Collection: แฟ้มสะสมงาน 2/2559
Navigate to page:
You are on page 1/13วิชาวิทยาศาสตร์และการจัดประสบการณ์การเรียนรู้
สรุปความหมาย/ความสำคัญ/ประโยชน์ ของวิทยาศาสตร
ความหมายของวิทยาศาสตร์
วิทยาศาสตร์หมายถึง กระบวนการหรือวิธีการแสวงหาความรู้ ความจริงจากธรรมชาติแย่างมีระบบเพื่ออธิบายและทำความเข้าใจเกี่ยวกับธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมต่างๆ โดยการสังเกต ทดลอง การวิเคราะห์อย่างมี เหตุผล มีจิตวิทยาศาสตร์หรือเจตคติวิทยาศาสตร์มีการใช้วิธีการทางวิทยาศ่สตร์ เพื่อให้ได้มาซึ่งความรู้ทางวิทยาศาสตร์ที่เป็นที่ยอมรับ และเชื่อถือได้
ความสำคัญของวิทยาศาสตร์
วิทยาศาสตร์ มีบทบาทสำคัญอย่างยิ่งในการดำรงค์ชีวิตของมนุษย์ การเรียนรู้วิทยาศาสตร์ เป็นกระบวนการสำคัญที่จะทำให้เกิดการพัฒนาวิธีคิด ทั้งความคิดเป็นเหตุเป็นผล คิดสร้างสรรค์ คิดวิเคราะห์วิจารณ์ มีทักษะ ที่สำคัญในการค้นคว้าความรู้ มีความสามารถในการแก้ ปัญหาอย่างเป็นระบบ สามารถตัดสินใจโดยใช้ข้อมูลท่ี่ หลากหลายและมีประจักษ์พยานตรวจสอบได้ความรู้ ทางวิทยาศาสตร์ช่วยให้มีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับ ธรรมชาติและเทคโนโลยีที่มนุษย์สร้างขึ้นรวมถึงการนำ ความรู้ไปใช้อย่างสร้างสรรค์ มีเหตุผล มีคุณธรรม นอก จากนั้นยังช่วยให้มีความรู้ความเข้าใจที่ถุกต้องเกี่ยวกับ การใช้ประโยชน์ การดูแลรักษา ตลอดจนการพัฒนา สิ่งแวดล้อมและทรัพยากรธรรมชาติอย่างสมดุลย์ และยั่งยืน
ประโยชน์ของวิทยาศาสตร์
1. ช่วยให้เด็กเป็นคนช่างสังเกตจากประสบการณ์ที่เด็กได้ ลงมือปฏิบัติด้วยตนเอง
2. ช่วยให้เด็กมีประสบการณ์ทางวิทยาศาสตร์
3.
ช่วยให้เด็กรู้จักประโยชน์และคุณค่าของสิ่งแวดล้อม
4. ช่วยให้เด็กใช้เวลาว่างอย่างมีคุณค่าและเกิดประโยชน์
5. ช่วยให้เด็กมีอิสระในการคิด การเลือกทำกิจกรรมตาม ความพึงพอใจ
6. ช่วยให้เด็กได้ใช้ส่วนต่างๆของร่างกายในการทำงานเพื่อ ประสานสัมพันธ์กันทำเพื่อให้เกิดทักษะในการเคลื่อนไหว
7. ช่วยให้เด็กกระตือรือร้น อยากรู้อยากเห็น ตอบสนอง ความต้องการตามธรรมชาติของเด็ก
8. ช่วยพัฒนาความสามารถทางด้าน ร่างกาย อารมณ์ สังคมและสติปัญญา
9. ช่วยตอบสนองธรรมชาติ ตามวัยของเด็ก
10.
