วิทยาศาสตรป์ .5
เรื่อง การเปลี่ยนแปลงทางกายภาพของสาร
ตอนที่ 1
โดย ครูอญั ชญั ไชยรส
1
การเปล่ยี นแปลงทางกายภาพ
ตวั ชวี้ ดั
• อธิบายการเปลี่ยนสถานะของสสาร เม่ือทาใหส้ สาร
รอ้ นขึน้ หรอื เย็นลง โดยใช้หลกั ฐานเชงิ ประจักษ์
• อธิบายการละลายของสารในน้า โดยใชห้ ลักฐานเชงิ
ประจกั ษ์
• วเิ คราะห์การเปลี่ยนแปลงของสารเมอ่ื เกดิ การ
เปลยี่ นแปลงทางเคมี โดยใช้หลกั ฐานเชงิ ประจักษ์
• วเิ คราะหแ์ ละระบกุ ารเปล่ยี นแปลงที่ผนั กลบั ไดแ้ ละ
การเปล่ยี นแปลงทผ่ี นั กลบั ไม่ได้
การเปลย่ี นแปลงทางกายภาพ
สารวจความรกู้ อ่ นเรยี น
1. จากสถานการณ์ตอ่ ไปนี้ สารมกี ารเปล่ียนสถานะ
อยา่ งไร และเรียกการเปลย่ี นสถานะน้นั วา่ อะไร
1.1 วางเกล็ดการบูรไว้ เกล็ดการบรู ค่อยๆ
มขี นาดเล็กลง สารทีเ่ ปลยี่ นแปลง คอื การบรู
สารเปลยี่ นสถานะจาก ของแข็ง เปน็ แก๊ส
เรยี กการเปลย่ี นสถานะนวี้ ่า การระเหดิ
การเปลย่ี นแปลงทางกายภาพ
สารวจความรกู้ อ่ นเรียน
1.2 วางแกว้ ท่ีใส่นา้ เยน็ ไว้ มีหยดน้ามาเกาะ
ที่ผวิ ดา้ นนอกของแก้ว
สารทเ่ี ปลี่ยนแปลง คอื น้า (ไอน้า)
สารเปลีย่ นสถานะจาก แก๊ส เป็น ของเหลว
เรียกการเปล่ียนสถานะนว้ี า่ การควบแนน่
การเปลยี่ นแปลงทางกายภาพ
สารวจความรู้ก่อนเรียน
1.3 ใสก่ ้อนนา้ แข็งในแกว้ ทมี่ นี า้ กอ้ นนา้ แข็ง
จะมีขนาดเล็กลงและมปี ริมาณน้าในแกว้ มากขน้ึ
สารทเ่ี ปลี่ยนแปลง คือ น้า (น้าแขง็ )
สารเปล่ยี นสถานะจาก ของแข็ง เปน็ ของเหลว
เรียกการเปลย่ี นสถานะนี้ว่า การหลอมเหลว
การเปลย่ี นแปลงทางกายภาพ
สารวจความรูก้ ่อนเรยี น
1.4 ทาแอลกอฮอลบ์ นผิวหนังก่อนฉีดยา
แล้วแอลกอฮอล์หายไป
สารที่เปลยี่ นแปลง คือ แอลกอฮอล์
สารเปลีย่ นสถานะจาก ของเหลว เปน็ แก๊ส
เรียกการเปล่ียนสถานะน้วี า่ การกลายเปน็ ไอ
การเปลี่ยนแปลงทางกายภาพ
สารวจความรู้กอ่ นเรียน
2. เม่อื ผสมสารแตล่ ะคูแ่ ล้วเกิดการเปลย่ี นแปลง
ดังตาราง สารคใู ดมีการละลายเกิดขึ้น
การเปลยี่ นแปลงทางกายภาพ
การเปลยี่ นสถานะ
สสารท่ีอยรู่ อบตวั เรามีหลายชนิด สสารแต่ละชนิดที่พบ
ในชีวิตประจาวนั อาจมีสถานะเป็นของแขง็ ของเหลว
หรือแก๊ส ซ่ึงสสารอาจเปล่ียนจากสถานะหน่ึงไปเป็นอีก
สถานะหน่ึงได้ โดยอาศยั การเพิม่ หรือลดความร้อนให้
แก่สสารไปจนถึงระดบั หน่ึงเรียกวา่ การเปลย่ี นสถานะ
การเปลีย่ นแปลงทางกายภาพ
การเปลย่ี นสถานะของสาร
การเปลี่ยนสถานะของสสารเป็ นการ
เปล่ียนแปลงทางกายภาพ สสารแต่ละชนิดจะ
ปรากฏใหเ้ ห็นในสถานะใดสถานะหน่ึง
ซ่ึงอาจเป็นของแขง็ ของเหลว หรือแก๊ส
การเปล่ยี นแปลงทางกายภาพ
การหลอมเหลว (melting)
การเปลยี่ นสถานะจากของแขง็ เปน็ ของเหลว
เมื่อเพ่ิมความรอ้ นให้กบั สสารทอ่ี ยใู่ นสถานะของแขง็ จนถงึ
ระดบั หน่ึงจะทาให้สสารนัน้ เปล่ียนสถานะจากของแข็งเป็น
ของเหลว
การหลอมเหลวของน้าแขง็ กอ้ น
การเปลย่ี นแปลงทางกายภาพ
การกลายเปนไอ (vaporisation)
การเปลี่ยนสถานะจากของเหลวเปน็ แก๊ส
การกลายเป็นไอของน้า
