วัฒนธรรมการทํางาน ของคนจีน

สิงหาคม 30, 2021 | By Techsauce Team

สื่อต่างประเทศรายงานว่า ศาลสูงจีน ร่วมกับกระทรวงทรัพยากรมนุษย์และประกันสังคมจีน (Ministry of Human Resources and Social Security) ได้ออกมาประกาศแล้วว่า วัฒนธรรมการทำงานองค์กรจีนแบบ ’996’ ซึ่งเป็นวิถีการทำงานของกลุ่มบริษัทเทคโนโลยี เน้นเริ่มงานที่ ’9’ โมงเช้า เลิกงาน 3 ทุ่ม หรือ ‘9’ pm. และทำงานติดต่อกัน ‘6’ วันต่อสัปดาห์เป็นการละเมิดต่อกฎหมายแรงงานจีน

ในแถลงการณ์ของศาลสูงจีนได้ระบุว่า “ในทางกฎหมาย แรงงานมีสิทธิที่จะเรียกร้องค่าชดเชยและเวลาพักผ่อน หรือวันหยุดตามเหมาะสม การปฏิบัติตามระบอบการปกครองของชาติว่าด้วยชั่วโมงการทำงานนั้นเป็นหน้าที่ของนายจ้างที่ควรกระทำ การให้พนักงานทำงานล่วงหน้าอาจนำไปสู่ข้อพิพาทแรงงาน ส่งผลกระทบต่อความสัมพันธ์ระหว่างลูกจ้างและนายจ้าง รวมไปถึงเสถียรภาพทางสังคมได้” 

การประกาศครั้งนี้นับว่าเป็นความเปลี่ยนแปลงครั้งสำคัญของวัฒนธรรมการทำงานของจีนที่ให้ความสำคัญกับการทำงานหนัก และมีบริษัทเทคโนโลยีจีนบางแห่งได้นำวัฒนธรรมองค์กร 996 มาปรับใช้และได้เห็นความสำเร็จที่เกิดขึ้น เช่น Alibaba, Tencent, JD.com โดยในปี 2019 แจ็ค หม่า มหาเศรษฐีผู้ก่อตั้ง Alibaba ได้ให้มุมมองต่อการทำงาน 996 ในเรียงความของตน ว่าเป็น “พรอันยิ่งใหญ่” ซึ่งได้หล่อหลอมเป็นส่วนหนึ่งของความสำเร็จ Alibaba 

“ถ้าเราได้ทำงานในสิ่งที่เรารัก 996 ไม่ใช่ปัญหา” แจ็ค หม่าได้กล่าวในเรียงความ “แต่ถ้าคุณไม่ชอบงานที่คุณทำ ทุกนาทีคือความทรมาน”

แต่ภายหลังก็มีกลุ่มนักวิจารณ์ออกมากล่าวว่าวัฒนธรรมการทำงานหนักแบบ 996 นี้เป็นรูปแบบหนึ่งของการเอาเปรียบแรงงาน เมื่อต้นปี 2021 คนจีนจำนวนมากก็ออกมาเรียกร้องให้ปฏิรูปวิถีการทำงานในองค์กร หลังจากที่พนักงานของ Pinduoduo แพลตฟอร์ม E-Commerce เสียชีวิตภายหลังจากเข้าทำงานในบร่ิษัทตามระบบ 996 เป็นเวลาเพียง 2 สัปดาห์ 

แม้ว่าจีนจะลุกขึ้นมาล้มวัฒนธรรมองค์กร 996 ได้ในที่สุด แต่นักวิเคราะห์บางส่วนมองว่าเป็นไปได้ยากที่จะเปลี่ยนวิถีการทำงานหนักที่หยั่งรากลึกในสังคมจีนนานหลายสิบปี โดย Dev Lewis หัวหน้าโครงการ Digital Asia Hub กล่าวว่า ภายหลังจากการประกาศ เชื่อว่าบริษัทก็จะหาวิธีใหม่ ๆ มาให้พนักงานทำงานเป็นเวลานานได้โดยที่ไม่ผิดกฎหมายแทน กฎหมายแรงงานไม่สามารถทำให้วัฒนธรรมที่ยึดมั่นมาอย่างยาวนานนั้นเปลี่ยนแปลงได้ เพราะบริษัทก็จะพบช่องโหว่จากแรงจูงใจทางเศรษฐกิจได้อยู่ดี 

ขณะเดียวกันในส่วนของ Bo Zhaung นักเศรษฐศาสตร์ชาวจีนที่ Loomis Styles กล่าวว่า คำตัดสินของศาลเกิดขึ้นในบริบทที่ประธานาธิบดีสี จิ้นผิงต้องการจะผลักดันนโยบายประชานิยมของพรรคคอมมิวนิสต์ โดยพยายามจะลดอำนาจบริษัทเทคโนโลยีจีนผ่านการใช้กฎระเบียบต่อต้านการผูกขาด และเรียกร้องให้ชนชั้นสูงของประเทศกระจายความมั่งคั่งไปยังคนกลุ่มอื่น ๆ อีกทั้งต้องการยกระดับการคุ้มครองแรงงาน 

