วิเคราะห์ รามเกียรติ์ ตอน นารายณ์ปราบนนทก

สาระสำคัญ/ความคิดรวมยอด

บทละครเรื่องรามเกียรติ์ ตอน นารายณ์ปราบนนทก แม้จะมีเนื้อหาสั้น ๆ แต่ก็พร้อมด้วยความโดดเด่นทางด้านเนื้อหาที่ให้คุณค่าและให้ข้อคิดแก่ผู้เรียน อีกทั้งยังให้คุณค่าในด้านการใช้ถ้อยคำที่ไพเราะ ลึกซึ้ง มีการพรรณนาที่ทำให้ผู้เรียนเกิดจินตภาพตามไปกับเนื้อเรื่อง และเนื้อเรื่อง พฤติกรรมตัวละครยังสะท้อนให้เห็นถึงความจริงของสังคมที่มนุษย์ทุกคนล้วนมีความรัก โลภ โกรธ หลง แต่ทั้งนี้ผู้เรียนต้องไตร่ตรองให้ดีก่อนนำไปปรับใช้ในการดำเนินชีวิตให้ถูกทำนองครองธรรม

ตัวชี้วัด/จุดประสงค์การเรียนรู้

ตัวชี้วัด

    ท 5.1 ม.2/3    อธิบายคุณค่าของวรรณคดีและวรรณกรรมที่อ่าน
    ท 5.1 ม.2/4    สรุปความรู้และข้อคิดจากการอ่านเพื่อประยุกต์ใช้ในชีวิตจริง

จุดประสงค์
- นักเรียนสามารถอธิบายหลักการวิเคราะห์คุณค่าจากวรรณคดีได้
- นักเรียนสามารถวิเคราะห์คุณค่าด้านต่าง ๆ จากเรื่อง บทละครเรื่องรามเกียรติ์ ตอน นารายณ์ปราบนนทก ได้
- นักเรียนตระหนักเห็นถึงความสำคัญจากวรรณคดีที่สะท้อนความจริงในสังคม 
 

การวัดผลและประเมินผล

- แบบประเมินการวิเคราะห์คุณค่าด้านต่าง ๆ จากเรื่อง บทละครเรื่องรามเกียรติ์ ตอน นารายณ์ปราบ นนทก 
- เกณฑ์การประเมินสมรรถนะผู้เรียน
- แบบประเมินการมีส่วนร่วมในการจัดกิจกรรม
 

ผู้แต่ง

พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชมีพระนามเดิมว่า ด้วง พระชนกคือหลวงพินิจอักษร กับพระชนนีคือ ดาวเรือง ทรงขึ้นครองราชย์หลังจากสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรีเสด็จสวรรคต เป็นปฐมกษัตริย์แห่งราชวงศ์จักรี ตลอดรัชกาลพระองค์ทรงทำสงครามทั้งกับพม่าและปราบหัวเมืองต่าง ๆ ทรงสร้างระเบียบการปกครอง ฟื้นฟูพระพุทธศาสนา ศิลปะศาสตร์ และอักษรศาสตร์ รวบรวมชำระกฎหมายตราสามดวงจนสมบูรณ์ และพระองค์ยังเป็นกวีโดยทรงพระราชนิพนธ์วรรณคดีไว้หลายเรื่อง ได้แก่ รามเกียรติ์ ดาหลัง อุณรุท และกลอนนิราศ เรื่องรบพม่าที่ท่าดินแดง

ที่มาของเรื่อง

นำเค้าเรื่องมาจากมหากาพย์รามายณะของอินเดีย

จุดมุ่งหมายในการแต่ง                                                                                                   

เพื่อรวบรวมรามเกียรติ์ให้สมบูรณ์ และเพื่อแสดงพระเกียรติของพระรามหรือพระมหากษัตริย์ไทย

ลักษณะคำประพันธ์

แต่งด้วยกลอนบทละคร

                กลอนบทละคร เป็นคำประพันธ์ชนิดหนึ่ง ซึ่งแต่งขึ้นเพื่อใช้ในการเล่นละคร ต้องอาศัยทำนองขับร้องและเครื่องดนตรีประกอบ แต่งเสร็จต้องนำไปซักซ้อมปรับปรุง ดังนั้น จำนวนคำของแต่ละวรรคจึงไม่เท่ากัน ขึ้นอยู่กับจังหวะขับร้องเป็นสำคัญ ว่าโดยหลักมีแต่ ๖ คำ ถึง ๙ คำ แต่ที่ปรากฏว่าใช้มากสุด คือ ๖ คำ เช่นเรื่องรามเกียรติ์ เฉพาะวรรคแรกขึ้นต้น ใช้ ๒ คำ ถึง ๔-๕ คำ บางคราวก็ส่งสัมผัสไปยังวรรคที่ ๒ บางคราวก็ไม่ส่ง คำที่ใช้เช่น เมื่อนั้น, บัดนี้, น้องเอ๋ยน้องรัก

