มีเพศสัมพันธ์ไม่ได้ป้องกัน (กินยาคุมฉุกเฉินแล้ว) 1 อาทิตย์ต่อมา มีประจำเดือนมาไม่ทราบว่าจะท้องได้ไหมคะ
ตอบ การกินยาคุมฉุกเฉินหลังมีเพศสัมพันธ์ที่ไม่ได้ป้องกัน ขึ้นอยู่กับเวลาที่กินยา การกินยาภายใน 12 ชั่วโมงหลังจากมีเพศสัมพันธ์จะมีประสิทธิภาพป้องกันท้องได้ถึง 95% แต่ถ้ากินยาช้า 49-72 ชั่วโมง จะป้องกันท้องลดลงเหลือ 58% อย่างไรก็ตาม ถ้าไข่ตกก่อนช่วง 1 วัน หรือขณะมีเพศสัมพันธ์จะป้องกันไม่ได้ ในกรณีนี้แจ้งว่ามีประจำเดือนมาแล้ว ลักษณะประจำเดือนจะมีเลือดออกใช้ผ้าอนามัยวันละ 3-4 แผ่นนาน 3-5 วัน ซึ่งก็จะไม่ท้องแน่นอน แต่ถ้าเลือดเป็นลักษณะกะปริดกะปรอย อาจจะไม่ใช่ประจำเดือน แต่เป็นเลือดออกผลจากกินยาคุมฉุกเฉิน ต้องดูต่อไปว่าจะมีประจำเดือนมาปกติหรือไม่ ถ้าขาดหลายวัน ให้ตรวจปัสสาวะทดสอบการตั้งครรภ์ หรือตรวจหลังเพศสัมพันธ์ 14 วันครับ
หลังกินยาคุมฉุกเฉิน ประจำเดือนจะมาภายในกี่วัน?
งานวิจัยด้านประชากรที่มหาวิทยาลัยปริ้นซ์ตัน สหรัฐอเมริกา ทำร่วมกับกลุ่มผู้เชี่ยวชาญอนามัยการเจริญพันธุ์ เมื่อปี 2560 โดยศึกษาเกี่ยวกับอาการข้างเคียง และการมาของประจำเดือนอีกครั้งภายหลังกินยาคุมฉุกเฉิน พบว่ามีคำตอบมีดังต่อไปนี้
แบบที่หนึ่ง กินยาคุมฉุกเฉินที่รวมเป็น 1 เม็ดครั้งเดียว (มียาลีโวนอร์เจสเตรล 1.5 มิลลิกรัม)
นับจากประจำเดือน
- กินในช่วง 3 สัปดาห์แรกหลังเป็นประจำเดือน พบว่า ประจำเดือนรอบต่อไปจะมาเร็วกว่าปกติ ยิ่งเร็วเท่าไหร่ประจำเดือนก็จะยิ่งมาเร็วขึ้น
- กินในสัปดาห์ที่ 4 ของรอบเดือน ประจำเดือนจะมาตรงตามปกติ แต่จำนวนวันจะมานานหลายวันมากกว่าเดิม แต่จะไม่มีผลต่อประจำเดือนรอบถัดไปอีกเดือนที่จะมาช่วงเวลาเดิมแต่จะมานานขึ้น
ทั้งนี้ อาจพบเลือดออกกะปริดกะปรอยระหว่างเดือนก่อนที่ประจำเดือนจะมาได้
นับจากการตกไข่
- กินก่อนหรือหลังตกไข่ภายใน 2 วัน ประจำเดือนมาตามปกติ
- กินก่อนตกไข่เกิน 2 วันโดยเฉลี่ยแล้วจะมีประจำเดือนมาเร็วกว่าเดิม 1วัน
- กินหลังตกไข่เกิน 2 วัน จะมีประจำเดือนล่าช้ากว่าปกติ 2 วัน มีผลทำให้รอบประจำเดือนถัดไปยาวนานขึ้น
- กิน 3 วันขึ้นไปก่อนการตกไข่ จะมีจำนวนวันของประจำเดือนเพิ่มขึ้นทั้งรอบนี้และรอบถัดไป
และพบว่า ผู้หญิงร้อยละ15 จะมีเลือดออกกะปริดกะปรอยทางช่องคลอดก่อนมีประจำเดือน โดยมักจะพบในคนที่กินยาก่อนไข่ตก
แบบที่ 2 กินยาคุมฉุกเฉินแบบ 2 เม็ด กินเม็ดแรกให้เร็วที่สุด เม็ดที่สองห่างจากเม็ดแรก 12 ชั่วโมง (แต่ละเม็ดมียาลีโวนอร์เจสเตรล 0.75 มิลลิกรัม)
