โครงงานวิทยาศาสตร์ประเภทสำรวจหมายถึงอะไร

สาระสำคัญ

ความหมาย และ ประเภทของโครงงานโครงงานวิทยาศาสตร์ เป็นกิจกรรมที่นักศึกษาจัดทำขึ้น เพื่อตอบปัญหา หรือตอบข้อสงสัยที่นักศึกษาเกิดความสงสัย หรือต้องการแก้ปัญหานั้น ๆ ซึ่งการคิดหัวข้อที่จะทำโครงงานวิทยาศาสตร์ เป็นเรื่องค่อนข้างยาก 

จุดประสงค์การเรียนรู้

1. บอก/อธิบายความหมายของโครงงานวิทยาศาสตร์ลักษณะเฉพาะของโครงงานวิทยาศาสตร์แต่ ละประเภท

2. จำแนกประเภทของโครงงานวิทยาศาสตร์ได้

3. เนื้อหาสาระ

ความหมายของโครงงานวิทยาศาสตร์

    โครงงานวิทยาศาสตร์ คือ การศึกษาเรื่องใดเรื่องหนึ่งเกี่ยวกับวิทยาศาสตร์ด้วยตนเอง          โดยใช้วิธีการทางวิทยาศาสตร์ภายใต้คำแนะนำหรือข้อเสนอแนะของครูหรือ ผู้เชี่ยวชาญ กิจกรรมนี้   อาจทำเป็นรายบุคคล หรือทำเป็นกลุ่ม และจะทำในเวลาเรียนหรือนอกเวลาเรียนก็ได้ โดยไม่จำกัดสถานที่

หลักการของโครงงานวิทยาศาสตร์

    กิจกรรมที่จัดว่าเป็นโครงงานวิทยาศาสตร์ ประกอบด้วยหลักการที่สำคัญ คือ

1. เป็นกิจกรรมที่เกี่ยวกับวิทยาศาสตร์ และเทคโนโลยี

2. เน้นการแสวงหาความรู้ด้วยตนเอง โดยผู้เรียนจะเป็นผู้ริเริ่ม วางแผน และดำเนินการศึกษาค้นคว้าด้วยตนเอง โดยมีครูเป็นเพียงผู้ชี้แนะแนวทาง และให้คำปรึกษา

3. เน้นกระบวนการแสวงหาความรู้ โดยใช้วิธีการทางวิทยาศาสตร์ โดยเริ่มจากการกำหนดปัญหา เลือกหัวข้อที่ตนสนใจจะศึกษา ดำเนินการรวบรวมข้อมูล ทำการทดลอง และสรุปผล ของการศึกษาค้นคว้า

4. เน้นการคิดเป็น ทำเป็น และการแก้ปัญหาด้วยตนเอง โดยผู้เรียนเป็นผู้ริเริ่มและเลือกเรื่องที่จะศึกษาค้นคว้าด้วยตนเอง ตามความสนใจและระดับความรู้ความสามารถ

ความสำคัญและคุณค่าของการทำโครงงานวิทยาศาสตร์

การทำโครงงานวิทยาศาสตร์ นอกจากจะมีคุณค่าด้านการฝึกให้ผู้เรียนมีความรู้ความชำนาญ  และมีความมั่นใจในการนำเอาวิธีการทางวิทยาศาสตร์ไปใช้ในการแก้ปัญหา ประดิษฐ์คิดค้น หรือค้นคว้าหาความรู้ด้วยตนเอง แล้วยังมีคุณค่าด้านอื่น ๆ  คือ

1.  การสร้างความสำนึกและรับผิดชอบในการศึกษาค้นคว้าหาความรู้ต่าง ๆ ด้วยตนเอง

2.  เปิดโอกาสให้นักเรียนได้ศึกษา ค้นคว้าและเรียนรู้ในเรื่องที่ตนเองสนใจได้ลึกซึ้งไปกว่าการเรียน ในหลักสูตรปกติ

3.  เปิดโอกาสให้นักเรียนทุกคนได้พัฒนาและแสดงความสามารถตามศักยภาพของตนเอง

4.  ทำให้นักศึกษาที่มีความสามารถพิเศษ ได้มีโอกาสแสดงความสามารถของตนเอง

5.  ช่วยกระตุ้นให้นักศึกษา มีความสนใจในการเรียนวิทยาศาสตร์ และมีความสนใจที่จะประกอบอาชีพทางวิทยาศาสตร์มากขึ้น

6.  ช่วยให้นักศึกษาได้ใช้เวลาว่างให้เป็นประโยชน์ในทางสร้างสรรค์

7.  ช่วยสร้างความสัมพันธ์ระหว่างครูกับนักศึกษา และระหว่างนักศึกษาด้วยกันให้มีโอกาสทำงานใกล้ชิดกันมากขึ้น

8.  ช่วยสร้างความสัมพันธ์ระหว่างชุมชน ระหว่างชุมชนกับโรงเรียนให้ดีขึ้นโรงเรียนมีโอกาสเผยแพร่ความรู้ทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแก่ชุมชนและสังคม ซึ่งจะช่วยกระตุ้นให้ชุมชนได้สนใจวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีมากขึ้น

ประเภทของโครงงานวิทยาศาสตร์

โครงงานวิทยาศาสตร์ อาจแบ่งได้  4  ประเภทได้แก่
    1. โครงงานประเภททดลอง
    2. โครงงานประเภทสำรวจ
    3. โครงงานประเภทสิ่งประดิษฐ์
    4. โครงงานประเภททฤษฎี