         แม้กลอนสดับ จะใช้คำพูดเพียงสองคำ ก็ถือถือว่าเต็มวรรค โดยลักษณะสัมผัสในวรรคและนอกวรรค นิยมใช้แบบกลอนสุภาพ แต่งเป็นตอน ๆ พอจบตอนหนึ่ง ขึ้นตอนต่อไปใหม่ ไม่ต้องรับสัมผัสไปถึงตอนที่จบ เพราะอาจเปลี่ยนทำนองตามบทบาทตัวละคร ที่ขึ้นต้นว่า เมื่อนั้น ใช้สำหรับพระเอกหรือผู้นำในเรื่อง บัดนั้น ใช้สำหรับเสนา กลอนนี้เป็นกลอนผสม คือ กลอน ๖ กลอน ๗ กลอน ๘ หรือ กลอน ๙ ผสมกันตามจังหวะ  มีแผนผังและตัวอย่างดังนี้

เรื่องย่อ

          นนทกมีหน้าที่ล้างท้าเทวดาอยู่ที่เชิงเขาไกรลาส เมื่อเทวดาพากันไปเฝ้าพระอิศวร พวกเทวดาชอบข่มเหงนนทกอยู่เป็นประจำด้วยการลูบหัวบ้าง ตบหัวบ้าง จนกระทั่งผมร่วงหมดนนทกแค้นใจเป็นอันมาก จึงไปเฝ้าพระอิศวร กราบทูลว่าตนได้รับใช้มานาน ยังไม่เคยได้รับสิ่งตอบแทนเลย จึงทูลขอให้นิ้วเป็นเพชร มีฤทธิ์ชี้ผู้ใดก็ให้ผู้นั้นตายได้ พระอิศวรก็ประทานให้ตามขอ เมื่อเทวดามาลูบศีรษะเล่นเช่นเคย นนทกก็ชี้ให้ตายลงเป็นจำนวนมาก พระอิศวรทรงทราบก็กริ้ว โปรดให้พระนารายณ์ไปปราบ พระนารายณ์แปลงเป็นนางฟ้ามายั่วยวน นนทกนักรักจึงเกี้ยวนาง นางแปลงจึงชวนให้นนทกรำตามนางก่อนจึงจะรับรัก นนทกตกลงรำตามไปจนถึงท่ารำที่ใช้นิ้งเพชรชี้เข่าตนเอง นนทกล้มลง ก่อนตายนนทกเห็นนางแปลงปรากฏร่างเป็นพระนารายณ์ จึงต่อว่าพระนารายณ์มีอำนาจ มีถึง ๔ กร เหตุใดจึงต้องทำอุบายมาหลอกลวงตน พระนารายณ์จึงให้นนทกไปเกิดใหม่ให้มีถึง ๒๐ มือ แล้วพระองค์จะตามไปเกิดเป็นมนุษย์มีเพียง ๒ มือลงไปสู้ด้วย นนทกจึงไปเกิดเป็นทศกัณฐ์ ส่วนพระนารายณ์ก็อวตารลงมาเป็นพระราม

แนวคิด

อำนาจเมื่ออยู่กับผู้ที่ไม่รู้จักใช้ย่อมเป็นโทษ

คุณค่างานประพันธ์

          ๑.คุณค่าด้านวรรณศิลป์

การดำเนินเรื่องรวดเร็ว กระชับ ใช้คำชมความงามของนางแปลงได้อย่างเห็นภาพพจน์ เหมาะสำหรับการนำไปแสดงโดยมีการขับร้องและใช้ดนตรีประกอบ

          ๒.คุณค่าด้านสังคม

สังคมจะสงบสุขอยู่ได้ถ้าคนเรามีน้ำใจต่อกัน ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน ไม่ข่มเหงน้ำใจกัน  

แบบฝึกหัดที่ ๑

ให้นักเรียนทำเครื่องหมาย / หน้าข้อความที่ถูกต้อง และ X หน้าข้อความที่ไม่ถูกต้อง ตามข้อเท็จจริง

....... ๑. รามเกียรติ์มีมาแต่ครั้งสุโขทัย ดังปรากฏในศิลาจารึกหลักที่ ๑ เรื่องถ้ำพระราม

....... ๒. รัชกาลที่ ๑ โปรดเกล้าให้นักปราชญ์ราชบัณฑิตช่วยกันแต่งบทละครเรื่องรามเกียรติ์ขึ้นมาใหม่ให้เป็นฉบับ 

          ที่สมบูรณ์

....... ๓. พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช มีพระนามเดิมว่า บุญมา ทองด้วง

....... ๔. พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช มีพระชนกคือ หลวงพินิจอักษร กับ พระชนนีคือ    

          ดาวเรือง

....... ๕. พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชเคยเป็นหลวงยกบัตรเมืองราชบุรี

....... ๖. สมเด็จพระอัครมเหสีมีพระนามเดิมว่า นาค

....... ๗. พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชทรงปราบดาภิเษกขึ้นครองราชย์ เมื่อวันที่ ๑๐ มิถุนายน

