ในปัจจุบันที่เทคโนโลยีสารสนเทศ เข้ามามีบทบาทเพิ่มช่องทางการขาย เพิ่มยอดการตลาด และเพิ่มโอกาสในการเข้าถึงผู้บริโภค
ทำให้องค์กรธุรกิจขนาดใหญ่ต่างๆ เช่น กิจการห้างหุ้นส่วน บริษัทจำกัด เติบโตอย่างรวดเร็ว ในขณะเดียวกันก็เปิดโอกาสให้ กิจการขนาดเล็ก (SME) ผุดขึ้นตามมาเช่นกัน และเพื่อให้การควบคุมดูแลกิจการที่เกิดขึ้นอย่างรวดเร็วเหล่านี้เป็นไปโดยง่ายตอบสนองความก้าวหน้าของโลกยุคดิจิตอล
กฏหมายจึงให้สิทธิ ต่อเจ้าของกิจการได้เลือกจดทะเบียนรูปแบบธุรกิจที่เหมาะสมกับกิจการของตน ซึ่งรูปแบบธุรกิจที่ได้รับความนิยมมากที่สุดในปัจจุบัน คงหนีไม่พ้น “กิจการ เจ้าของคนเดียว” ดังนั้น เพื่อให้ผู้ประกอบการไทย เข้าใจเกี่ยวกับรูปแบบกิจการ เจ้าของคนเดียว เพิ่มมากขึ้น ในบทความนี้จึงรวบรวมเนื้อหาสำคัญ รวมทั้งแสดงให้เห็นถึงข้อดี ข้อเสียของรูปแบบธุรกิจดังกล่าว เพื่อเป็นทางเลือกให้กับผู้ประกอบการได้เลือกรูปแบบธุรกิจให้เหมาะสมตั้งแต่เริ่มกิจการ เพื่อเพิ่มโอกาสแข่งขันในการค้าและการลงทุน
รวมทั้งยกระดับประเทศไทยให้เป็นประเทศที่ง่ายต่อการเริ่มต้นธุรกิจ กิจการ เจ้า ของ คน เดียว คือ (Sole Proprietorship) กิจการหรือธุรกิจที่มี “บุคคลธรรมดา” เพียงบุคคลเดียวเป็นเจ้าของกิจการ และเป็นผู้ลงทุน ไม่มีหุ้นส่วน จึงมีกรรมสิทธิ์ในสินทรัพย์ทั้งหมดของกิจการ ในขณะเดียวกันก็รับภาระหนี้สินของกิจการอย่างไม่จำกัดความรับผิดชอบเช่นกัน การจัดตั้ง กิจ การ เจ้า ของ คน เดียว ธุรกิจ เจ้า ของ คน เดียวนั้นถือว่าเป็นหนึ่งเดียวกับเจ้าของกิจการ มีสถานะทางกฎหมายเป็น “บุคคลธรรมดา” เจ้าของกิจการจึงมีหน้าที่ที่จะต้องยื่นแบบ
ภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา และถ้าหากธุรกิจเข้าข่ายที่จะต้องจดทะเบียนพาณิชย์ตาม พรบ.ทะเบียนพาณิชย์ เจ้าของก็มีความจำเป็นที่จะต้องทำการจดทะเบียนพาณิชย์ด้วย การประกอบการ เจ้า ของ คน เดียวนั้นต้องเสียภาษีการค้าเป็นรายเดือน และต้องเสียภาษีเงินได้บุคคลธรรมดาอีกปีละ 1 ครั้ง หรือ 2 ครั้ง ตามแต่ประเภทกิจการ คำขอจดทะเบียนพาณิชย์ สำเนาบัตรประชาชน สำเนาทะเบียนบ้านและสำเนาสัญญาเช่าพื้นที่ไปยื่นขอจดทะเบียนที่สำนักงานพาณิชย์ในพื้นที่ประกอบการเมื่อเจ้าหน้าที่ทำการตรวจสอบแล้วจะออก ใบทะเบียนพาณิชย์ ให้เจ้าของกิจการกิจการเจ้าของคนเดียว
ธุรกิจเจ้าของคนเดียว
กิจการเจ้าของคน เดียว คือ ?
