได้ โดยใช้อุปกรณ์ที่สามารถอ่านได้
- งานภาพยนตร์
สำหรับงานด้านภาพยนตร์นั้น จะรวมทั้งภาพและเสียงประกอบของภาพยนตร์นั้นด้วย ที่จัดว่าเป็นผลงานที่มีลิขสิทธิ์ที่ได้รับการคุ้มครองทันทีที่เผยแพร่
- งานแพร่เสียงแพร่ภาพ
งานแพร่เสียงแพร่ภาพนั้น คืองานที่มีการเผยแพร่และกระจายเสียง เช่น การกระจายเสียงวิทยุ รายการวิทยุ จัดเป็นการแพร่เสียง และการแพร่ภาพได้แก่ ภาพทางโทรทัศน์ รายการโทรทัศน์ และรวมถึงการ Live Streaming เป็นต้น
- งานอื่นๆ
งานในด้านอื่นๆ ที่มีลิขสิทธิ์มีอะไรบ้าง ได้แก่ งานอื่นใดในแผนกวรรณคดี แผนกวิทยาศาสตร์ หรือแผนกศิลปะ
สิทธิ์ของเจ้าของงานมีอะไรบ้าง ?
กฎหมายลิขสิทธิ์นั้นจะคุ้มครองสิ่งที่เป็นทรัพย์สินทางปัญญาของผู้สร้าง ผู้ผลิต ทันทีที่มีการเผยแพร่งานออกไป ตามรายละเอียดของผลงานที่มีลิขสิทธิ์มีอะไรบ้างที่เราได้บอกไปข้างต้น และเป็นสิทธิ์แต่เพียงผู้เดียวที่จะกระทำการใดๆ เกี่ยวกับงานที่ผู้สร้างสรรค์ได้ริเริ่ม โดยไม่ลอกเลียนงานของผู้อื่น และจะได้รับความคุ้มครองทันทีที่สร้างสรรค์โดยไม่ต้องจดทะเบียน และเจ้าของผลงานนั้นมีสิทธิ์ต่างๆ ที่กระทำได้ ดังนี้
- การทำซ้ำ เจ้าของลิขสิทธิ์หรือเจ้าของผลงานนั้นๆ สามารถคัดลอก ทำสำเนา เพื่อทำซ้ำผลงานได้
- ดัดแปลง เจ้าของลิขสิทธิ์สามารถดัดแปลงงานที่มีลิขสิทธิ์ของตนเองได้ เช่น นำรูปการ์ตูนที่วาดมาดัดแปลงเป็นบทภาพยนตร์ หรือดัดแปลงบทละครต่างๆ เป็นต้น
- เผยแพร่ต่อสาธารณะ ผู้ที่เป็นเจ้าของลิขสิทธิ์มีสิทธิ์ที่จะนำงานของตนเผยแพร่ต่อสาธารณะได้ เช่น การจัดแสดง การจัดจำหน่าย หรือการเปิดเพลงในที่สาธารณะ เป็นต้น ส่วนการเปิดเพลงฟังส่วนตัวในบ้าน ไม่ถือว่าเป็นการละเมิดลิขสิทธิ์เพราะไม่ได้เป็นการเผยแพร่ต่อสาธารณะ
- ให้เช่า เจ้าของลิขสิทธิ์สามารถหาประโยชน์จากการให้สิทธิ์ผู้อื่น หรือให้เช่าในช่วงเวลาหนึ่งแล้วเก็บเงินได้ จากงานประเภทโปรแกรมคอมพิวเตอร์ ภาพยนตร์ และสิ่งบันทึกเสียง
- ให้ประโยชน์แก่ผู้อื่น เจ้าของลิขสิทธิ์นั้นมีสิทธิ์ที่จะยกประโยชน์อันเกิดจากค่าลิขสิทธิ์ให้กับผู้อื่นได้ เช่น ยกให้ทายาท หรือคนในครอบครัว
- อนุญาตให้ผู้อื่นใช้สิทธิ์ หากเจ้าของลิขสิทธิ์ไม่ประสงค์ใช้งานลิขสิทธิ์ของตนเอง ก็สามารถอนุญาตให้ผู้อื่นใช้งานลิขสิทธิ์ของตนเองแทนได้ โดยอาจรับเป็นเงินตอบแทน