          พ.ศ. ๒๓๒๕

....... ๘. ตลอดรัชกาลที่ ๑ พระองค์ทรงทำสงครามกับพม่าถึง ๙ ครั้ง

....... ๙. รัชกาลที่ ๑ สวรรคตเทื่อ พ.ศ. ๒๓๕๒ รวมพระชนมายุได้ ๗๓ พรรษา

....... ๑๐. นิราศรบพม่าที่ท่าดินแดง บทละครเรื่องอุณรุท และไตรภูมิโลกวินิจฉัย เป็นพระราชนิพนธ์ในรัชกาลที่ ๑

แบบฝึกหัดที่ ๒

ให้นักเรียนจับคู่คำศัพท์และความหมายโดยนำตัวอักษรทางขวามือมาใส่ในช่องว่างทางซ้ายมือให้ถูกต้องเหมาะสม

แบบฝึกหัดที่ ๓

ให้นักเรียนทำเครื่องหมาย X ทับตัวอักษรที่เป็นคำตอบที่ถูกต้องที่สุด

๑. ธรรมเนียมปฏิบัติของเหล่าเทวดาก่อนที่จะเข้าเฝ้าพระอิศวรจะต้องทำอย่างไร

          ก.สรงน้ำแต่งองค์ทรงเครื่อง

          ข.นนทกล้างเท้าให้

          ค.ปรึกษาหารือกันกันก่อน

          ง.รอเพื่อนเทวดาให้ครบเพื่อจะได้เข้าเฝ้าพร้อมกัน

๒. “ผมโกร๋นโล้นเกลี้ยงถึงเพียงหู ดูเงาในน้ำแล้วร้องไห้” ข้อใดเป็นเหตุให้นนทกมีลักษณะเช่นนั้นมากที่สุด

          ก.เพราะเหล่าเทวดาตบหัว

          ข.เพราะเหล่าเทวดาลูบหัว

          ค.เพราะเหล่าเทวดาถอนผม

          ง.เพราะเหล่าเทวดาลูบหน้า

๓. นนทกคิดแค้นใจเรื่องใดมากที่สุด จึงมาเฝ้าพระอิศวร

          ก.เรื่องถูกถอนผม

          ข.คิดว่าตนถูกดูหมิ่น

          ค.ตาของตนแดง

          ง.ภาระหน้าที่อันต่ำต้อย

๔. “ว่าพระองค์เป็นหลักธาตรี      ย่อมเมตตาปรานีทั่วพักต์

ผู้ใดทำชอบต่อเบื้องบาท             ก็ประสาททั้งพรยศศักดิ์”

ใครเป็นผู้พูด และเป็นลักษณะของตัวละครใด

          ก.นนทก – พระอิศวร

          ข.นนทก – พระอินทร์

          ค.พระอินทร์ – พระอิศวร

          ง.เทวดา – พระอิศวร

๕. “วันนี้จะได้เห็นกัน ขบฟันแล้วชี้นิ้วไป” เหตุใดนนทกจึงทำเช่นนั้น

          ก.เพราะถูกข่มเหงรังแก                       ข.เพราะโกรธที่ถูกสั่นหัว

          ค.เพราะถือว่าตนมีนิ้วเพชร                   ง.เพราะต้องการจะแก้แค้น 

๖. “พระองค์ผู้ทรงศักดาเดช        ไม่โปรดเกศแก่ข้าบทศรี

กรรมเวรสิ่งใดดั่งนี้                   ทูลพลางโกศีรำพัน”

นนทกต้องการสิ่งใดจึงกล่าวเช่นนั้น

          ก.ต้องการให้พระอิศวรช่วยเหลือตนบ้าง

          ข.ต้องการให้พระอิศวรประหลาดใจ

          ค.ต้องการให้พระอิศวรสงสารตนบ้าง

          ง.ต้องการให้พระอิศวรแสดงฤทธิ์เดช

๗. ผู้ใดถูกนนทกชี้ด้วยนิ้วเพชรจนถึงแก่ชีวิตเป็นลำดับแรก

          ก.เทวดา                              ข.พญาครุฑ                

          ค.พญานาค                          ง.นางฟ้า

๘. ผู้ใดอยู่ในเหตุการณ์ครั้งนี้ และแก้ไขอย่างไร

          ก.พระนารายณ์ – รีบเข้าเฝ้าพระอิศวร

          ข.พระอินทร์ – รีบเข้าเฝ้าพระอิศวร

          ค.พระสุรัสวดี – รีบเข้าเฝ้าพระนารายณ์

          ง.พระอินทร์ – รีบเข้าเฝ้าพระนารายณ์

๙. พระอิศวรส่งใครไปปราบนนทก

          ก.พระอินทร์                ข.พญาครุฑ                 ค.พระนารายณ์            ง.พระพรหม

๑๐. “ถึงโฉมองค์อัครลักษมี         พระสุรัสวดีเสน่หา

สิ้นทั้งไตรภพจบโลกา               จะเอามาเปรียบไม่เทียบทัน”

คำประพันธ์ดังกล่าวหมายถึงตัวละครใด

          ก.สุวรรณอัปสร

          ข.พระมเหสีของพระอิศวร

          ค.นางฟ้า

          ง.นางสีดา