ช่วยให้เด็กเป็นนักคิด นักค้นคว้า ทดลอง เพื่อ ส่งเสริมให้เด็กสัมผัสและปฏิบัติด้วยตนเอง
ชิ้นงาน
Updated on 05 December 2018, 8:43 PM; 64097 page visits from 23 January 2017 to 25 April 2020
บทที่ 1
เร่ืองท่ี 1 กระบวนการทางวิทยาศาสตรและ
เทคโนโลยี
1.1.1 ธรรมชาติของวิทยาศาสตร์
1) วิทยาศาสตร์บริสุทธิ (Pure Science) หรือวิทยาศาสตร์ธรรมชาติ
คือ ความรู้ทางวิทยาศาสตร์ทีบรรยายถึงความเปนไปของ
ปรากฏการณ์ต่าง ๆ ในธรรมชาติ อันประกอบไปด้วย ข้อเท็จจริง
หลักการ ทฤษฏี กฎ และสูตรต่าง ๆ เปนความรู้พืนฐานของนัก
วิทยาศาสตร์ ซึ งได้มาเพือสนองความต้องการอยากรู้อยากเห็น
2) วิทยาศาสตร์ประยุกต์ (Applied Science) วิทยาศาสตร์ประยุกต์ คือ
วิทยาศาสตร์ทีว่าด้วยเรืองราวต่าง ๆ ทีมุ่งประโยชน์ในทางปฏิบัติยิง
กว่าทฤษฏี วิทยาศาสตร์ประยุกต์เปนวิทยาศาสตร์ทีนาเอาความรู้จาก
วิทยาศาสตร์บริสุทธิ มาประยุกต์เพือให้เกิดประโยชน์ต่อสังคมสนอง
ความต้องการของมนุษย์ในด้านต่าง ๆ
ความสําคัญของวิทยาศาสตร์
วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีเปนรากฐานสําคัญในการ
พัฒนาประเทศโดยเฉพาะอย่างยิงในการพัฒนา
ทรัพยากรมนุษย์ วิทยาศาสตร์เปนเครืองมือทีช่ วยให้
มนุษย์ มีความสะดวกสบาย มีความสุข มีคุณภาพชี วิตทีดี
ขึน
วิทยาศาสตร์ทําให้มนุษย์ได้พัฒนาวิธีคิดเปนเหตุเปน
ผล คิดสร้างสรรค์ คิดวิเคราะห์วิจารณ์ มีทักษะทีสําคัญ
ในการค้นคว้าหาความรู้ มีความสามารถในการแก้
ปญหาอย่างเปนระบบ
กระบวนการทางวิทยาศาสตร
1) การกาหนดปญหา คือ การกาํ หนดหัวเร่ืองท่ีจะศึกษาหรือปฏิบัติการทดลอง
แกไขปญหาท่ีไดมากจาการสังเกตหรือขอสงสัยในปรากฏการณท่ีพบเห็น
2) การตั้งสมมติฐาน คือ การกาํ หนดหรือคาดคะเนคาตอบของปญหาไวลวงหนา
อยางมีเหตุผล โดยอาศัยขอมูลจากการสังเกต การศึกษาเอกสารท่ีเก่ียวของ
3) การทดลองและรวบรวมขอมูล คือ การปฏิบัติการทดลองคนควาหาความจริง
ของปญหาหรือปรากฏการณเพ่ือหาคําตอบใหสอดคลองกับสมติฐานที่ตั้งไว
4) การวิเคราะหขอมูล คือ การนาํ ขอมูลที่รวบรวมจากขั้นการทดลองมาวิเคราะห
หาความสัมพันธของขอเท็จจริงเพื่อนาํ มาตรวจสอบกับสมมติฐานที่ตั้งไว
5) การสรุปผล คือ การสรุปผลการทดลองโดยอาศัยขอมูลท่ีไดจากการวิเคราะห
เพ่ืออธิบายสาเหตุของปญหาหรือปรากฏการณ
ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร
กลุมทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตรข้ันพื้นฐาน
1.1) ทักษะการสังเกต (Observing)
1.2) ทักษะการวัด (Measuring)
1.3) ทักษะการจาแนกหรือทักษะการจัดประเภทสิ่งของ (Classifying)