ยกตัวอย่างเช่น ธุรกิจร้านอาหาร ร้านเสริมสวย คลินิคทำฟัน ร้านค้าออนไลน์ เป็นต้น ซึ่งทั้งหมดนี้มีจุดเด่นของรูปแบบกิจการที่คล้ายคลึงกัน คือ
–
เป็นรูปแบบธุรกิจที่ก่อตั้งขึ้นตามความถนัดของเจ้าของกิจการ จึงมีอำนาจเบ็ดเสร็จในการบริหารงานแต่เพียงผู้เดียว
– มีขนาดเงินลงทุนน้อยโดยส่วนใหญ่เป็นเงินลงทุนส่วนตัว กฏหมายจึงมิได้กำหนดให้ต้องมีทุนจดทะเบียน
– มีรูปแบบการดำเนินธุรกิจที่เข้าใจได้ง่าย มีที่มาของรายได้ และกำไรชัดเจนโดยส่วนใหญ่เน้นความสัมพันธ์ระหว่างเจ้าของกับลูกค้าเป็นเรื่องสำคัญเปิดกิจการเจ้าของคน เดียว
กิจการ เจ้า ของ คน เดียวเป็นรูปแบบธุรกิจที่มีมากที่สุดในประเทศไทย ดังนั้นการจัดตั้งจึงสามารถทำได้โดยง่าย เพียงเตรียมเอกสารสำคัญ เช่น คำขอจดทะเบียนพาณิชย์
สำเนาบัตรประชาชน สำเนาทะเบียนบ้านและสำเนาสัญญาเช่าพื้นที่ ไปยื่นขอจดทะเบียนที่สำนักงานพาณิชย์ในพื้นที่ประกอบกิจการ เมื่อเจ้าหน้าที่ตรวจสอบความถูกต้องเรียบร้อยแล้ว จะออก “ใบทะเบียนพาณิชย์” ให้กับเจ้าของกิจการเพื่อนำไปติดในสถานที่ประกอบธุรกิจ
และต้องติดตั้งบนพื้นที่ที่เห็นได้สะดวก เช่นบนผนังของร้านค้าหรือบนหน้าเว็บไซต์ของกิจการ พร้อมทั้งต้องทำป้ายชื่อร้านให้ตรงกับชื่อในใบจดทะเบียนพาณิชย์ ดังกล่าว
ต้องยื่นจดทะเบียนพาณิชย์ภายใน 30 วัน นับแต่วันที่ได้เริ่มประกอบการ
กิจการใดฝ่าฝืนต้องระวางโทษปรับไม่เกิน 2,000 บาทและปรับต่อเนื่องอีกวันละไม่เกิน 100 บาท จนกว่าจะได้จดทะเบียน การจดทะเบียนพาณิชย์ต้องเสียค่าธรรมเนียม 50 บาท
รูปแบบ ธุรกิจเจ้าของคนเดียว
ด้วยความสะดวกของการจัดตั้งกิจการ เจ้า ของ คนเ ดียว เนื่องจากเป็นรูปแบบธุรกิจที่มีอิสระ มีความคล่องตัวในการทำงานสูง ขั้นตอนการจดทะเบียนไม่ยุ่งยากสามารถกระทำได้ด้วยตนเอง จึงเป็นเหตุผลที่ทำให้ผู้ประกอบการส่วนมากนิยมจัดตั้งธุรกิจประเภทนี้มากกว่าจดทะเบียนในรูปบริษัท อย่างไรก็ตามการจดทะเบียนเป็นเจ้า ของกิจากรคนเดียวยังมีข้อจำกัดในด้านต่างๆ ซึ่งผู้ประกอบการต้องพิจารณาให้ถี่ถ้วน ดังนี้
1. ความรับผิดชอบหนี้สิน
กิจการ เจ้า ของ คน เดียว หากดำเนินธุรกิจมีกำไร เจ้า ของกิจการจะได้ผลตอบแทนเต็มที่เนื่องจากไม่ต้องแบ่งผลประโยชน์กับหุ้นส่วน แต่เมื่อกิจการขาดทุนหรือยกเลิกกิจการ เจ้า ของ ธุรกิจจะเป็นบุคคลเดียวที่มีหน้าที่รับผิดชอบหนี้สินแบบไม่จำกัด ซึ่งอาจต้องสูญเสียทั้งเงินลงทุนและรับผิดชอบนำสินทรัพย์ส่วนตัวมาชดใช้หนี้ต่างๆที่เกิดขึ้น หากทรัพย์สินของกิจการไม่เพียงพอต่อการชำระหนี้
2. ข้อจำกัดด้านการดำเนินการ
แม้ว่ากิจการ เจ้า ของ คน เดียวจะมีอิสระและความคล่องตัวในการบริหารงานต่างๆเต็มที่ แต่ก็มีอัตราความล้มเหลวที่สูงเนื่องจากพึ่งความสามารถของผู้ประกอบการเพียงคนเดียว ซึ่งอาจไม่มีความชำนาญในบางเรื่อง เช่นเรื่องบัญชี การขนส่งจากต่างประเทศ ทำให้อาจเกิดการบริหารงานผิดพลาด ธุรกิจอาจล้มเหลาวได้ อีกทั้งการขยายกิจการโดยการกู้ยืมเงินจากธนาคารกระทำได้ยาก เนื่องจากพึ่งภาพลักษณ์ความมั่นคงของเจ้า ของเพียงอย่างเดียว ซึ่งมีความน่าเชื่อถือน้อยกว่าธุรกิจแบบห้างหุ้นส่วนหรือบริษัทจำกัด