เมื่อมีคนละเมิดลิขสิทธิ์ของเราควรทำอย่างไร
หากเราคือผู้สร้างสรรค์ผลงาน เช่น งานออกแบบผลิตภัณฑ์ลวดลายต่างๆ แล้วมีคนมาลอกเลียนผลงานของเรา อย่างที่เราอาจจะเคยเห็นในสื่อโซเชียลมีเดีย แอปพลิเคชั่น หรือแอพจีนสั่งของบ่อยๆ นั้น ถือว่าเราโดนละเมิดลิขสิทธิ์ และเราควรทำอย่างไร มี 4 ขั้นตอนง่ายๆ จากคำแนะนำของกรมทรัพย์สินทางปัญญา ดังนี้
- ทำการร้องทุกข์ต่อเจ้าหน้าที่ตำรวจ และแนบหลักฐานการสร้างสรรค์งาน หรือหลักฐานแสดงความเป็นเจ้าของ
- นำตัวอย่างงานหรือสินค้าที่เป็นของแท้ที่ถูกลิขสิทธิ์ และตัวอย่างงานหรือสินค้าที่ละเมิดลิขสิทธิ์มาแสดง
- หากเจ้าของลิขสิทธิ์ไม่สามารถมาเองได้ สามารถมีหนังสือมอบอำนาจให้คนอื่นมาร้องทุกข์แทนได้
- อย่าลืมเตรียมสำเนาบัตรประชาชน หรือหนังสือรับรองนิติบุคคลของเจ้าของ หรือผู้รับมอบอำนาจมาด้วยค่ะ
โทษของการละเมิดลิขสิทธิ์
สำหรับคนที่ละเมิดลิขสิทธิ์ของเรานั้นจะต้องรับโทษตามกฎหมาย เพราะการละเมิดลิขสิทธิ์มีโทษทั้งทางอาญา คือจำคุกและโทษปรับแล้วแต่กรณี ซึ่งเจ้าของลิขสิทธิ์มีสิทธิ์ในการเรียกร้องค่าเสียหายในทางแพ่งได้ด้วย ซึ่งโทษทางอาญาของการทำซ้ำ ดัดแปลง หรือเผยแพร่ต่อสาธารณชน รวมทั้งการนำต้นฉบับหรือสำเนางานดังกล่าวออกให้เช่า โดยไม่ได้รับอนุญาตจากเจ้าของลิขสิทธิ์นั้น มีโทษปรับตั้งแต่ 20,000 บาท ถึง 200,000 บาท หากเป็นการกระทำเพื่อการค้า มีโทษจำคุกตั้งแต่ 6 เดือน ถึง 4 ปี หรือปรับตั้งแต่ 100,000 บาท ถึง 800,000 บาท หรือทั้งจำทั้งปรับค่ะ
Inspire Now ! : ผลงานที่มีลิขสิทธิ์มีอะไรบ้างก็ได้รู้กันไปแล้วนะคะ ซึ่งลิขสิทธิ์นั้นให้ประโยชน์ต่อเจ้าของลิขสิทธิ์ในฐานะผู้สร้างสรรค์ ที่สามารถให้เช่าและขายงานอันมีลิขสิทธิ์ได้ และก่อให้เกิดรายได้แก่ผู้สร้างสรรค์ จากความพยายามในการคิดและสร้างสรรค์ผลงานนั้นๆ อย่างเช่น louis vuitton ประวัติที่มีมายาวนานกว่าจะกลายมาเป็นแบรนด์ดังยอดนิยมทุกวันนี้ และเป็นหนึ่งในแบรนด์ที่ถูกละเมิดลิขสิทธิ์มากที่สุดในโลกด้วยDIY INSPIRE NOW คือแรงบันดาลใจของฉันใช่ไหม ? เราได้รู้ถึงเรื่องของกฎหมายลิขสิทธิ์กันไปแล้วนะคะ หากเราเป็นเจ้าของผลงานอย่าลืมปกป้องงานของตนเองหากถูกละเมิด โดยทำตามขั้นตอนร้องทุกข์ที่เราได้แนะนำไปนะคะ ♡