อ้างอิง Fortune

เบื้องหลังการขึ้นมายืนแถวหน้าของวงการ Tech Company ของจีนหลายบริษัท มาจากวัฒนธรรมการทำงานหนักที่เรียกว่า “996” คือ การทำงานตั้งแต่ 9.00 – 21.00 น. หรือ 12 ชั่วโมงต่อวัน และ 6 วันต่อสัปดาห์ ซึ่งก่อนหน้านี้ เจ้าพ่ออีคอมเมิร์ซจีน “Jack Ma” ผู้ก่อตั้ง Alibaba แสดงมุมมองถึงการทำงานแบบ 996 ว่าตัวเขาเองให้คุณค่ากับการทำงานรูปแบบนี้ เพราะการที่คนๆ หนึ่งค้นพบ Passion ของตัวเอง และมุ่งมั่นทุ่มเท เพื่อทำให้สำเร็จนั้น คนๆ นั้นควรค่าแก่การเรียกว่าเป็นมืออาชีพ

อย่างไรก็ตามประเด็นการทำงาน 996 ยังคงเป็นที่ถกเถียงกัน เนื่องจากมีเสียงสะท้อนจากคนทำงานว่า การทำงานลักษณะนี้ ไม่เป็นผลดีกับสุขภาพของพนักงาน และยังกระทบความสัมพันธ์ของครอบครัวอีกด้วย หรืออาจร้ายแรงจนถึงแก่ชีวิต เช่นเหตุการณ์พนักงานหญิงวัย 22 ปีของแพลตฟอร์ม Pinduoduo เสียชีวิตในช่วงเช้าตรู่ หลังจากทำงานอย่างหนัก

• อ่านเพิ่มเติม: “มันคือแพชชั่นของมืออาชีพ” ประเด็น 996 กับความย้อนแย้งในมุม Jack Ma

ล่าสุด “ศาลประชาชนสูงสุด” พร้อมด้วย “กระทรวงทรัพยากรมนุษย์และสวัสดิการสังคม” ของประเทศจีน ระบุว่า นโยบายการทำงานล่วงเวลาแบบ “996” ซึ่งพบเห็นได้ทั่วไปในบริษัทเทคโนโลยีหลายองค์กรในจีน เป็นการทำงานที่ละเมิดกฎหมายแรงงาน จึงได้แจ้งเตือนนายจ้างให้ปฏิบัติตามกฎหมายแรงงานของประเทศ

พร้อมทั้งยก 10 คดีที่เกี่ยวกับการละเมิดกฎหมายแรงงาน โดยไม่ได้ระบุว่าเป็นองค์กรไหน เช่น บริษัทหนึ่งในจีนไล่พนักงานที่ปฏิเสธการทำงานรูปแบบ 996 ออก โดยให้เหตุผลว่าพนักงานไม่ปฏิบัติตามกฎของบริษัท แต่อนุญาโตตุลาการด้านแรงงาน พบว่าการกระทำดังกล่าวของบริษัท ละเมิดกฎหมายแรงงานของจีน จึงมีคำสั่งให้บริษัทดังกล่าวต้องจ่ายค่าชดเชยที่บอกเลิกสัญญาจ้างอย่างไม่เป็นธรรมให้กับพนักงาน 8,000 หยวน หรือราว 1,234 ดอลลาร์สหรัฐ

การออกแถลงการณ์ และเผยแพร่คดีนี้ เป็นสัญญาณชี้ให้เห็นว่าทางการจีนเริ่มเข้มงวดกับบริษัทที่ใช้มีวัฒนธรรมการทำงานแบบ 996

ทั้งนี้ภายใต้กฎหมายแรงงานของจีน อนุญาตให้ทำงานล่วงเวลาได้สูงสุดไม่เกิน 3 ชั่วโมงต่อวัน โดยจำกัดการทำงานล่วงเวลาไว้ที่ไม่เกิน 36 ชั่วโมงต่อเดือน

หลังจากเกิดเคสพนักงานทำงานล่วงเวลาอย่างหนัก ประกอบกับทางการจีนจับตามองนโยบายการทำงานของบริษัทในจีนมากขึ้น โดยเฉพาะกลุ่ม Tech Company ส่งผลให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในวัฒนธรรมการทำงานของบริษัทเทคโนโลยียักษ์ใหญ่ในจีน โดยเริ่มเห็นนโยบายลดจำนวนชั่วโมงการทำงาน

เช่น เมื่อเดือนมิถุนายนที่ผ่านมา บริษัทพัฒนาเกม Lightspeed & Quantum ในเครือ Tencent ประกาศนโยบายการทำงานใหม่ กำหนดให้พนักงานทุกคนต้องกลับบ้านก่อน 18.00 น. ขณะที่ ByteDance เจ้าของแพลตฟอร์ม TikTok และในจีนคือ Douyin ประกาศยกเลิกการทำงาน 6 วันต่อสัปดาห์

อย่างไรก็ตามนโยบายควบคุมการทำงาน 996 มีเสียงสะท้อนจากพนักงาน บางส่วนก็มองว่าเป็นผลดี ขณะที่บางส่วนแสดงความคิดเห็นว่าเมื่อลดชั่วโมงการทำงานน้อยลง ย่อมส่งผลกระทบต่อรายได้ที่เป็นค่าล่วงเวลาลดลง

นอกจากนี้พนักงานบางคนบอกว่า แม้จะมีการเปลี่ยนแปลงนโยบายการทำงาน แต่พวกเขาก็ยังคงต้องทำงานในวันหยุดสุดสัปดาห์อยู่ดี เพราะปริมาณงานแทบไม่ได้ลดลงแม้แต่น้อย

Source

Source

Photo Credit : NUMBER 24 – Authorized Shutterstock Partner in Thailand