3. ผลประโยชน์ทางด้านภาษี
ข้อดีของกิจการ เจ้า ของ คน เดียว ในด้านภาษี คือ มีข้อจำกัดทางกฏหมายน้อย จึงไม่ต้องแสดงงบการเงินต่อกรมสรรพากรทุกสิ้นงวดบัญชีเพื่อเสียภาษี แต่ใช้วิธีแบบเหมาจ่ายเสียภาษีในรูปแบบบุคคลธรรมดา (ภงด.90 และ ภงด.94) โดยคิดเป็นรายได้รวมของเจ้า ของกิจการ จึงลดภาระในการทำบัญชีและค่าใช้จ่ายรับรองงบการเงินสำหรับผู้สอบบัญชี แต่กิจการ เจ้า ของ คน เดียว จะมีอายุการดำเนินกิจการที่จำกัด หากเจ้า ของกิจการตายหรือไร้ความสามารถในการดำเนินธุรกิจ ธุรกิจก็จะสิ้นสุดลง
ดังนั้น แม้กิจการ เจ้า ของ คน เดียวจะเป็นรูปแบบการดำเนินธุรกิจที่ง่ายและสะดวกต่อการจัดตั้ง เหมาะสมกับธุรกิจเริ่มต้นอย่าง SME ในปัจจุบัน แต่ก็มีข้อจำกัดในหลายๆด้านที่ส่งผลเสียต่อการดำเนินธุรกิจในระยะยาว ดังนั้นการศึกษา ทำความเข้าใจและตัดสินใจชั่งน้ำหนักระหว่าง ข้อดีและข้อเสีย ของการดำเนินธุรกิจในแต่ละรูปแบบและเลือกได้เหมาะสมกับกิจการของตน จึงเป็นเรื่องที่ผู้ประกอบการต้องให้ความใส่ใจเป็นอันดับแรกหากคิดจะดำเนินธุรกิจ
ข้อดี กิจการ เจ้า ของคนเดียว
- ง่ายและสะดวกในกาจัดตั้ง คือ ถ้าผู้ประกอบการมีทุนมีความรู้ในธุรกิจที่ทำ ก็สามารถดำเนินการได้โดยง่าย
- มีอิสระในการดำเนินงาน คือ ผู้ประกอบการจะตัดสินใจในด้านต่างๆ แต่เพียงผู้เดียวสามารถใช้ความรู้และวิจารณญาณส่วนตัวได้อย่างเต็มที่โดยไม่ต้องเสียวเวลาปรึกษาหารือกับผู้อื่น ทำให้มีความคล่องตัวในการดำเนินงาน
- ได้รับผลกำไรคนเดียว คือ ผู้ประกอบการไม่ต้องแบ่งปันผลกำไรให้คนอื่น สามารถนำเงินไปลงทุนขยายกิจการด้านต่างๆได้
- มีข้อบังคับทางกฏหมายน้อย คือ ถ้าจะตั้งป็นร้านค้าก็เพียงแต่จดทะเบียนการค้า หรือทะเบียนพาณิชย์ ก็ถูกต้องตามกฏหมายแล้ว ส่วนกิจการที่ไม่มีที่ตั้งแน่นอน เช่นหาบเร่ รถเข็น ก็จะได้รับยกเว้นไม่ต้องจดทะเบียน
- เลิกกิจการได้ง่าย ถ้าผู้ประกอบการต้องการจะเลิกกิจการสามารถทำไดโดยง่าย เช่น เลิกกิจการไปเลย หรือขยายกิจการ
ข้อเสีย กิจการเจ้าของคนเดียว
- เจ้า ของกิจการรับผิดชอบไม่มีที่สิ้นสุดคนเดียว การประกอบกิจการแบบนี้ ผู้ประกอบการต้องรับผิดชอบในภาระต่างๆ โดยไม่จำกัด
มีทุนจำกัดและยากที่จะหาทุนมาเพิ่มเติม เนื่องจากกิจการมีขนาดเล็ก การกู้ยืมทำได้ยาก - ความสามรถในการคิดและการบริหารงานมีจำกัด เนื่องจากบริหารงานคนเดียว เป้นภาระที่ค่อนข้างหนัก และยังมีข้อจำกัดในเรื่องเวลา ความคิด แรงงาน
- ขยายต่อเนื่องในการดำเนินงาน ซึ่งอาจเกิดขึ้นได้ในกรณีที่ผู้ประกอบการไม่สามารถดำเนินงานต่อไปได้ เนื่องจากสุขภาพไม่ดี
ข้อดี ข้อเสีย รูปแบบธุรกิจ อื่นๆ
แก้ไขครั้งสุดท้าย พฤศจิกายน 16, 2022