1.  โครงงานประเภทการทดลอง  เป็นโครงงานที่มีการออกแบบการทดลอง เพื่อการศึกษาผลของตัวแปรตัวหนึ่ง โดยควบคุมตัวแปรอื่นๆ ที่อาจมีผลต่อตัวแปรที่ต้องการศึกษา เช่น การศึกษาผลของความเข้มข้นของผงซักฟอกที่มี  ต่อการเจริญเติบโตของต้นพลูด่าง        การกำจัดมลภาวะเกิด จากการเชื่อมโลหะด้วยน้ำ เป็นต้น

ตัวอย่างโครงงานวิทยาศาสตร์ประเภททดลอง

ศึกษาการตัดใบข้าวโพดที่มีผลกระทบต่อการเจริญเติบโตและผลผลิต

การทำยากันยุงจากใบพืชในท้องถิ่น

การป้องกันการเป็นหนอนของปลาเค็มโดยใช้สารสกัดพืชที่มีรสขม

การใช้มูลวัวป้องกันวัวกินใบพืช

2.  โครงงานประเภทการสำรวจ  เป็นโครงงานที่มีการสำรวจข้อมูลบางอย่าง โครงงานประเภทนี้ไม่ต้องกำหนดตัวแปรในการเก็บข้อมูล อาจเป็นการสำรวจในภาคสนามหรือ                 ในธรรมชาติและรวบรวมข้อมูลแล้วนำข้อมูลเหล่านั้นมาจำแนกเป็นหมวดหมู่และนำเสนอ          ในรูปแบบต่างๆ เพื่อให้เห็นลักษณะหรือความสัมพันธ์ ในเรื่องที่ต้องการศึกษาได้ชัดเจนยิ่งขึ้น  เช่น การสำรวจนกในสวนนกจังหวัดชัยนาท การศึกษาวงจรชีวิตของผีเสื้อกลางคืน เป็นต้น

ตัวอย่างโครงงานประเภทสำรวจ

การสำรวจพืช พันธุ์ไม้ในโรงเรียน ในท้องถิ่น

การสำรวจพฤติกรรมด้านต่างๆ ของสัตว์

การสำรวจปัญหาสิ่งแวดล้อมในชุมชน

การศึกษาวงจรชีวิตของสัตว์ครึ่งบกครึ่งน้ำ ในท้องถิ่น

การศึกษาลักษณะของอากาศในท้องถิ่น

3.  โครงงานประเภทสิ่งประดิษฐ์ เป็นโครงงานที่เกี่ยวกับการประยุกต์ทฤษฎีหรือหลักการทางวิทยาศาสตร์มาประดิษฐ์  เครื่องมือ  เครื่องใช้ หรืออุปกรณ์  เพื่อประโยชน์ใช้สอย ต่าง ๆ  ซึ่งอาจเป็นการประดิษฐ์ ของใหม่ๆ หรือปรับปรุง เปลี่ยนแปลงของเดิมที่มีอยู่แล้วให้มีประสิทธิ ภาพสูงขึ้น  รวมไปถึงการสร้างแบบจำลอง เพื่ออธิบายแนวความคิดต่าง ๆ เช่น เครื่องช่วยการเดินอัตโนมัติ  เครื่องกายภาพบำบัดขา แขนกลใช้งานในโรงงานอุตสาหกรรม เป็นต้น
ตัวอย่างโครงงานประเภทสิ่งประดิษฐ์

เครื่องไล่ฟองอากาศในครีมแต่งหน้าเค้ก

หม้อหุงข้าวประหยัดพลังงานไฟฟ้า

เครื่องช่วยทำขนมทองหยอด

เครื่องช่วยทำผลไม้แช่อิ่ม

กรงดักแมลงและแมลงสาบ

เครื่องโรยปุ๋ยยางพารา

เครื่องย่ำยางพารา

เครื่องตีไข่สำหรับเด็ก

เครื่องให้อาหารปลา

4.  โครงงานประเภททฤษฎี เป็นโครงงานที่ได้เสนอทฤษฎี หลักการ หรือแนวความ            คิดใหม่ ๆ  ซึ่งอาจอยู่ในรูปของสูตร สมการ หรือ  คำอธิบาย โดยผู้เสนอได้ตั้งกติกาหรือข้อตกลงขึ้นมาเอง  แล้วเสนอกติกา หรือข้อตกลงเดิมมาอธิบายสิ่งหรือปรากฏการณ์ต่าง ๆ ในแนวใหม่ การทำโครงงานประเภทนี้ จุดสำคัญอยู่ที่ผู้ทำต้องมีความรู้พื้นฐานในเรื่องนั้น ๆ อย่างดี โดยทั่วไปมักเป็นโครงงานทางคณิตศาสตร์ หรือวิทยาศาสตร์บริสุทธิ์ เช่น โครงงานเรื่องการอธิบายอวกาศแนวใหม่ โครงงานทฤษฎีของจำนวนเฉพาะ เป็นต้น

ตัวอย่างโครงงานวิทยาศาสตร์ประเภททฤษฎี

คลื่นการเดินของกิ้งกือ

การหุบของใบไมยราบ

การแตกตัวของฝักต้อยติ่ง

กิจกรรมหลังเรียน

คำสั่ง  
    1. ให้นักศึกษาทบทวนบทเรียนด้วยการ Download File ข้างล่างนี้ไปศึกษาต่อไป

    2. ให้นักศึกษา Download File เอกสารชุดการเรียนรู้ด้วยตนเองข้างล่างนี้ไปทำกิจกรรมตามรายละเอียดในเอกสาร

โครงงานวิทยาศาสตร์ประเภทสำรวจมีลักษณะอย่างไร

โครงงานประเภทสํารวจหมายถึงอะไร

โครง งาน วิทยาศาสตร์ คือ อะไร มี กี่ ประเภท

โครงงานสำรวจมีลักษณะแตกต่างจากโครงงานประเภทอื่นอย่างไร