- กินช่วงก่อนไข่ตก จะทำให้ประจำเดือนมาเร็วขึ้น หรือ รอบประจำเดือนสั้นลง
- กินช่วงจะตกไข่หรือหลังตกไข่ ประจำเดือนจะมาปกติ และรอบถัดไปก็มาปกติเช่นกัน
สิ่งที่ลุงหมออยากเตือนสาวๆ คือหลายคนกินยาคุมฉุกเฉินบ่อยมาก เช่น 4 ครั้งต่อเดือน บางรายก็มากถึง 8 ครั้ง หรือที่ลุงหมอเคยพบมีถึง 15 ครั้งต่อเดือนก็มี แม้ว่าผลที่ตามมานั้นไม่มีอันตรายที่ต้องเป็นปัญหามาพบแพทย์ แต่จะทำให้เกิดปัญหาต่อระบบประจำเดือนที่จะมาในรูปแบบสับสน และมีเลือดออกกะปริดกะปรอย ทำให้เกิดความกังวล อีกทั้งต้องเสียเงินมากขึ้นเพื่อซื้อยากินหลายครั้ง ลุงหมอแนะนำนะครับ ถ้ายังงั้นกินยาคุมรายเดือนหรือใส่ห่วงอนามัยจะคุ้มกว่านะครับ เพราะประสิทธิภาพในป้องกันการตั้งครรภ์ได้แน่นอนกว่าครับ และถ้าให้ดี ใส่ถุงยางอนามัยป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ด้วยก็จะดีนะครับ
ลุงหมอเรืองกิตติ์ ♡
ลุงหมอขอเคลียร์ มาฟังลุงหมอตอบคำถามจากเว็บบอร์ด
เรื่องโดย นพ.เรืองกิตติ์ ศิริกาญจนกูล
ลุงหมอขอเคลียร์ ตอนแรก : //rsathai.org/contents/10235
โฆษณา
วันนี้มีคำถามจากแฟนเพจเกี่ยวกับการรับประทานยาฉุกเฉิน ถามเกี่ยวกับการมาของประจำเดือนหลังจากรับประทานยาคุมฉุกเฉิน ผ่านไปแล้ว 8 วัน ประจำเดือนยังไม่มาเลย ผิดปกติหรือเปล่าคะ ?
เชื่อแน่ว่าน่าจะมีสาวๆอีกหลายคน ที่มีปัญหาคับข้องใจคล้ายๆกันกับน้องคนนี้ ดังนั้น แอดมินจึงขออนุญาตใช้กรณีศึกษานี้ อธิบายข้อสงสัยเกี่ยวกับยาคุมฉุกเฉินให้สาวๆหรือแม้แต่หนุ่มๆได้ทราบเป็นความรู้เลยละกันค่ะ
มาทำความรู้จักกับยาคุมฉุกเฉินกันก่อนดีกว่า
ยาคุมฉุกเฉินมีข้อบ่งใช้ในการป้องกันการตั้งครรภ์ ในกรณีฉุกเฉินเท่านั้น
คำว่า “ฉุกเฉิน”ในที่นี้หมายความถึง การมีเพศสัมพันธ์ในคู่สามีภรรยา ที่มีการวางแผนครอบครัว และทำการป้องกันการตั้งครรภ์ แต่เกิดความผิดพลาดจากวิธีคุมกำเนิดที่ใช้ เช่น การรั่วหรือฉีกขาดของถุงยางอนามัย การลืมรับประทานยาเม็ดคุมกำเนิดตั้งแต่ 2 เม็ดขึ้นไป หรือใช้ในกรณีผู้หญิงที่ถูกข่มขืน เป็นต้น
แต่บางคนอาจยังมีความเข้าใจที่ผิดเกี่ยวกับข้อบ่งใช้ของยาคุมฉุกเฉินกันอยู่ ไม่ว่าจะเป็นใช้ยาคุมฉุกเฉินเพื่อคุมกำเนิดระยะยาวได้, ยาคุมฉุกเฉินเป็นยาทำแท้ง, ยาคุมฉุกเฉินป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ได้, ยาคุมฉุกเฉินอาจทำให้ทารกพิการได้หากรับประทานไปโดยไม่ทราบว่าตั้งครรภ์ เป็นต้น ซึ่งสิ่งที่กล่าวมานี้ ไม่เป็นความจริง!!! แต่อย่างใดค่ะ