1.4) ทักษะการใชความสัมพันธระหวางสเปสกับเวลา
(Using Space/Relationship)
1.5) ทักษะการคานวณและการใชจาํ นวน (Using Numbers)
1.6) ทักษะการจัดกระทาํ และส่ือความหมายขอมูล (Communication)
1.7) ทักษะการลงความเห็นจากขอมูล (Inferring)
1.8) ทักษะการพยากรณ (Predicting)
กลุมทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตรข้ันสูงหรือทักษะขั้นผสม
1.1) ทักษะการตั้งสมมุติฐาน (Formulating Hypothesis)
1.2) ทักษะการควบคุมตัวแปร (Controlling Variables)
1.3) ทักษะการตีความและลงขอสรุป (Interpreting data)
1.4) ทักษะการกําหนดนิยามเชิงปฏิบัติการ (Defining Operationally)
1.5) ทักษะการทดลอง (Experimenting)
การนาํ ความรู้ไปเลือกใช้เทคโนโลยีได้อย่างเหมาะสม
เทคโนโลยี หมายถึง ความรู้ วิชาการ วิธีการและ
ความชํานาญทีสามารถนําไปปฏิบัติให้เกิดประโยชน์
สูงสุด สนองความต้องการของมนุษย์ เพือช่วยใน
การทาํ
งานหรือแก้ปญหาต่าง ๆ เช่น อุปกรณ์ เครือง
มือ เครืองจักร วัสดุ และระบบหรือกระบวนการ
ทาํ งานต่าง ๆ
การเลือกใชอุปกรณทางวิทยาศาสตร
อุปกรณทางวิทยาศาสตร หมายถึง เคร่ืองมือท่ีใชทั้งภายในและภายนอกหอง
ปฏิบัติการเพ่ือใช ทดลองและหาคาํ ตอบตาง ๆ ทางวิทยาศาสตร
ประเภทของอุปกรณทางวิทยาศาสตร
1) ประเภททั่วไป เชน บีกเกอร หลอดทดสอบ ไพเพท บิวเรต กระบอกตวง หลอดหยดสาร
แทงแกวคนสาร ซ่ึงอุปกรณเหลานี้ผลิตข้ึนจากวัสดุที่เปนแกว
เนื่องจากปองกันการทาํ
ปฏิกิริยากับสารเคมี นอกจากน้ียังมี เครื่องชั่งแบบตาง ๆ กลองจุลทรรศน ตะเกียง
แอลกอฮอล เปนตน
2) ประเภทเคร่ืองมือชาง เปนอุปกรณท่ีใชไดท้ังภายในหองปฏิบัติการ และภายนอก หอง
ปฏิบัติการ เชน เวอรเนีย คีม และแปรง เปนตน
3) ประเภทสิ้นเปลือง และสารเคมี เปนอุปกรณทางวิทยาศาสตรท่ีใชแลวหมดไปไมสามารถ
นาํ กลับมาใชไดอีก เชน กระดาษกรอง กระดาษลิตมัส และสารเคมี เปนตน
การเลือกใชอุปกรณทางวิทยาศาสตร
1) การใชงานอุปกรณวิทยาศาสตรประเภททั่วไป
1.1) บีกเกอร (BEAKER) ใชสาหรับตมสารละลายท่ีมีปริมาณมาก การเตรียมสารละลายตาง ๆ
สําหรับตกตะกอนและใชระเหยของเหลวที่มีฤทธ์ิเปนกรดนอย
1.2) หลอดทดสอบ (TEST TUBE) ใชตมของเหลวท่ีมีปริมาตรนอย ๆ โดยมี test tube holder
จับกันรอนมือและหลอดทดสอบแบบทนไฟจะมีขนาดใหญ และหนากวาหลอดธรรมดา ใชสาํ หรับ
เผาสารตางๆ ดวยเปลวไฟโดยตรงในอุณหภูมิท่ีสูง
1.3) ไพเพท (PIPETTE) ใชในการวัดปริมาตรไดอยางใกลเคียง มีอยูหลาย ชนิด
แตโดยท่ัวไปท่ีมีใชอยู
ในหองปฏิบัติการมีอยู 2 แบบ ใชสําหรับสงผานของสารละลายท่ีมีปริมาตรตามขนาดของไพเพท
1.4) บิวเรท (BURETTE) ใชในการวิเคราะห สามารถวัดปริมาตรไดอยางใกลเคียงความจริงมาก
ที่สุด
1.5) เครื่องช่ัง (BALANCE) โดยทั่วไปจะมี 2 แบบ คือ แบบ triple-beam และแบบ equal-arm
การใชงานอุปกรณวิทยาศาสตรประเภทเครื่องมือชาง
1.1) เวอรเนีย (VERNIER ) เปนเคร่ืองมือที่ใชวัดความยาวของวัตถุ
ท้ังภายใน และภายนอกของชิ้นงาน
1.2) คีม (TONG)
คีมมีอยูหลายชนิด คีมท่ีใชกับขวดปริมาตรเรียก
วา flask tong คีมที่ใชกับบีกเกอรเรียกวา Beaker tong และ
คีมท่ีใชกับเบาเคลือบเรียกวา Crucible tong ซ่ึงทาดวยนิเก้ิล
หรือโลหะเจือเหล็กที่ไมเปนสนิม แตอยานา Crucible tong ไปใช
จับบีกเกอรหรือขวดปริมาตรเพราะจะทําใหลื่นตกแตกได
การใชงานอุปกรณวิทยาศาสตรประเภทส้ินเปลืองและสารเคมี
1.1) กระดาษกรอง (FILTER PAPER) เปนกระดาษที่กรองสารท่ีอนุภาคใหญออกจาก
ของเหลวซ่ึง มีขนาดของอนุภาคที่เล็กกวา
1.2)
กระดาษลิตมัส (LITMUS) เปนกระดาษที่ใชทดสอบสมบัติความเปนกรด เบสของ
ของเหลว กระดาษลิตมัสมีสองสีคือสีแดงหรือสีชมพู และสีนาเงินหรือ สีฟา วิธีใชคือการ
สัมผัสของเหลวลงบนกระดาษ ถาหากของเหลวมีสภาพเปนกรด (pH < 4.5) กระดาษจะ
เปลี่ยนจากสีนาเงิน เปนสีแดง และในทางกลับกันถาของเหลวมีสภาพเปนเบส (pH > 8.3)
≤ ≤กระดาษจะเปล่ียนจากสีแดงเปนสีนาํ ้เงินถาหากเปนกลาง (4.5 pH 8.3) กระดาษ
ท้ังสองจะไมเปล่ียนสี
1.3) สารเคมี หมายถึง
สารท่ีประกอบดวยธาตุเดียวกันหรือสารประกอบจากธาตุตาง ๆ
รวมกันดวย พันธะเคมีซึ่งในหองปฏิบัติการจะมีสารเคมีมากมาย
เร่ืองที่ 2 โครงงานวิทยาศาสตร
ความหมายของโครงงานวิทยาศาสตร
โครงงานวิทยาศาสตร หมายถึง การศึกษาคนควาเร่ืองใดเร่ืองหน่ึง
เก่ียวกับวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีซึ่งผูเรียนเปนผูลงมือปฏิบัติและ
ศึกษาคนควาดวยตนเองเปนรายบุคคลหรือเปนกลุมโดยใชวิธีการ
ทางวิทยาศาสตรภายใตการใหคาํ ปรึกษาและการดูแลของครูหรือผู
เช่ียวชาญในเร่ืองน้ัน ๆ
ประเภทของโครงงานวิทยาศาสตร
โครงงานวิทยาศาสตรท่ีแบงตามลักษณะของกิจกรรม
1) โครงงานวิทยาศาสตรประเภทการสาํ รวจ เปนการศึกษาเชิงสํารวจขอมูล
รวบรวมขอมูลและนําเสนอขอมูลในรูปแบบตาง ๆ
2) โครงงานวิทยาศาสตรประเภทการทดลอง เปนการศึกษาที่มี การออกแบบการ
ทดลองเพ่ือหาคําตอบของปญหา
3) โครงงานวิทยาศาสตรประเภทส่ิงประดิษฐ เปนการประยุกตใชความรู หลักการ
ทางวิทยาศาสตรเพ่ือประดิษฐเครื่องมือเคร่ืองใชหรืออุปกรณเพื่อประโยชนใชสอย
4) โครงงานวิทยาศาสตรประเภททฤษฎี เปนการศึกษาแนวคิดหลักการ
ทฤษฏีใหม
ๆ อยางมีหลักการทางวิทยาศาสตร
โครงงานวิทยาศาสตรท่ีแบงตามแหลงท่ีมา
1) โครงงานวิทยาศาสตรตามสาระการเรียนรู
เชน โครงงานทางเคมี ชีววิทยา ฟสิกส
คณิตศาสตร คอมพิวเตอร เปนตน
2) โครงงานวิทยาศาสตรตามความสนใจ เชน
โครงงานวิทยาศาสตร การเกษตร โดย
ลักษณะของโครงงานจะเกี่ยวกับเกษตรทั้งสิ้น
โครงงานวิทยาศาสตรท่ีแบงโดยใชแบบแผนของโครงงาน
1) โครงงานท่ีไมเปนแบบแผน เปนโครงงานที่ไม
จําเปนตองเขียนโครงงานเพียงแตดาํ
เนินการ
ตามที่กาํ หนดไว อาจเปนใบงาน หรือชิ้นงานก็ได
2) โครงงานตามแบบแผน เปนโครงงานท่ีจัดทาํ
เปนลายลักษณอักษร มีระเบียบวิธีจัดทําเปนข้ัน
ตอนอยางชัดเจน
แนวทางและการวางแผนข้ันตอนการทาํ โครงงาน
วิทยาศาสตร
การทาํ โครงงานวิทยาศาสตร มี 7 ขั้นตอน ดังน้ี
1) ขั้นสํารวจและตัดสินใจ 2) ข้ันศึกษาขอมูลท่ีเกี่ยวของ 3) ข้ันการวางแผนการทาํ
เลือกเรื่องที่จะทําโครงงาน คือ ศึกษาคนควาเอกสาร โครงงาน คือ การ
คือ การเร่ิมตนจากปญหา ตาง ๆ ท่ีเก่ียวของหรือ
ผูที่มี
หรือความสนใจใครรูของผู ความรูความสามารถใหคํา วางแผนการดําเนินงาน
เรียนซ่ึงจะตองสาํ รวจตนเอง โครงงานวิทยาศาสตร
วามีความสงสัย และอยาก ปรึกษา เพ่ือใชเปนแนวทางใน อยางระเอียด รอบคอบ มี
คนหาคําตอบเกี่ยวกับเร่ือง การออกแบบโครงงาน การกาํ หนดขั้นตอนการ
ดาํ เนินงานอยางชัดเจน
ใด แลวนาํ ปญหาน้ันมา
กาํ หนดเปนหัวขอเรื่องที่จะทํา
โครงงาน
4) ขั้นเขียนเคาโครงงาน 5) ขั้นลงมือปฏิบัติ คือ การ 7) ข้ันการนาํ เสนอผลการ
วิทยาศาสตร คือ การเขียน
ลงมือปฏิบัติการทําโครง ดําเนินงานโครงงาน
เคาโครงงานวิทยาศาสตร งานตามแผนที่ไดกําหนดไว
ในเคาโครงของโครงงาน วิทยาศาสตร คือ การนาํ
มีองคประกอบ ดังนี้ ชื่อ เสนอผลการทาํ โครงงาน
เร่ืองโครงงาน ชื่อผูทําโครง 6) ข้ันการเขียนรายงานโครง อาจทําไดหลายรูปแบบ
งาน ชื่อที่ปรึกษาโครงงาน งาน คือ การเขียนรายงานผล เชน นิทรรศการ ประชุม
ที่มาและความสําคัญของ
การดําเนินงานโครงงาน วิชาการ
โครงงาน วัตถุประสงค วิทยาศาสตร ตองเขียนให
โครงงาน สมมติฐานโครง ชัดเจน เขาใจงาย
ครอบคลุม
งาน วัสดุอุปกรณท่ีใช วิธี ประเด็นสําคัญท้ังหมดตาม
การดําเนินงาน แผนปฏิบัติ
งาน ผลท่ีคาดวาจะไดรับ เคาโครงของโครงงาน
เอกสารอางอิง
การนําเสนอโครงงานวิทยาศาสตร
เปนการแสดงผลงานของการทาํ โครงงานซ่ึงเปนข้ันตอนสุดทายของการทําโครง
งานวิทยาศาสตร การแสดงผลการทาํ โครงงานทาํ ไดหลายรูปแบบ เชน การแสดง
ในรูปแบบนิทรรศการ การอธิบายดวยการพูดนาํ เสนอ การประชุมวิชาการ โดยมี
การจัดทาํ รูปเลมรายงานผลการทําโครงงานประกอบดวยใหครอบคลุมประเด็น
สาํ คัญตามเคาโครงของโครงงานวิทยาศาสตร
การนาํ เสนอผลโครงงานแบบนิทรรศการ
การนําเสนอผลโครงงานดวยการพูดปากเปลา
การนาํ เสนอโครงงานแบบประชุมวิชาการ