เมื่อเพิ่มความร้อนให้กับสสารที่อยู่ในสถานะของเหลว
จนถึงระดบั หนง่ึ จะทาใหส้ สารนน้ั เปล่ยี นสถานะจาก
ของเหลวเปน็ สถานะแกส เรียกวา่ การกลายเปน็ ไอ
แบง่ ได้ 2กระบวนการ ได้แก่
1. การระเหย เป็นการเปล่ียนสถานะจาก
ของเหลวทอ่ี ยู่บรเิ วณผิวหน้าไปเปน็ แกส
2. การเดอื ด เปน็ การเปลย่ี นสถานะจาก
ของเหลวโดยเพมิ่ ความร้อนจนถงึ จดุ เดอื ดจนเป็นแกส
การเปลยี่ นแปลงทางกายภาพ
การระเหดิ (sublimation)
การเปลี่ยนสถานะจากของแขง็ เปน็ แก๊ส
เมื่อเพิม่ ความร้อนให้กับสสารที่อยใู่ นสถานะของแขง็ บาง
ชนดิ จนถึงระดับหน่ึงจะทาใหส้ สารนน้ั เปลีย่ นสถานะจาก
ของแขง็ เปน็ แกส โดยไมผ่ ่านการเปน็ ของเหลว
การระเหดิ ของเกล็ดไอโอดนี
การเปลยี่ นแปลงทางกายภาพ
การระเหดิ กลบั (deposition)
การเปลีย่ นสถานะจากแกส๊ เปน็ ของแขง็
เม่อื ลดความร้อนใหก้ บั สสารทอ่ี ยู่ในสถานะแกสบาง
ชนดิ จนถงึ ระดบั หนง่ึ จะทาให้สสารนัน้ เปลีย่ นสถานะ
จากแกสเป็นของแข็ง โดยไม่ผา่ นการเป็นของเหลว
การระเหดิ กลับของเกล็ดไอโอดีน
การเปล่ียนแปลงทางกายภาพ
การควบแน่น (condensation)
การเปล่ียนสถานะจากแก๊สเป็ นของเหลว
เม่ือลดความร้อนใหก้ บั สสารที่อยใู่ นสถานะแก๊สจนถึง
ระดบั หน่ึงจะทาใหส้ สารน้นั เปล่ียนสถานะจากแก๊ส
เป็ นของเหลว
การควบแน่นของไอน้า
การเปล่ียนแปลงทางกายภาพ
การแขง็ ตวั (solidification)
การเปล่ยี นสถานะจากของเหลวเปน็ ของแขง็
เมื่อลดความร้อนให้กบั สสารท่ีอยูใ่ น
สถานะของเหลวจนถงึ ระดบั หนงึ่ จะทาใหส้ สาร
นน้ั เปล่ียนสถานะจากของเหลวเปน็ ของแข็ง
การแข็งของตัวไอศกรีม
แบบฝึกหัด
1. ชา่ งแกะสลกั เทียนพรรษาจะนาเศษเทยี นและขผ้ี ้ึงซึ่ง
เป็นของแข็งมาใหค้ วามรอ้ นแลว้ นาของเหลวท่ไี ดม้ า
เทใสแ่ บบพิมพร์ ูปทรงตา่ ง ๆ แลว้ ปลอ่ ยให้เย็น ข้ผี งึ้
เหลวก็จะแข็งตวั เปน็ รปู ทรงตามตอ้ งการ จาก
สถานการณ์มีการเปลีย่ นสถานะใดบ้าง และเรยี ก
การเปลีย่ นสถานะนนั้ ๆ ว่าอะไร
ตอบ
มกี ารเปลีย่ นสถานะ 2 ช่วงคอื ชวงทน่ี า้ เศษเทยี น
และขีผ้ ้ึงมาใหค้ วามร้อนเศษเทียนและขีผ้ ง้ึ ซึง่ เป็นของแขง็
เปลย่ี นเป็นของเหลว เรยี กการเปลี่ยนแปลงนีว้ า่ การ
หลอมเหลว และช่วงทน่ี าของเหลวมาเทลงในแบบพิมพ์
รูปทรงตา่ ง ๆ แลว้ ปล่อยใหเ้ ยน็ ของเหลวเปลีย่ นเปน็
ของแขง็ รปู ทรงต่าง ๆ เรียกการเปลยี่ นแปลงนวี้ า่ การ
แขง็ ตัว
แบบฝกึ หดั
2. บรรจุนา้ ใส่ขวดประมาณครึ่งขวดแลว้ ปดี ฝาใหแ้ นน่ แล้ว
นาขวดไปวางไว้กลางแดดพบวา่ มหี ยดนา้ เกาะท่ีผิวด้านใน
ของขวด จากสถานการณ์ มกี ารเปลย่ี นสถานะอยา่ งไรบา้ ง
และเรยี กการเปลยี่ นสถานะน้ัน ๆ วา่ อะไร
ตอบ
ช่วงที่นาขวดใส่น้าคร่ึงขวดไปวางกลางแดด น้า
ไดร้ บั ความร้อนจะระเหยเป็นไอน้าเรียกการเปลย่ี นแปลง
จากน้าเป็นไอน้านี้วา่ การกลายเปน็ ไอ และช่วงทม่ี หี ยดน้า
เกาะที่ผิวดา้ นในของขวดซ่ึงเกดิ จากไอนา้ เปลย่ี นเป็นน้า
เรยี กการเปลีย่ นแปลงน้วี ่า การควบแน่น
จบแล้วจา้
อยา่ ลืม
ทาแบบฝึกหดั นะคะ
ติดตามตอนท2่ี สปั ดาหห์ นา้ ค่ะ
18