รับประทานยาคุมฉุกเฉินอย่างไร ได้ประสิทธิภาพมากที่สุด
สาวๆทุกคนควรรับประทานยาคุมฉุกเฉินเม็ดแรกให้เร็วที่สุดหลังมีเพศสัมพันธ์ที่ไม่ได้ป้องกัน อย่างน้อยที่สุดคือไม่ควรเกิน 72 ชั่วโมง และรับประทานเม็ดที่ 2 หลังจากเม็ดที่ 1 ภายใน 12 ชั่วโมง และไม่แนะนำให้รับประทานยาเกิน 4 เม็ด หรือ 2 กล่องต่อเดือน
เพราะการรับประทานยาคุมกำเนิดฉุกเฉินบ่อยๆ อาจมีผลรบกวนรอบเดือนปกติ ระดับฮอร์โมนที่สูงขึ้นในร่างกาย อาจส่งผลทำให้เกิดความผิดปกติที่รังไข่ เยื่อบุโพรงมดลูก รวมทั้งเพิ่มความเสี่ยงในการเกิดการตั้งครรภ์นอกมดลูก นอกจากนี้ประสิทธิภาพในการคุมกำเนิดยังต่ำกว่าการใช้ยาคุมกำเนิดแบบปกติอีกด้วย
ในปัจจุบันมีรายงานว่า การรับประทานยาคุมฉุกเฉิน 2 เม็ด ในครั้งเดียว มีประสิทธิภาพไม่ต่างจากรับประทานยาคุมฉุกเฉินแบบครั้งละ 1 เม็ด ทุก 12 ชั่วโมง ดังนั้นในปัจจุบันจึงมีการผลิตยาคุมฉุกเฉินแบบปริมาณสูงเป็นสองเท่าของแบบแรก ให้รับประทานเพียงเม็ดเดียว ครั้งเดียวไปเลย เพื่อให้สะดวกขึ้นและลดการลืมรับประทานยาเม็ดที่ 2 แต่อย่างไรก็ตาม ผลข้างเคียงก็สามารถเพิ่มขึ้นได้เช่นกัน
รับประทานยาคุมฉุกเฉิน แล้วประจำเดือนจะมาเมื่อไหร่
การรับประทานยาคุมฉุกเฉินอาจส่งผลให้รอบเดือนคลาดเคลื่อนได้ ซึ่งโดยปกติรอบเดือนหรือประจำเดือนอาจจะมาช้ากว่าที่คาดการณ์ไว้ประมาณ 7 วัน ดังนั้น หากเลือดที่ออกมาหลังจากรับประทานยาคุมฉุกเฉินอยู่ในช่วงรอบเดือนมาพอดี อาจจะเป็นเลือดประจำเดือนได้
แต่หากเลือดที่ออกมาไม่ได้อยู่ในช่วงที่รอบเดือนมา อาจเป็นผลข้างเคียงจากยา เนื่องจากในช่วงสัปดาห์แรกหลังจากรับประทานยาคุมกำเนิดฉุกเฉิน อาจมีผลข้างเคียงทำให้เลือดออกออกกะปริบกะปรอยได้ ซึ่งเลือดที่ออกดังกล่าวสามารถหายไปได้เอง ไม่จำเป็นต้องให้การรักษาใดๆ
จากที่กล่าวมาข้างต้นก็น่าจะพอได้คำตอบให้น้องแฟนเพจแล้วว่า หากน้องรับประทานยาคุมฉุกเฉินถูกวิธี และช่วงที่ประจำเดือนมาไม่ได้ตรงกับช่วง 7 วันหลังรับประทานยาคุมฉุกเฉิน เป็นไปได้ว่าสาเหตุที่ประจำเดือนของน้องยังไม่มา เพราะยังไม่ถึงรอบเดือนนั่นเองค่ะ แต่อย่างไรก็ตาม การรับประทานยาคุมฉุกเฉินนั้น ไม่ได้ช่วยให้ไม่ตั้งครรภ์ได้ 100 เปอร์เซนต์ ดังนั้นหากมีเพศสัมพันธ์แบบตั้งใจ จึงควรใช้วิธีคุมกำเนิดอื่นแทน เช่น สวมถุงยางอนามัย จะปลอดภัยกว่านะคะ
เรียบเรียงโดย อยู่กับยา
แหล่งที่มา : คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล