ดอกเบี้ยเงินฝากเป็นผลตอบแทนที่ผู้ฝากเงินได้รับจากการนำเงินมาฝากไว้กับสถาบันการเงิน
อัตราดอกเบี้ยเงินฝาก
อัตราดอกเบี้ยเงินฝากมักอยู่ในลักษณะร้อยละต่อปี ที่สถาบันการเงินจ่ายให้กับผู้ฝากเงินเพื่อเป็นผลตอบแทนในการนำเงินมาฝากไว้กับสถาบันการเงิน อัตราดอกเบี้ยเงินฝากมีหลายประเภท หลายอัตรา โดยทั่วไปขึ้นอยู่กับระยะเวลาการฝากเงินและเงื่อนไขการถอนเงิน เช่น อัตราดอกเบี้ยของบัญชีเงินฝากออมทรัพย์ที่สามารถถอนเงินได้ตลอดเวลาจะต่ำกว่าอัตราดอกเบี้ยเงินฝากประจำ 3 เดือน หรือ 6 เดือน
เราจึงควรคำนึงถึงความจำเป็นในการใช้เงิน และผลตอบแทนที่เราต้องการ ก่อนตัดสินใจเลือกฝากเงิน เพื่อที่จะได้รับประโยชน์สูงสุดจากการฝากเงินนั้น
ดอกเบี้ยทบต้น
หลายคนคงเคยได้ยินคำกล่าวที่ว่า “ออมก่อน รวยก่อน” ความร่ำรวยดังกล่าวส่วนหนึ่งเป็นผลมาจากอานุภาพของดอกเบี้ยทบต้น (Compound Interest Rate) ซึ่งพูดให้เข้าใจง่ายก็คือดอกเบี้ยของดอกเบี้ยนั่นเอง
สมมติว่า เรานำเงิน 10,000 บาท ไปฝากธนาคาร และอัตราดอกเบี้ยเงินฝากธนาคาร เท่ากับ 5% ต่อปีทุก ๆ ปี เมื่อครบ 1 ปี เงินของเราจะเพิ่มขึ้นเป็น 10,500 บาท (เงินต้น 10,000 บาท บวกดอกเบี้ย 500 บาท) เงิน 10,500 บาทนี้ จะกลายเป็นเงินต้นของปีที่ 2 และเมื่อครบ 2 ปี เงินของเราจะเพิ่มขึ้นเป็น 11,025 บาท (เงินต้น 10,500 บาท บวกดอกเบี้ย 525 บาท) และในปีถัด ๆ ไปดอกเบี้ยของปีนั้นจะถูกทบเข้ากับเงินต้น และกลายเป็นเงินต้นของปีถัดไป เป็นเช่นนี้ไปเรื่อย ๆ
จะเห็นได้ว่า ส่วนที่เป็นดอกเบี้ยไม่ได้คงที่ที่ 500 บาท แต่เพิ่มขึ้นทุกปี ซึ่งเป็นเพราะเงินต้นของเราก็เพิ่มขึ้นทุก ๆ ปีเช่นกัน เนื่องจากได้เอาดอกเบี้ยของปีก่อนมารวมเข้าเป็นเงินต้นด้วยแล้ว
อย่างไรก็ตาม การคำนวณดอกเบี้ยของเงินฝากแต่ละประเภทก็มีความแตกต่างกัน ซึ่งสามารถดูรายละเอียดได้ดังนี้
อัตราดอกเบี้ยเงินฝากแบบขั้นบันได เป็นอัตราดอกเบี้ยที่เปลี่ยนแปลงไปในแต่ละช่วงเวลา ซึ่งมักจะเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ เป็นระยะ ตามแต่สถาบันการเงินนั้น ๆ กำหนด โดยส่วนใหญ่จะกำหนดยอดเงินฝากขั้นต่ำ รวมทั้งเงื่อนไขการเบิกถอนก่อนกำหนด เช่น ฝากขั้นต่ำ 50,000 บาท และห้ามถอนก่อนกำหนด ไม่เช่นนั้นจะไม่ได้รับดอกเบี้ยตามที่ประกาศ
การคิดดอกเบี้ยแบบขั้นบันไดมักจะเป็นการคิดดอกเบี้ยแบบไม่ทบต้น คือจะไม่นำดอกเบี้ยที่ได้รับในช่วงก่อนหน้ามารวมเป็นเงินต้นในช่วงถัดไป แต่จะโอนดอกเบี้ยที่ได้เข้าบัญชีเงินฝากออมทรัพย์ของผู้ฝาก
ตัวอย่างการคำนวณดอกเบี้ยเงินฝากแบบขั้นบันได
ธนาคารพาณิชย์แห่งหนึ่งประชาสัมพันธ์การฝากเงินว่า “หากลูกค้าต้องการฝากเงินที่ได้รับผลตอบแทนมากกว่าเงินฝากประจำ 1 ปีที่อัตราร้อยละ 3 ต่อปี ก็ควรฝากแบบขั้นบันได (Step Up) ที่มีระยะเวลาฝากเงิน 11 เดือน ซึ่งจะได้รับผลตอบแทนสูงสุดถึงร้อยละ 4 ต่อปี แต่จะไม่สามารถถอนเงินได้ก่อนกำหนด ”
นาย ก. สนใจที่จะฝากเงินแบบขั้นบันไดนี้ แต่ยังไม่แน่ใจว่าจะได้รับผลตอบแทนมากกว่าการฝากเงินแบบประจำหรือไม่ นาย ก. จึงทดลองคำนวณดอกเบี้ยเงินฝากแบบขั้นบันไดที่จะได้รับสำหรับเงินต้น 10,000 บาท ซึ่งมีอัตราดอกเบี้ย ดังนี้
ดอกเบี้ยเงินฝากแบบขั้นบันไดที่นาย ก. ได้รับจากการฝากเงินในช่วง 11 เดือน (334 วัน) เท่ากับ 24.66 + 49.86 +
75.62 + 66.85 = 216.99 บาท ซึ่งเมื่อเทียบบัญญัติไตรยางค์แล้วหมายความว่า อัตราดอกเบี้ยที่แท้จริงต่อปีของเงินฝากนี้เท่ากับ 2.37% หรือ (216.99x365)/(334x100) หรืออีกวิธีหนึ่งคือ
จะเห็นได้ว่าอัตราดอกเบี้ยที่แท้จริงต่อปี คือร้อยละ 2.37 ซึ่งต่ำกว่าอัตราดอกเบี้ยเงินฝากประจำ 1 ปีที่ร้อยละ 3 ที่ธนาคารได้ประชาสัมพันธ์ไว้
ข้อควรรู้สำหรับดอกเบี้ยแบบขั้นบันได
- 1. อัตราดอกเบี้ยขั้นที่สูงที่สุดที่ธนาคารพาณิชย์ประกาศไว้มักต่ำกว่าอัตราดอกเบี้ยที่แท้จริงต่อปีที่ได้รับ ผู้ฝากเงินจึงควรสอบถามอัตราดอกเบี้ยที่แท้จริงต่อปีจากธนาคารก่อนตัดสินใจเลือกใช้บริการเงินฝากแบบขั้นบันได
- 2. แบงก์ชาติกำหนดให้ธนาคารพาณิชย์ต้องแสดงอัตราดอกเบี้ยที่แท้จริงต่อปีให้แก่ผู้ฝากเงินแบบขั้นบันไดทราบ เพื่อประกอบการตัดสินใจเลือกผลิตภัณฑ์เงินฝาก อันเป็นการปกป้องสิทธิของผู้ใช้บริการทางการเงิน